kruisbasilieken

Kruisbasilieken zijn kruiskerken die zijn vormgegeven als basilieken: de zijbeuken van de kerken zijn lager dan de middenbeuk. De middenbeuk is voorzien van vensters. Deze ontwikkeling van de kruiskerk heeft zich sinds de Karolingische tijd sterk over West-Europa verspreid. Voorlopers vindt men in antieke grafmonumenten en vroegchristelijke gebouwen in het Oosten, vooral in Klein-Azië en Syrië ( () martyria, H.Geboortekerk in Betlehem, VI). Nog weinig organisch was het type van de oudste kruisbasilieken, met ver uitstekende armen maar zonder uitgesproken kruisveld (Rome, St.-Pieter, St.-Jan en St.-Paulus buiten de muren). Het type met een gemarkeerd kruisveld ziet men in het Frankisch-Rijnlandse gebied, vooral bij kloosterkerken die een uitgebreide koordienst hebben. De symboliek van het lijdenskruis is van invloed geweest op het ontstaan van het type. Van bijzondere architectonische betekenis werd het motief toen het kruisveld de modulus ging aangeven bij de toevoeging van een koorkwadraat en bij de toepassing van het () gebonden stelsel. In het romaans en vervolgens in de gotiek neemt de kruisbasiliek een overheersende plaats in. De latere St.-Pieter in Rome, zoals die door Maderno werd voltooid, vertoont op de wijze van de barok de vereniging van de kruisbasiliek met de centraliserende koepel. Zie ook tekening gotische bouwkunst. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Pagina's met het begrip kruisbasilieken

... meer resultaten

Synoniem: kruisbasiliek
Breder: basilieken
Begrippenkader: Cultuurhistorische Thesaurus
Thesaurus: kruisbasilieken

U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.