Beekdal Berkel bij Eibergen

Overzicht aardkundig erfgoedKaart: Aardkundig Erfgoed

Samenvatting

Dit rivierdal is gevormd door de Berkel die bij Oldenkotte vanaf Duitsland Nederland binnenstroomt richting het westen, waar deze uiteindelijk bij Zutphen in de IJssel uitmondt. Dit deel van het dal volgt de Berkel tot aan Eibergen, waar de Berkel het hooggelegen terras Aalten - Eibergen doorkruist (Afb. 1). Als gevolg van het hoger gelegen terras aan weerszijden van het Berkeldal, is het dal relatief smal op deze locatie. Bij hoog water kon het dal het gebied voor Eibergen moeilijk afwater en hebben veel overstromingen opgetreden. Er is zo een beekoverstromingsvlakte ontstaan met bodems bestaande uit zavel en lichte klei. Ook heeft als gevolg van stagnerend water lokaal veengroei plaatsgevonden.

Aan weerszijden van het Berkeldal liggen langgerekte dekzandruggen, die 1,5 m boven hun omgeving uitsteken. Deze zijn gevormd aan het eind van de laatste ijstijd (het Weichselien, 115.000 – 11.700 jaar geleden), door zand dat vanuit het periodiek droogvallende beekdal werd opgewaaid en aan de flanken werd neergelegd. De dekzandruggen zijn opgehoogd met een plaggendek.

Dichter bij de Duitse grens heeft de Berkel zich ingesneden in een hoger gelegen plateau, bestaande uit oud Tertiair materiaal dat in een ondiepe zee was afgezet vanaf het Eoceen (ongeveer 34 miljoen jaar geleden) tot het Vroeg-Pleistoceen. Deze mariene afzettingen bestaan voornamelijk uit fijne zanden, lemen en keien. Bovenop dit plateau is tijdens de ijsbedekking in de voorlaatste ijstijd (het Laat-Saalien, ongeveer 150.000 jaar geleden) keileem afgezet. Deze komt op veel plekken binnen 40 centimeter van het oppervlakte voor.

Aardkundig fenomeen (primair)

beekdal

Overige aardkundige fenomenen

dekzandrug

Periode(s)

Tertiar
Pleistoceen - Weichselien
Holoceen

Gevormd door

mens, rivieren, wind

Kenmerkendheid

Duidelijk reliëf van de Berkelloop geflankeerd door bijzonder smalle dekzandafzettingen uit de laatste ijstijd.
De trechtervorm van het dal heeft de vorming van een kleiige overstromingsvlakte tot gevolg gehad.

Afb. 1. Fragment van de geomorfologische kaart met schaduwreliëf van het AHN-hoogtebeeld. Het beekdal van de Berkel met beekdalbodem (donkergroen) doorkruist het terras Aalten-Eibergen (groen), waarvoor een beekoverstromingsvlakte (lichtgroen) is afgezet. Dekzandruggen (geel) flankeren de Berkel. Nabij de Duitse grens stroomt de Berkel door het plateau bestaande uit Tertiaire afzettingen (roze). (klink voor een vergroting)

Overlap met eerder genoemd aardkundig erfgoed

GEA-object: -
Van Beusekom (2007): -

Zie ook

Aardkundig erfgoed

Aardkundig erfgoed/Terrasrand Aalten - Eibergen (Let op: pagina bestaat niet.)

Artikelen

Panorama Landschap - Achterhoek

Hoort bij deze thema's

Trefwoorden

Beekdal, dekzandrug

Specialist(en)

Harm Jan Pierik

U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.