Maasdak - aanleg

Introductie

Een solide dakenplan vormt bij de aanleg van een goed Maasdak de basis voor een vlotte uitvoering en een duurzaam resultaat.

beschrijving

Leien op latten

Leien met afgeschuinde hoeken. zogenoemde lamme koppen op de Sint-Antoniusabtkerk van Schaijk. Noord-Brabant.

Goede lei maar verkeerd verwerkt. Op zijn kant en te weinig overlap. Spreek de leidekker hier op aan.

Regel in het bestek zaken als de minimale zijdelingse overlap. Wanneer deze te gering wordt zoals hier kan men aanpassing eisen.

Op de Sint Jan in Den Bosch lagen ooit leien uit de omgeving van Fumay. Tegenwoordig gebruikt men hier Engelse en Canadese leien. Let op het fraaie effect door het gebruik van verschillende kleuren door elkaar.

Inventarisatie

Stel vooraf een aantal vragen over de noodzaak van vervanging van de leien. Zet de antwoorden in de toelichting en motivering van het dakenplan en in de aanvraag van de monumentenvergunning en de subsidie of andere financiering. Vaak is de inventarisatie een vervolg op een inspectierapport van de Monumentenwacht. Soms kan het noodzakelijk zijn zich hierbij te laten assisteren door een ter zake kundige adviseur.

Kapconstructie en dakbeschot

Voor de kapconstructie en het dakbeschot gelden de volgende vragen:

• Verkeren de kapconstructie en het dakbeschot of de latten in goede staat, zodat deze zonder restauratie met de levensduur van de lei mee kunnen?
• Wordt de kapconstructie voldoende geventileerd? Dit geldt vooral voor kappen van kerken en kastelen en voor torenspitsen. Aanwezige dakkapellen kun je hiervoor goed gebruiken.
• Verandert de bestemming van de kap of worden er isolerende maatregelen genomen?
• Zijn er verder specifieke gebreken of onderhoudsgevoelige delen die een herziening van de constructie of detaillering vereisen?

Doorgaans beantwoorden inspectierapporten van de Monumentenwacht de bovenstaande vragen.

Leibedekking

Bij de inventarisatie komen de volgende vragen aan de orde:

• Wat is de resterende duur van de leibedekking?
• Wat voor soort leien liggen er nu op het dak? Bij Maasdekking gaat het vaak om meerdere soorten, die op verschillende tijdstippen zijn vernieuwd. Wat lag er in het verleden op dit dak?
• Hebben de leien een speciale vorm of ligt er een patroon met verschillende leien op het dak?
• Wat zijn de mogelijkheden om de vernieuwing van de leibedekking per dakvlak te faseren? Denk aan de kwaliteit en de inschatting van de resterende levensduur.

Aansluitingen en voorzieningen

Voor aansluitingen en voorzieningen gelden de volgende te beantwoorden vragen:

• Wat is de kwaliteit en de zwaarte van de loodaansluitingen? Is het nodig om deze te vervangen? Want dat hoeft in lang niet alle gevallen te gebeuren. Soms kun je heel goed volstaan met het indoppen van stroken ter plaatse van scheuren.
• Wat is de kwaliteit van de aanliggende goten? Stem de vernieuwing hiervan af op de vernieuwing van de leibedekking.
• Zijn er voorzieningen getroffen voor inspectie en onderhoud? Als dit niet het geval is, wat moet je hier dan aan doen?
• Voldoet het daknet van de bliksemafleider nog aan de nieuwste eisen of is aanpassing nodig?

Offertes

Voordat je een plan indient voor een vergunning, subsidie of andere financiering is het verstandig om offertes bij leidekkers aan te vragen. Vraag offertes aan bij gekwalificeerde leidekkers die een vergelijkbare kwaliteit leveren, anders is er geen goede vergelijking van prijs en prestatie mogelijk. Vraag van de leidekkers dat zij strikt conform bestek of werkomschrijving een gespecificeerde offerte indienen. Verlang ook dat zij de leidekking uitvoeren volgens de Uitvoeringsrichtlijn URL 4010 van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg en dat de leien voldoen aan de keuringsrichtlijnen van de RCE. Een garantieverklaring voor het geleverde werk loopt normaal gesproken over een periode van tien jaar. Vraag bij het geleverde werk ook een voorraad leien voor reparaties die voldoende is voor deze tien jaar.

Onderhoud

In veel gevallen verkeert de leibedekking nog in goede of redelijke staat, maar is er wel een onderhoudsbeurt door een gekwalificeerde leidekker noodzakelijk. Enkele aandachtspunten als je hiervoor een prijs opvraagt:

• Opgave van de dakvlakken waaraan je onderhoud moet uitvoeren, met een schatting van het aantal uren en aantal te vernieuwen leien. Deze aantallen uren en leien mogen na uitvoering maximaal tien procent naar boven afwijken.
• Onderhoud aan oudere leibedekking bij voorkeur uitvoeren met een goede kwaliteit gebruikte leien in dezelfde soort en afmeting.

Dakenplan

Voor een goede beoordeling en toetsing van het plan is een aantal gegevens noodzakelijk:

Bouwkundig rapport

Een bouwkundig rapport geeft een duidelijk antwoord op de eerder aangegeven vragen. Dit rapport kun je aanvullen met een specificatie naar soort, dekking en bijzonderheden per dakvlak.

Opstellen van het plan

Laat een nauwkeurig dakenplan met een goed bestek of een uitvoerige werkomschrijving maken, waarin precies de soort, kleur en afmeting van de leien staat aangegeven. Ook horen de overlap in de hoogte en voor zover van toepassing ook de vorm van de leien en het patroon in het dak in het plan te staan. Beschrijf duidelijk de bevestiging, de eventuele vernieuwing van dakbeschot of leilatten, de wijze van dekken bij de aansluitingen, de loodzwaartes en dergelijke. Neem verder afspraken op hoe de keuring verloopt en welke garanties men afgeeft. Verwijs hierbij zo veel mogelijk naar de Uitvoeringsrichtlijn. Zorg voor tijdig vooroverleg met de gemeente of de RCE over de vergunning en de uitvoeringsvoorwaarden. Regel zorgvuldig toezicht met kennis van zaken tijdens de uitvoering van de werkzaamheden.

Motivering en toelichting

Zowel voor de opdrachtgever als voor andere belanghebbenden is het verstandig het plan van een korte motivering te voorzien. Enkele aspecten die dan aan de orde kunnen komen zijn de keuze voor een bepaald type lei, de wijze van dekking, de gekozen fasering en de wijze waarop bepaalde problemen worden opgelost. Als de soort leien van de bestaande leibedekking niet meer te leveren is, moet men motiveren waarom er specifiek voor deze andere lei is gekozen.

Meer informatie

Zie ook deze artikelen

• Leien in Maasdekking

• Leibedekking - vergunningen en subsidies
• Leien in Maasdekking - werkzaamheden
• Rijndak - aanleg

Hoort bij deze thema's

• bouwmaterialen
• gebouwen
• Kerken
• monumenten
• monumentenvergunning
• steen
• subsidies

Specialist(en)

• Hendrik Tolboom

---

Contact

• Reageer op deze pagina via het reactieformulier.

Een concreet product of dienst waarvan helder is als het gereed is. Een resul taat is altijd concreet aanwijsbaar (zelfstandig naamwoord). Voorbeelden zijn: wet, vergunning, regeling, opgeleverd systeem, een twintigtal interviews.", "Een concreet product of dienst waarvan helder is als het gereed is. Een resultaat is altijd concreet aanwijsbaar (zelfstandig naamwoord). Voorbeelden zijn: wet, vergunning, regeling, opgeleverd systeem, een twintigtal interviews.")

Leien zijn kleine dunne platen, die uit leisteen gekloofd en gehakt zijn, en worden gebruikt als dakbedekking. Een lei is enkele mm tot ruim 1 cm dik, meestal blauwgrijs maar ook roodpaars of groen van kleur. Naar gelang de structuur van het basismateriaal kunnen ze worden geleverd in rechthoekige of daarvan afgeleide vorm of in schubvorm. Schubleien kwamen in hoofdzaak uit het gebied van Rijn en Moezel, vandaar dat er ook gesproken wordt van Rijndak. Ook Thüringen levert goede schubleien. Bij Rijnse leien werd gesproken over Andernakels (Andernach).In de 17e en 18e eeuw kwamen veel leien uit Cornwall en Devonshire in Engeland, onder verbasterde namen als Dortmuidse leien, Pleymuidze leien, Salcomse of Schaalkomse leien en Vaalmuidse leien. Tegenwoordig worden ook leien gehakt uit Spaans materiaal.Als de leien uit het Franstalige gebied afkomstig waren, werden ze vaak als schaliën aangeduid. (Haslinghuis)

Verwijst naar fijn, decoratief ajourwerk in textiel, gemaakt door draden van linnen, katoen, zijde, haar, metaal of een andere vezel in lussen te leggen, in te rijgen, samen te draaien of te vervlechten om ontwerpen of patronen te vormen. Bij het maken van kant wordt gewerkt met een naald of met klossen. Het toevoegen van borduursels is niet ongewoon. Modern kant kan machinaal zijn vervaardigd. Ajourstoffen die op een weefgetouw zijn gemaakt en decoratief ajourbreiwerk worden doorgaans niet als kant geclassificeerd. Kant is vaak wit of effen van kleur. Echt kant ontstond in de veertiende eeuw in Europa en het Midden-Oosten, hoewel oude culturen bekend waren met gedecoreerde ajourstoffen, waaronder de Egyptische cultuur. Kant is te gebruiken als rand, boord of inzetstuk voor linnengoed of apparels. Ook wordt het samengevoegd tot grotere stukken textiel en dan gebruikt als voorhang, draperie, apparel of iets anders. (Toegepaste Kunst Project, RKD)

Lagen zijn reeksen aaneengevoegde stenen van gelijke dikte op hun plat, horizontaal, soms in hellende stand of op hun kant (rollaag) gelegd. De hoogte van bakstenen metselwerk wordt naar het aantal lagen opgegeven. Een laag waarin alleen de korte zijden van de bakstenen zichtbaar zijn, heet een koppenlaag. die waarin alleen de lange zijden vertonen noemt men een strekkenlaag. (Haslinghuis)

Leien zijn kleine dunne platen, die uit leisteen gekloofd en gehakt zijn, en worden gebruikt als dakbedekking. Een lei is enkele mm tot ruim 1 cm dik, meestal blauwgrijs maar ook roodpaars of groen van kleur. Naar gelang de structuur van het basismateriaal kunnen ze worden geleverd in rechthoekige of daarvan afgeleide vorm of in schubvorm. Schubleien kwamen in hoofdzaak uit het gebied van Rijn en Moezel, vandaar dat er ook gesproken wordt van Rijndak. Ook Thüringen levert goede schubleien. Bij Rijnse leien werd gesproken over Andernakels (Andernach).In de 17e en 18e eeuw kwamen veel leien uit Cornwall en Devonshire in Engeland, onder verbasterde namen als Dortmuidse leien, Pleymuidze leien, Salcomse of Schaalkomse leien en Vaalmuidse leien. Tegenwoordig worden ook leien gehakt uit Spaans materiaal.Als de leien uit het Franstalige gebied afkomstig waren, werden ze vaak als schaliën aangeduid. (Haslinghuis)

Herstellen, in goede staat brengen, het (zie) restaureren. (Haslinghuis) Restauratie is de behandeling van een voorwerp waarbij er materiaal aan wordt toegevoegd om het weer origineel te laten lijken qua uiterlijk of constructie. Men doet dit om de leesbaarheid te verbeteren, de esthetische beleving te bevorderen of het gebruik mogelijk te maken.

De levensduur van een object is de periode vanaf vervaardiging tot aan het weggooien ervan.

Kerken zijn gebouwen waar de christelijke godsdienstoefening wordt gehouden. Aanvankelijk was de altaarruimte het belangrijkste onderdeel. In de verschillende katholieke liturgieën is deze dat nog. Sinds de Hervorming ook als preekkerk. Een parochie wordt bediend door een parochie- of kerspelkerk. Als aan de kerk een kapittel van kanunniken is verbonden, spreekt men van een collegiale of kapittelkerk. Een stifts-, abdij- of kloosterkerk behoort bij een kloostergemeenschap. De hoogste rang bezit een kathedraal of dom. (Haslinghuis)

Bouwwerken die uitsteken uit een schuin dak en waarin meestal een raam of ventilatiejalouzieën zijn aangebracht. (AAT-Ned)

Leibedekking is bedekking van een dak met leien. Er zijn twee hoofdtypen: rechthoekige leien (of daarvan afgeleide vormen), die elkaar in dubbele dekking als in halfsteensverband overlappen (Maasdak) en schubvormige leien, in schuin oplopende lijnen elkaar ca 7 cm in enkele dekking overlappend (Duitse dekking of Rijndekking). (Haslinghuis)

Leibedekking is bedekking van een dak met leien. Er zijn twee hoofdtypen: rechthoekige leien (of daarvan afgeleide vormen), die elkaar in dubbele dekking als in halfsteensverband overlappen (Maasdak) en schubvormige leien, in schuin oplopende lijnen elkaar ca 7 cm in enkele dekking overlappend (Duitse dekking of Rijndekking). (Haslinghuis)

Een scheur is een barst of een uiteenrijting in een flexibel materiaal waarbij geen materiaal verloren gaat en waarbij weinig vervorming optreedt. Een scheur is een vorm van mechanische schade, veroorzaakt door het met kracht uit elkaar trekken van een flexibel materiaal zoals papier of textiel.", "Langwerpige, smalle beschadiging.")

Het onderhoud van een gebouw of voorwerp is de combinatie van administratieve en technische handelingen die erop zijn gericht om het in een staat te behouden waarin het naar wens kan functioneren.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is een onderdeel van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. We werken onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van de minister en voeren wet- en regelgeving en erfgoedbeleid uit dat het ministerie en de dienst samen maken. Ook ontwikkelen we praktisch toepasbare kennis en geven we advies over rijksmonumenten, landschap & leefomgeving, archeologie en roerend erfgoed.

Het onderhoud van een gebouw of voorwerp is de combinatie van administratieve en technische handelingen die erop zijn gericht om het in een staat te behouden waarin het naar wens kan functioneren.

Een losstaand feit of symbool zonder betekenis voor de ontvanger of opsteller.

Kleur is de gewaarwording van licht die verschilt van wit licht zoals dat wordt uitgezonden door een natuurlijke lichtbron. Het gekleurde licht kan van een lamp komen of gereflecteerd door een voorwerp. Kleur kan worden gemeten in een aantal systemen, zoals CIE, Munsell, Natural Colour System, die alle een verschillende methode hebben om een kleur aan te duiden.Een kleur is de sensatie die veroorzaakt wordt door licht van een bepaalde golflengte. Geel en groen bijvoorbeeld zijn verschillende kleuren. Het Munsell kleursysteem en dergelijke systemen hebben dit als uitgangspunt.