Kerkenvisies - tools
Introductie
In dit artikel kijken we naar diverse tools en netwerken om een kerkenvisie te ontwikkelen. Voor de meest recente informatie over kerkenvisies en hoe ze te ontwikkelen verwijzen we naar toekomstreligieuserfgoed.nl
De opgave bepaalt de aanpak
Elke initiatiefnemer van een kerkenvisie staat voor een andere uitdaging. Daarom is het belangrijk om te bepalen welke opgave u als gemeente heeft in brede zin, met betrekking tot de kerkgebouwen, hun interieurs en de omgeving. Welke aanpak sluit daar het beste op aan? Door de opgave vooraf duidelijk te omschrijven worden ieders wensen duidelijker en krijgt u meer inzicht in wat een kerkenvisie kan bieden.
Tools
- Overzicht van Nederlandse Bisdommen
- Kerkenvisies en de nationale kerkenaanpak (Bisdom Rotterdam)
- Herbestemmingproces vrijkomende kerken
Overzicht landelijke kerkelijke instellingen
- Christelijk Gereformeerde Kerken in Nederland
- Commissie kerkelijke gebouwen van het Interkerkelijk Contact Overheidszaken (CIO-K)
- Migrantenkerken in Nederland, Samen Kerk in Nederland
- Oud-Katholieke kerk van Nederland
- Protestantse Kerk Nederland
- Raad van Kerken
- Remonstrantse Broederschap
- Rooms-Katholieke Kerk in Nederland
- Stichting Kerkelijk Geldbeheer
- Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN (VKB)
De internationale migrantenkerken
Migrantenkerken en kerkenvisies. Er is een Word-document op aanvraag beschikbaar. Neem contact op via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl
- Samen Kerken In Nederland (SKIN)
- Interactie database voor internationale- anderstalige- en migrantenkerken
Funerair erfgoed
Er zijn verschillende presentaties beschikbaar over funerair erfgoed in relatie tot de kerkenvisie. Deze zijn op aanvraag beschikbaar. Neem contact op via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl
Webinars
Webinar kerkenvisiegemeenten
Webinar Kerk in Functie
Naast de webinars zijn verschillende documenten beschikbaar die helpen bij het voeren van het gesprek, zoals voorbeeldbrieven en werkboeken. Deze zijn op aanvraag beschikbaar. Neem contact op via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl
Vertrouwen, openheid & openbaarheid
Communicatie is een essentieel aspect in het proces van een kerkenvisie. Het opbouwen van onderling vertrouwen tussen samenwerkende partijen is een tijdrovend proces, maar ook een onmisbare voorwaarde voor het slagen van een kerkenvisie. Een kerkenvisie is buiten de vergadertafel pas succesvol als voor de buitenwereld ook zichtbaar is welke partijen erbij betrokken zijn en achter de gemaakte keuzes staan, en wat de toekomstverwachtingen zijn van de kerkgebouwen in de gemeente.
De inventarisatie
Voor het opstellen van een kerkenvisie moeten gegevens worden geïnventariseerd. Deze inventarisatie is een middel om het gesprek te ondersteunen, maar is zeker niet het uiteindelijke doel van de kerkenvisie. Veel data over kerkgebouwen is al beschikbaar, bijvoorbeeld via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en bij sommige provincies en gemeenten. Bent u op zoek naar deze data? Stuur dan een email aan kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl. Daarnaast zijn er instrumenten zoals de Vitaliteitsscan die de vitaliteit van een geloofsgemeenschap in beeld kan brengen, en zijn er handreikingen die behulpzaam kunnen zijn bij het verzamelen en interpreteren van data.
Handleidingen
- Handleiding inventariseren roerend religieus erfgoed/interieur algemeen
- Handleiding inventariseren roerend religieus erfgoed/interieur Protestantse Kerk
Waardering en weging
De waardering van kerkgebouwen is veelal gebaseerd op een optelsom van de verschillende belangen en waarden die aan de gebouwen worden gehecht. In de weging zijn naast de cultuurhistorische waarde van een kerkgebouw ook zaken zoals beleidsmatige uitspraken, de verwachte vitaliteit van een geloofsgemeenschap of de economische kansrijkheid voor specifieke gebouwen of gebieden bepalend. Er kan ook voor gekozen worden om de weging van de gebouwen te vervangen door procedures rondom ‘hoe te handelen’: afspraken over wie wanneer met wie in contact treedt en wat men dan van elkaar kan verwachten.
Tools
- Guidelines of ways of dealing met religious objects
- Waarderingsformulier interieur/roerend erfgoed
- Stappenplan voor waarderen, selecteren en herbestemmen van roerend religieus erfgoed
- Waarderingsmethode: in Rotterdam krijgen religieuze gebouwen cijfers (op aanvraag beschikbaar)
Achterban en draagvlak
Elke partij die betrokken is bij het opstellen van een kerkenvisie heeft te maken met een achterban waaronder ook draagvlak moet zijn voor de plannen. Een belangrijke vereiste om vanuit een gemeente met een kerkenvisie aan de slag te kunnen gaan, is breed politiek bestuurlijk draagvlak. Daarbij is niet alleen het commitment van B&W van belang, maar ook betrokkenheid van de gemeenteraad. Daarnaast moeten binnen een gemeente verschillende afdelingen, projecten of teams afstemmen of samenwerken. Binnen een kerkelijke gemeente of parochie bestaan eveneens verschillende gremia met elk hun eigen beslissingsbevoegdheid, werkwijze en achterban. Burgers zijn soms georganiseerd in buurtcomités of coöperaties en erfgoedorganisaties moeten soms andere (vastgoed)belangen in het oog houden.
Borging en monitoring
Om te voorkomen dat de kerkenvisie een dode letter wordt, is het verstandig om de gezamenlijke besluiten en afspraken te verankeren, bijvoorbeeld in beleid, werkafspraken en in het vormgeven van concrete functies. De opbrengsten van een kerkenvisie kunnen een plek krijgen in bijvoorbeeld de gemeentelijke omgevingsvisie, het evenementenbeleid of het erfgoedbeleid. Ook kunnen de resultaten geïntegreerd worden in bestemmingsplannen of verordeningen. Sommige gemeenten kiezen bewust voor een loketfunctie van de afdeling erfgoed waar partijen met vragen over kerkgebouwen terechtkunnen.
Procescoaches
Voor gemeenten die met een kerkenvisie willen beginnen of in hun proces vastzitten, bestaat de mogelijkheid om via het programma Toekomst Religieus Erfgoed een ervaren procescoach om hulp te vragen. De ervaring leert dat tijdens het totstandkomingsproces van een kerkenvisie er momenten ontstaan waarbij de volgende stap niet gelijk duidelijk is. Dan is het helpend om met iemand te kunnen sparren over ‘hoe nu verder?’
Voorbeelden waarbij de inzet van een procescoach handig kan zijn:
- Opstartgesprek (hoe begin ik?)
- Stakeholdersanalyse en uitnodigingsbeleid (wie moeten er allemaal meedoen?)
- Gesprekken met gemeentebestuur
- Meelezen en analyseren van een concept kerkenvisie
- Het proces om te komen tot een kerkenvisie
- Hoe stilstand in het proces vlot te trekken
Vanuit het programma Toekomst Religieus Erfgoed worden burgerlijke gemeenten een aantal uren begeleiding vanuit een procescoach beschikbaar gesteld. Om dit praktisch en haalbaar te houden, gaat men uit van consultatie via (video-)bellen en/of mail.
Bij behoefte aan advies van een procescoach stuur je een mail naar kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl.
Handige websites
- Interkerkelijk Contact in Overheidszaken
- Rooms Katholieke Kerk Nederland
- Protestantse Kerk Nederland
- Raad van Kerken
- Vereniging voor Beheerders van Monumentale Kerken
- Vereniging Kerkrentmeesterlijk Beheer
- Restauratiefonds
- Museum Catharijneconvent
- Erfgoedvereniging Heemschut
- Netwerk Steunpunten Cultureel Erfgoed
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema'sDeze pagina is voor het laatst bewerkt op 19 jan 2024 om 17:34.