Smeltwaterterras Nunspeet-Wezep

Overzicht aardkundig erfgoedKaart: Aardkundig Erfgoed

Samenvatting

Smeltwaterterras ontstaan tijdens de voorlaatste ijstijd, het Laat-Saalien (150.000 jaar geleden), in een smeltwatermeer dat tussen het ijs en de stuwwal van de Veluwe lag. Vanaf de middeleeuwen is hier een stuifzandgebied ontstaan onder invloed van intensief landgebruik.

Aardkundig fenomeen (primair)

smeltwaterterras (kame)

Overige aardkundige fenomenen

stuifzandduin, stuifzandfort

Periode(s)

• Pleistoceen - Laat-Saalien
• Pleistoceen - Weichselien
• Holoceen - Late Middeleeuwen
• Holoceen - Nieuwe tijd

Gevormd door

landijs, mens, meren, smeltwater, wind

Kenmerkendheid

• Eén van de weinige grote smeltwaterterrassen (kames) van Nederland.

Ontstaansgeschiedenis

Dit gebied is tijdens de ijsbedekking in de voorlaatste ijstijd (Laat-Saalien (150.000 jaar geleden) ontstaan als smeltwaterterras (ook wel kame genoemd). Het lag tussen de stuwwal van de oostelijke Veluwe en een ijslob. Het smeltwater van het ijsfront kon hier moeilijk afgevoerd worden, waardoor een smeltwatermeer vormde. In dit meer werden vooral grofzandige smeltwaterafzettingen gevormd. Deze afzettingen zijn geërodeerd tijdens de laatste ijstijd (het Weichselien 115.000-11.700 jaar geleden), en ook deels bedekt door dekzanden en hellingafzettingen vanaf de stuwwal. De grindrijkere delen waren beter bestand tegen erosie en steken nu nog enkele meters boven de omgeving uit (Heesberg en Doornspijksche Heide). Vanaf de middeleeuwen is het gebied grootschalig verstoven, onder invloed van bodemdegradatie door intensief landgebruik, evenals het naastgelegen Hulshorsterzand. Het gebied kent een grote variatie aan landvormen die typerend zijn voor stuifzandgebieden: grillige duintjes, uitblazingsvlaktes en stuifzandforten.

Huidige aardkundige processen

geen

Bodems en waterhuishouding

Grindrijke haarpodzolen en grofzandige duinvaaggronden

Relatie met archeologie en cultuurhistorie

• onbekend

Verder lezen

• Eilander, D.A., Kloosterhuis, J.L., de Jong, F.H., Steur, G.G.L., & Heijink, W. (1982). Bodemkaart van Nederland 1: 50.000: toelichting bij de kaartbladen 26 Oost Harderwijk en 27 West Heerde. STIOBKA, Wageningen.
• Gonggrijp, G.P. (1988). Gea-objecten van Gelderland. Leersum, Rijksinstituut voor natuurbeheer, RIN-rapport, 88, 64.
• Maarleveld, G.C. (1955). Fluvio-glaciale afzettingen in Midden-Nederland. Kn. Ned. Aardr. Gen, 72, 48-58.
• Neefjes, J. & Bleumink, H. (2015) Erfgoedatlas Gemeente Nunspeet, Veluws landschap, historie en bewoners.
• Neefjes, J. (2018) Landschapsbiografie van de Veluwe Landschapsbiografie van de Veluwe, Historisch-landschappelijke karakteristieken en hun ontstaan, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed / Staatsbosbeheer.

Overlap met eerder benoemd aardkundig erfgoed

• GEA-objecten: 27W2 Nunspeet-Hattem, 27W2a Doornspijksche Heide, 27W2b Heesberg.
• Van Beusekom 2007: GL 40 Nunspeet-Hattem.

Zie ook

Aardkundig erfgoed

• Stuifzandgebied Beekhuizer- en Hulshorsterzand
• Stuwwal Oostelijke Veluwe

• Smeltwaterheuvel Doornspijksche Heide
• Smeltwaterheuvel Heesberg

Artikelen

• Panorama Landschap - Veluwe

Hoort bij deze thema's

• Landschap
• Aardkundig erfgoed

Trefwoorden

Veluwe, smeltwaterterras

Specialist(en)

• Harm Jan Pierik