Mart van Schijndel (1943-1999)
Introductie
Architect en vormgever Mart van Schijndel (Hengelo 1943 – Utrecht 1999) volgde opleidingen tot timmerman, meubelontwerper, bouwkundige en interieurarchitect. In 1967 studeerde hij af aan de afdeling Architectonische Vormgeving van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Een jaar later begon Van Schijndel in Utrecht een architectenbureau, waarmee hij ontwierp voor de culturele sector en renovaties uitvoerde voor particuliere opdrachtgevers. Gaandeweg ging hij zich meer richten op het transformeren van gebouwen, waarbij regelmatig nieuwbouw werd toegepast. Met zijn productiebedrijf Martech ontwierp hij voor deze projecten soms ook het meubilair en de verlichting.
Nieuwe kneuterigheid
Van Schijndel had weinig waardering voor het architectuurklimaat in Nederland, dat werd beheerst door een sociale, op de menselijke maat gebaseerde ontwerpvisie, door hem gekenschetst als ‘de nieuwe kneuterigheid’. Geïnspireerd door de postmoderne beweging in de architectuur vermengde hij in zijn eclectische ontwerpen stijlkenmerken uit de klassieke bouwkunst met moderne elementen. Hij wilde echter niet in een specifieke stroming worden ondergebracht en benadrukte het belang van creatieve vrijheid.
Postmodernisme
De postmoderne invloed in het oeuvre van Van Schijndel is nadrukkelijk zichtbaar in zijn gevelontwerpen. Voorbeelden hiervan zijn de façades van het kantoorgebouw van het Landelijk Ondersteuningsinstituut Kunstzinnige Vorming (LOKV) aan de Ganzenmarkt in Utrecht uit 1985 en van het kantoorgebouw van de firma Oudhof Effecten aan het Rokin in Amsterdam uit 1990. In de pastelkleurige ontwerpen, met luchtige verwijzingen naar de Hollandse en de Italiaanse renaissance-architectuur, zijn betonnen zuilen en timpanen gecombineerd met materialen als spiegelglas, matglas, aluminium, graniet en roestvrij staal. De overdadig gedecoreerde gevels, die geen functionele relatie hebben met het interieur, lijken geen ander doel te hebben dan zich als opvallende, eigentijdse elementen te onderscheiden van de traditionele architectuur in de straatwand. In zijn latere jaren werd Van Schijndels werk ingetogener en minder uitgesproken postmodernistisch. Gevels en interieurs werden voortaan als één functioneel geheel ontworpen.
Architectenbureau
Behalve als architect was Van Schijndel actief als ontwerper. Met zijn iconische uit plaatglas samengestelde Deltavaas kreeg hij internationale erkenning. De groeiende belangstelling voor zijn werk maakte in de jaren tachtig uitbreiding van zijn architectenbureau noodzakelijk. Van Schijndel beschikte echter niet over voldoende leiderschapskwaliteiten om adequaat in te spelen op het toenemende aantal opdrachten. Dit leidde in 1990 tot een fusie met EGM Architecten, die echter al na twee jaar werd ontbonden vanwege fundamentele meningsverschillen. Onder de naam Buro Prof. Mart van Schijndel Architect BV. werd een doorstart gemaakt. Ondanks pogingen om het bedrijf nieuw leven in te blazen liep het aantal opdrachten terug. Van Schijndel vond het moeilijk om zich aan te passen aan de veranderingen in de architectuurwereld, waarin projectontwikkelaars en externe adviesbureaus steeds meer controle over het bouwproces kregen en de rol van architecten beperkter werd.
Onderwijs
Naast zijn werk als architect en vormgever was Van Schijndel een toegewijd docent. Tussen 1974 en 1993 doceerde hij aan de Academies van Bouwkunst in Arnhem en Amsterdam en aan kunstacademies in Utrecht en Rotterdam. Vanaf 1983 was hij hoofddocent en vanaf 1987 hoogleraar aan de Fachhochschule in Düsseldorf.
Van Schijndelhuis
In 1999 overleed Mart van Schijndel op 56-jarige leeftijd. Voor zijn zelfontworpen woonhuis aan het Pieterskerkhof in Utrecht kreeg hij in 1995 de prestigieuze Rietveldprijs. Dit pand, tegenwoordig bekend als het Van Schijndelhuis, kan op afspraak worden bezocht.
Objecten
- Tandheelkundig Instituut Universiteit Utrecht (1974). Afgebroken in 2014
- Verbouwing Huis Unger, Bussum (1981).
- Ontwerp Deltavaas (1981).
- Gevel Landelijk Ondersteuningsinstituut voor Kunstzinnige Vorming (LOKV), Utrecht (1984 - 1987).
- Bedrijfsgebouw Lumiance, Haarlem (1986).
- Verbouwing Centraal Museum, Utrecht (1987).
- FSB Laboratorium, Rijksuniversiteit, Utrecht (1988-1990) afgebroken in 2016.
- Ontwerp stoel Fulfil (1989).
- Effectenkantoor Oudhof, Amsterdam (1990).
- Onderwijsgebouw op de Uithof in Utrecht (1990) afgebroken in 2016.
- Het Koorenhuis, Den Haag (1992).
- Van Schijndelhuis/Appartementen Pieterskerkhof, Utrecht (1993).
- Woonhuis Hof, Zielhorst (1993).
- Verbouwing Kadaster-gebouw, Apeldoorn (1999).
Bronnenlijst
- Kuper, M., Mart van Schijndel: kleurrijk architect (Rotterdam 2003).
- Drabbe, N., Heeswijk, H. van, Oosterman, A., Van Schijndelhuis: het woonhuis van architect Mart van Schijndel (Amsterdam 2014).
Dit artikel is geschreven door Eva Villanueva.
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema's Begrippenarchitecten, Post 65 en postmodernisme
PersonenSpecialist(en)Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 24 okt 2025 om 02:22.