Eigenschap:Omschrijving
Type eigenschap
:
Tekst
Geldige waarden
:
Meerdere waarden toegestaan
:
Nee
Weergave op formulieren
:
Tekstvak
Initiële waarde
:
Verplicht veld
:
Nee
Toelichting op formulier
:
Bevat de tekst van het kennisitem
Subeigenschap van
:
Geïmporteerd uit
:
Formatteerfunctie externe URI
:
Klik op de button om een nieuwe eigenschap te maken:
'
==Reden van afvoeren==
In het besluit d.d. 10 juni 2022, zaaknummer 1273131 is te lezen dat de boerderij is afgevoerd omdat:
<q>Ik heb vastgesteld dat het rijksmonument als zodanig is tenietgegaan. De monumentale waarden zijn door sloop niet meer aanwezig.
Op 4 juni 2018 is door de gemeente Dongen vergunning verleend voor sloop van de bouwvallige boerderij. De daadwerkelijke sloop heeft nog enkele jaren op zich laten wachten. In februari 2022 is de boerderij gesloopt.</q>
===Registeromschrijving===
De registeromschrijving luidde:
====Inleiding====
Voormalige BOERDERIJ uit het midden van de 19de eeuw, opgetrokken in Ambachtelijk-Traditionele stijl, nu woonhuis. De boerderij ligt in de kern van 's-Gravenmoer op een rechthoekig perceel gescheiden door de 's-Gravenmoerse Vaart, een oude turfvaart. Het perceel is door een vaste brug verbonden met de lintbebouwde weg.
====Omschrijving====
De eenlaagse boerderij met zolderverdieping heeft een rechthoekige plattegrond en een rieten zadeldak met aan de achterkant een wolfeind. De nok ligt loodrecht op de weg. Het woongedeelte bevindt zich in het westelijke en het bedrijfsgedeelte in het oostelijke deel van de boerderij. De topgevel aan de weg heeft een kleine getrapte bekroning voorzien van een gemetselde makelaar. Op de begane grond heeft de gevel twee en op de verdieping een schuifvenster. Ze hebben een zesruits-roedenverdeling met een verbrede middenstijl. In de rechterzijgevel bevindt zich de voordeur met een bovenlicht waarin een vijftienruits-roedenverdeling. Aan de voorkant in de linkerzijgevel een half schuifvenster met luik. Het opgaand werk bestaat uit grijsvertinde gele handgevormde baksteen gemetseld in kruisverband voor het woongedeelte en een houtskelet bekleed met gepotdekselde delen voor het bedrijfsgedeelte van de boerderij. De indeling van de boerderij is grotendeels ongewijzigd. Zij bevat een kelder met opkamer, een grote schouw in de herd en in de woonkamer tussen bedsteden een houten gesneden schoorsteenmantel. Het bedrijfsgedeelte is driebeukig. Het heeft drie gebinten.
====Waardering====
De boerderij is van algemeen belang. Het gebouwtje heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de sociaal-economische ontwikkeling van de landbouw in de Langstraat en als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de keuterboerderij. Het is als gaaf voorbeeld van een kleine kortgevelboerderij uiterst zeldzaam geworden.
==Besluit==
Omschrijving van het besluit, toelichting en overige gegevens.
Gemeente Hilversum ongenoemd in documenten. +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Kennis in monumentenregister===
<div class="attentie klein">
Kennis over dit monument is momenteel (ook) nog terug te vinden in het monumentenregister: [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/complexen/520837 rijksmonumentencomplex 520837].</div> +
==Aanleiding voor de bescherming==
Het pand is ingeschreven in het rijksmonumentenregister in de eerste tranche na de inwerkingtreding van de Monumentenwet 1961. +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/520837|rijksmonumentencomplex 520837]].
</div>
==='"`UNIQ--h-1--QINU`"'Kennis in monumentenregister===
<div class="attentie klein">
Kennis over dit monument is momenteel (ook) nog terug te vinden in het monumentenregister: [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/520840 rijksmonument 520840].</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/520837|rijksmonumentencomplex 520837]].
</div>
==='"`UNIQ--h-1--QINU`"'Kennis in monumentenregister===
<div class="attentie klein">
Kennis over dit monument is momenteel (ook) nog terug te vinden in het monumentenregister: [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/520844 rijksmonument 520844].</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Kennis in monumentenregister===
<div class="attentie klein">
Kennis over dit monument is momenteel (ook) nog terug te vinden in het monumentenregister: [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/complexen/522879 rijksmonumentencomplex 522879].</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Kennis in monumentenregister===
<div class="attentie klein">
Kennis over dit monument is momenteel (ook) nog terug te vinden in het monumentenregister: [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/522881 rijksmonument 522881].</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/522879|rijksmonumentencomplex 522879]].
</div>
==='"`UNIQ--h-1--QINU`"'Kennis in monumentenregister===
<div class="attentie klein">
Kennis over dit monument is momenteel (ook) nog terug te vinden in het monumentenregister: [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/522880 rijksmonument 522880].</div> +
==Aanleiding voor de bescherming==
Het pand is ingeschreven in het rijksmonumentenregister in de eerste tranche na de inwerkingtreding van de Monumentenwet 1961. +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/459802|rijksmonumentencomplex 459802]].
</div> +
==Geschiedenis==
Vanaf 1952 werkten Friedhoff en zijn vaste assistent Mart Bolten aan het plan voor een nieuw rijkskantorengebouw op deze plek. De overheid kreeg er veel taken bij en had veel nieuwe ruimte nodig. Dit gebouw moest hieraan een belangrijke bijdrage leveren. De mede door Friedhoff in 1953 tot stand gekomen percentageregeling beeldende kunst, maakte het mogelijk om een dertigtal kunstenaars te betrekken bij de verfraaiing van het complex.
De bouw startte in 1954. Het gebouw is in twee fasen opgeleverd. In 1957 betrokken de luchtmachtstaf en het Ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening de als eerste gereedgekomen gedeelten, waarbij de twee meest zuidelijke vleugels werden gebruikt door de luchtmachtstaf. Naast de vleugel aan de Theresiastraat was een officierskantine gebouwd, die bij de laatste verbouwing door de nieuwbouw is ingesloten.
De pas later geheel nieuw ontworpen vleugel aan de Bezuidenhoutseweg is door Friedhoff als particulier architect gebouwd, na zijn pensionering in 1957. Deze ministervleugel vormde het sluitstuk van het bouwproject en werd opgeleverd in 1962. Sinds het vertrek van de luchtmachtstaf in 1982 is het gebouw in zijn geheel door Landbouw gebruikt.
Na het vertrek van de luchtmachtstaf vond tussen 1982 en 1994 een herinrichting plaats. Daarbij zijn verlaagde plafonds aangebracht in de meeste traphallen en in de kantoorgangen en –vertrekken. Tegelijkertijd heeft men geschilderd, vloerbedekking gelegd in de kantoorgangen en nieuwe (tocht)deuren geplaatst in de gangen, met uitzondering van de ministersgang.
De vleugel aan de zijde van de dienststraat tussen de drie achterste hoofdvleugels is tussen 1982 en 1994 vervangen door nieuwbouw van vijf verdiepingen.
Het gebouw heeft daarna tussen 2006 en 2012 een grootschalige verbouwing en uitbreiding ondergaan door Dam & Partners Architecten met behoud van de historische waarde van het gebouw en de vele geïntegreerde kunst. Naast een omvangrijke renovatie waren er een aantal belangrijke architectonische ingrepen. Twee vleugels zijn gesloopt en vervangen door een nieuwe glazen oranjerie die over het oude officiersrestaurant is gebouwd. Deze huisvest tevens een flexibel te gebruiken vergadercentrum met auditorium. Daarnaast is aan de zuidzijde een glazen traverse langs het gebouw geplaatst die de verticale knooppunten met elkaar verbindt. Ook is hier de bel-etage naar de Prins Clauslaan en de binnenplaats opengebroken en van doorlopende glaswanden voorzien om de entree van het gebouwencomplex een transparanter karakter te geven.
Onder de eerste binnenplaats achter de ministersvleugel is een parkeergarage gebouwd. De tweede binnenplaats is getransformeerd in een binnentuin.
Geen monumentale waarde:
* De aanbouw uit de periode 2006-2012.
==Exterieur==
Het ministerie bestaat uit vier evenwijdig geplaatste rechthoekige bouwdelen loodrecht op de Prins Clauslaan, verbonden door lagere tussenleden. Hierdoor heeft het gebouw drie binnenplaatsen, verbonden door een binnenstraat die door een viertal poorten voert. Het bouwdeel aan de Bezuidenhoutseweg, waar zich de representatieve vertrekken bevinden, heeft negen bouwlagen, de drie andere zeven. De sobere gevels worden gedomineerd door de repetitie van eenvormige ramen.
Door middel van bijzondere metselverbanden, speklagen, een plint van musschelkalk en afwisselend lagen gele en rode baksteen in de tussenleden is de nodige variëteit in de gevels gerealiseerd. De hemelwaterafvoeren zijn in het gevelvlak opgenomen.
De ministersvleugel aan de Bezuidenhoutseweg is voorzien van een terugliggende dakopbouw met een flauw hellend koperen dak. De drie lagere hoofdbouwdelen zijn afgedekt met eveneens flauw hellende daken; de tussenleden hebben weer een terugliggende dakopbouw met flauw hellend dak.
De hoofdvleugels evenwijdig aan de ministersvleugel zijn achtereenvolgens Eendracht, Volharding en Vertrouwen genoemd. Zij waren elk voorzien van een bijpassend gedicht van Adriaan Roland-Holst en een bronzen beeldhouwwerk boven de entrees. De gevels van de drie zuidelijke hoofdvleugels aan de Prins Clauslaan bevatten de hoofdingangen.
Het gebouw heeft een betonskelet, met gevels van platvol gevoegd metselwerk van hoofdzakelijk rode en gele baksteen in Noors verband. De ministeriële vleugel aan de noordwestzijde is verrijkt met horizontale banden van natuursteen. De kappen zijn grotendeels opgebouwd uit betonplaten. Enkele delen hebben een houten kapconstructie. De daken zijn deels (de ministersvleugel geheel) bedekt met koper, de meeste echter met bitumen.
Het gebouw kent twee vensterconstructies. De ene met een prefab betonnen kozijn en een stalen tuimelraam, de ander met een terugliggende stalen vatting, met daarbinnen een houten kozijn en een stalen tuimelraam. De verticale vensterstroken boven de ingangen aan de Prins Clauslaan hebben montants van grindbeton.
De onderdoorgang in de ministersvleugel wordt gevormd door betonnen kolommen met kapitelen in musschelkalk, naar ontwerp van de kunstenaar A. Roth. De andere poorten zijn voorzien van stalen kolommen.
==Interieur==
Omdat de definitieve bewoners van het gebouw in de ontwerpfase nog niet bekend waren, werd gestreefd naar een flexibel kantoorgebouw. Gecombineerd met de grote ruimtebehoefte bij de overheid heeft dit geleid tot voornamelijk kantoorvertrekken aan weerszijden van een middengang. In de kelders was ruimte voor de rijwielstalling, berging en zwaar archief.
Op de bel-etage van de ministersvleugel bevinden zich de kamers van de departementsleiding en de 'Blauwe Zaal', de vergaderzaal voor de departementsleiding. Op de bovenverdieping bevindt zich de grote dubbelhoge kantine.
Om verdwalen te voorkomen zijn de hallen van de hoofdtrappenhuizen voorzien van respectievelijk sgraffito's, mozaïeken en muurschilderingen, in totaal 18 kunstwerken. De meeste kunstwerken zijn geïnspireerd op de mythologie. De beeldende kunst is gebruikt ter verfraaiing van het gebouw, maar ook als oriëntatiemiddel in de eenvormigheid van het interieur en om de functies van het gebouw uit te beelden.
De architect heeft met eenvoudig materiaal (m.n. beton en hout) veel schoonheid weten te bereiken, waarbij het er 'duurder' uitziet dan het in feite was.
De vloeren van de trappenhuizen zijn betegeld met leisteen.
==Kunstwerken==
In het gebouw bevinden zich de volgende kunstwerken:
#F. Carasso, 'De Vreugde', voorgesteld door drie dansende vrouwenfiguren in brons in Oranjerie (voorheen eerste binnenplaats)
#Karla Wenkebach, 18 glas-in-loodramen in trappenhuis ministersvleugel, voorstellende landbouw, visserij en veeteelt en verschillende takken van economie die agrarische producten verwerken.'"`UNIQ--ref-0000008F-QINU`"'
#Bram Roth, twee bronzen plastieken voorstellende zittende vrouwenfiguren met elk twee kinderen, locatie: trap ministersvleugel.
#M.C. Escher, Metamorfose vogels/vissen, marmermozaïek in kamer secretaris generaal.
#Nel Bouhuys-Klaassen, Geometrische vormen, marmermozaïek in deuromlijsting vergaderzaal.
#Jan Groenestein, Vogels en vissen, sgraffito in recreatiezaal (voorheen grote kantine).
#Nel Bouhuys-Klaassen en Marinus van der Neut, twee wandschilderingen in voorhal recreatiezaal.
#K. van Rood Limpers, Vrouwelijk naakt in vrij luchtruim waar zij planeten, maan en zon passeert, bronzen beeld boven ingang vleugel 'Volharding'.
#H. Reicher, Ceres, die tak met vruchten draagt en staat op een vis, bronzen beeld boven ingang vleugel 'Eendracht'.
#Jan Groenenstein, Almacht en zijn schepping, sgraffito in trappenhuis vleugel 'Eendracht' begane grond.
#Dick Zwier, Water waaruit al het leven ontstaat, sgraffito in trappenhuis vleugel 'Eendracht' 1e verdieping.
#Hans Bayens, Vruchtbare aarde, sgraffito in trappenhuis vleugel 'Eendracht' 2e verdieping.
#Jan Goeting, Menselijke arbeid, sgraffito in trappenhuis vleugel 'Eendracht' 3e verdieping.
#Paul Kromjong, Regen, sgraffito in trappenhuis vleugel 'Eendracht' 4e verdieping.
#W. Malin, Lucht, zon en licht, Regen, sgraffito in trappenhuis vleugel 'Eendracht' 5e verdieping.
#Jaap Bouhuys, Hemelwagen Apollo als symbool luchtvaart, mozaïek in trappenhuis vleugel 'Volharding' begane grond
#Frans Vollmer, Nachtvlucht. Sterrenbeeld maagd met palmboom en naaldbomen, drie vogels, wolken en andere natuurverschijnselen, mozaïek in trappenhuis vleugel 'Volharding' 1e verdieping
#Kees Andrea, Icarus, mozaïek in trappenhuis vleugel 'Volharding' 2e verdieping
#Jeroen Voskuyl, Innerlijke kracht waarmee mens volmaaktheid nastreeft, mozaïek in trappenhuis vleugel 'Volharding' 3e verdieping
#Henri Schoonbrood, Combinatie Icarus, Phoenix en moderne (militaire) vliegtuigen vliegend naar het licht, als symbool vooruitgang luchtvaart, mozaïek in trappenhuis vleugel 'Volharding' 4e verdieping
#Lex Horn, Symbolische weergave luchtmachtbasis, mozaïek in trappenhuis vleugel 'Volharding' 4e verdieping
#Gerard Hordijk, Vernietiging van het leven op aarde, tenzij de mens zijn technische verworvenheden ten goede richt, muurschildering in trappenhuis vleugel 'Vertrouwen' begane grond.
#H. Koolen, Mens bestudeert luchtruim met alles daarin (links), verbinding en bescherming alle naties door luchtmacht (rechts), muurschildering in trappenhuis vleugel 'Vertrouwen' 1e verdieping.
#Chris de Moor, Streven van de mens om als vogel te vliegen, muurschildering in trappenhuis vleugel 'Vertrouwen' 2e verdieping.
#Nicolaas Wijnberg, Luchtvaart, pastorale, antieke droom, legende en moderne tijd, muurschildering in trappenhuis vleugel 'Vertrouwen' 3e verdieping.
#Marinus van der Neut, Geschiedenis van de luchtvaart, muurschildering in trappenhuis vleugel 'Vertrouwen' 4e verdieping.
#Hans van Norden, Icarus naast resultaten eeuwen wetenschappelijk en technisch zoeken, muurschildering in trappenhuis vleugel 'Vertrouwen' 5e verdieping.
#Adriaan Roland Holst, Kwatrijn 'Vertrouwen' in trappenhuis vleugel vertrouwen soutterain, met de tekst:
:"De wereld dwingt het leven
:'t eigen praalgraf te bouwen
:tenzij nachtblind vertrouwen
:in den geest blijft weerstaan"
Roerende objecten van belang voor het gebouw:
* In de Ministersvleugel: meubels die door Friedhoff zelf ontworpen zijn.
* Tafel met intarsia van Nel Bouwhuys-Klaassen.
* Kroonluchters van fa. Indoor, Amsterdam.
==Monumentale waarde==
Door de monumentale opzet en de traditionalistische architectuur straalt dit departementsgebouw de macht en waardigheid uit die tijdens de wederopbouwperiode aan het staatsgezag werd toegekend.
Friedhoff was Rijksbouwmeester van 1946 tot 1958. De gebouwen die hij in die periode tot stand bracht waren herkenbare overheidsgebouwen met traditionalistische trekken. Friedhoff was de laatste zelf-ontwerpende Rijksbouwmeester. Het Ministerie van Landbouw is typerend voor zijn werk uit deze periode. Ook was Friedhoff de initiator van de percentageregeling beeldende kunst. In dit gebouwencomplex is deze percentageregeling dan ook op grote schaal toegepast.
Er is sprake van een unieke integratie van architectuur en iconografische decoratieve aankleding, waaraan tal van in die tijd prominente kunstenaars een bijdrage hebben geleverd. Het gebouw kan met recht als een 'gesamtkunstwerk' worden beschouwd. Er is in het gebouw een bijzondere samenhang tussen exterieur en onderdelen van het interieur, zoals de ministersvleugel en de trappenhuizen.
Na de sloop van het voormalige ministerie van OK en W is dit het enige voorbeeld van een als zodanig ontworpen ministeriegebouw uit de wederopbouwperiode.
==='"`UNIQ--h-0--QINU`"'Onderdeel van complex===
<div class="attentie klein">
Dit monument is onderdeel van [[Complexen/530907|rijksmonumentencomplex 530907]].
</div>
==='"`UNIQ--h-1--QINU`"'Kennis in monumentenregister===
<div class="attentie klein">
Kennis over dit monument is momenteel (ook) nog terug te vinden in het monumentenregister: [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/531546 rijksmonument 531546].</div> +
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 11 feb 2020 om 16:53.