Stuwwal Delden

Overzicht aardkundig erfgoedKaart: Aardkundig Erfgoed

Samenvatting

De stuwwal van Delden (31 m) is gevormd door de uitlopers van een ijslob tijdens de voorlaatste ijstijd, het Laat-Saalien (ongeveer 150.000 jaar geleden). Deze stuwwal heeft een vergelijkbare ontstaanswijze als de stuwwallen van Albergen en Tubbergen. Toen een ijslob door de stuwwalboog Ootmarsum-Oldenzaal heen brak, zijn de aanwezige vooral grofzandige rivierafzettingen opgestuwd en is de stuwwal van Delden gevormd. Mogelijk is deze nog na zijn vorming verschoven in westelijke richting over de ondoorlatende ondergrond.

De stuwwal bestaat voornamelijk uit afzettingen van de Rijn en Oostelijke rivieren (‘bruine en witte zanden’), die zijn door de stuwing scheefgesteld, geplooid en herhaaldelijk over elkaar heen geschoven. Tijdens een latere fase breidde het landijs zich verder uit naar het zuiden en is de stuwwal van Delden overreden en gedrumliniseerd.

Tijdens de laatste ijstijd (het Weichselien, ongeveer 115.000 – 11.700 jaar geleden) bereikte het landijs Nederland niet, maar was het wel zeer koud en de vegetatie was spaarzaam (afwisselend toendra en poolklimaat). Smeltwaterdalen (droogdalen) zijn gevormd door erosie van smeltwater over een bodem die voor lange tijd bevroren was (permafrost). Twee zijn te vinden zuidelijk van de Deldeneresch. Daarnaast werden kenmerkende gordeldekzandruggen rondom de voet van de stuwwal neergelegd tijdens het laatste deel van de laatste ijstijd (Jonge Dryas, ongeveer 12.000 jaar geleden). Bovenop de relatief lage stuwwal en op de gordeldekzandruggen liggen oude bouwlanden, zoals de Deldeneresch en de Lage Esch, die zijn opgehoogd met een plaggendek.

Aardkundig fenomeen (primair)

stuwwal

Overige aardkundige fenomenen

droogdal, gordeldekzandrug, plaggendek, sneeuwsmeltwaterdal

Periode(s)

Pleistoceen - Laat-Saalien
Pleistoceen - Weichselien
Holoceen

Gevormd door

landijs, mens, smeltwater, wind

Kenmerkendheid

Kleine stuwwal ontstaan door een ijslob die door de grotere stuwwalboog bij Ootmarsum heen brak.

Afb. 1. Fragment van de geomorfologische kaart. De stuwwal van Delden is weergegeven in rood. Aan de flanken liggen enkele sneeuwsmeltwaterdalen (donker groen), en rondom de stuwwal gordeldekzandruggen (geel). (klik voor een vergroting)

Overlap met eerder genoemd aardkundig erfgoed

GEA-object: -
Van Beusekom (2007): OV 27 Delden

Tekst: Vera Smits

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Trefwoorden

Stuwwal

Specialist(en)

Harm Jan Pierik

U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.