Heukelum - Heidensweg 1 - Merkenburg

(512016) monumentenregister Monumentnummer: 512016

Introductie

Merkenburg. Omgracht terrein met de hoofdburcht van het laatmiddeleeuwse kasteel Heukelum met ten zuidwesten daarvan, buiten de gracht, twee bijgebouwen aan weerszijden van het voorplein.

Afb. 1 De hoofdburcht van het kasteel Heukelum vanuit het zuiden. Beeldbank RCE, foto door G.J. Dukker, 1988, CC BY-SA 3.0

Kenmerken

• Datering: diverse bouwperioden vanaf circa 1270
• Bouwstijl: n.v.t.
• Architect: n.v.t.
• Rijksmonument sinds: 20 december 2004

Geschiedenis

Kasteel Heukelum is rond 1270 gebouwd door Otto I van Arkel van Heukelum. In de 17de eeuw was het kasteel in handen van de familie De Thiennes, die het echter niet bewoonden waardoor verval intrad en het kasteel uiteindelijk, op de poorttoren na, werd afgebroken. In 1734 kocht de Amsterdamse koopman Johan van der Stel de ruïne en liet een nieuw herenhuis bouwen.

Omschrijving

Kasteel Heukelum is omstreeks 1272 gebouwd, met een vierkante hoofdburcht van circa 33 x 35 meter en ten zuidwesten daarvan een voorburcht. De toren in de huidige voorgevel was in oorsprong de poorttoren van de hoofdburcht. Het kasteel raakte in de 17de eeuw in verval en is in 1672 grotendeels afgebroken. Tussen 1737 en 1740 is met behoud van de poorttoren een vierkant landhuis tegen deze toren gebouwd. In 2003 is de keermuur rond het terrein van de hoofdburcht teruggebracht, waardoor de middeleeuwse omvang daarvan weer zichtbaar is.

Ook de voorburcht is in 1672 afgebroken en eveneens tussen 1737 en 1740 vervangen door een voorplein met de twee bijgebouwen.

Bronnen en verwijzingen

• Beeldbank RCE Meer afbeeldingen van dit rijksmonument
• Groningen, C.L. van, ‘Het kasteel van Heukelum’, in: De Woonstede door de eeuwen heen, (1988) nr. 78, 12-29.
• Jas, Jorien, Frank Keverling Buisman, Elyze Storm-Smeets, et al. red., Kastelen in Gelderland, Utrecht 2013, 271-273.
• Kastelenlexicon
• Löffler, Erik P., ‘De iconografie van kasteel Heukelum’, in: Bijdragen en Mededelingen Vereniging Gelre, 102(2011), 119-159.
• Maanen, R.H.C. van, ‘Het kasteel Merkenburgh te Heukelum in 1560’, in: Mededelingen van de Historische Kring West-Betuwe, 28(2000) nr. 3, 37-38.

Zie ook

Monumenten

• Heukelum - Heidensweg 1 - Merkenburg
• Heukelum - Bij Heidensweg 1 - Historische tuin- en parkaanleg
• Heukelum - Heidensweg 3 - Twee bouwhuizen
• Heukelum - Bij Heidensweg 1 - Toegangshek
• Heukelum - Bij Heidensweg 1 - Ophaalbrug

Artikelen

• Rijksmonumenten
• Rijksmonumenten - Kastelen, landhuizen en parken

Hoort bij deze thema's

• Monumenten
• Kastelen, landhuizen en parken

Meer informatie Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.