Deventer - Assenstraat 138
< Rijksmonumenten
Monumentnummer: 12412
Introductie
Huis met gepleisterde afgeknotte topgevel. Pakhuis. 19e eeuw.
Geschiedenis
De familie Asso
Vele straten danken namelijk hun naam aan belangrijke personen of families, die er gewoond hebben. Speurend in oude documenten kan men de veertiende eeuw iemand tegenkomen, die de naam Otbert Assync draagt en die waarschijnlijk dezelfde is als Otbert de zoon van Assa. Asseof Asso was een oude familie, waarvan afstammelingen in Deventer en Zwolle gewoond hebben. Het ligt daarom voor de hand de straatnaam uit deze familienaam af te leiden.
Lebuïnus
De Assentraat, die al zeer oud moet zijn, was in vroeger eeuwen een van de acht belangrijke straten van de stad en er woonden dus wellicht wel meer vooraanstaande burgers. Volgens de overlevering moet ook Lebuïnus er gewoond hebben, toen hij in de achtste eeuw hier het Christendom predikte en de naar hem genoemde kerk stichtte. In een legendenboek uit de vijftiende eeuw kan men dit verhaal vinden.
De legende zegt:
Sancte Lebuynus woende toe Deventer in die Assenstrate, daer had hie un huus, daer starf hie in an der colde
Mogen wij er aan twijfelen, dat Lebuïnus ooit in een straat gewoond heeft, die Assenstraat heette, in ieder geval kunnen we uit de legende opmaken, dat de Assenstraat in veertienhonderd zoveel al die naam droeg.
Rutger Jan Schimmelpenninck
Wel echter is helemaal zeker dat een andere beroemde landgenoot hier heeft gewoond en wel Rutger Jan Schimmelpenninck; hij was een gematigde patriot die enige jaren ambassadeur was van de Bataafse Republiek in Parijs en in 1805 als Raadspensìonarìs door Napoleon aan het hoofd van de regering werd geplaatst, maar in 1806 al weer moest wijken. Geboren in Deventer , op en overleden in Amsterdam, op 15 februari 1825), Hij volgde in Deventer het Athenaeum Illustre. Op twintigjarige leeftijd vertrok hij naar Leiden om daar rechtsgeleerdheid te gaan studeren. Zijn jeugd bracht hij door in de Assentraat in het pand waar vroeger het Deventer Dagblad zich bevond.
Huidige tijd
Panden in de Assenstraat
Verder vinden wij tegenwoordig in de Assentraat o.a:
Herberg Die Köln
Assenstraat 105 Op deze locatie was de herberg 'Die Köln' gevestigd. De gevelsteen vertegenwoordigd de relatie tussen Keulen en Deventer in de periode van de hoogbloei van de Hanze. In de gevelsteen ontworpen door Anton Geerlings zien we de in aanbouw zijnde dom van Keulen en de koggeschepen. Deze koggeschepen hebben een hoog steven en een mast.
De schepen van de Hanzekooplieden voeren over de rivieren de IJssel, Maas, Rijn en Vecht naar Duitsland. Met Koggeschepen voeren ze over de Zuiderzee (tegenwoordig het IJsselmeer) en de Noordzee naar de Oostzee. In de tijd van de Hanze (1200/1300-1500) durfde men nog niet ver de zee op te gaan. De koggeschepen bleven in het zicht van de kust.
Dat Regenvercken - Assenstraat 107-115
De gevelsteen is gemaakt door Anton Geerlings (letters AG, 1984). Geerlings is zijn hele leven als beeldhouwer/ restaurateur aan kerken werkzaam geweest o.a. St Laurens te Rotterdam, St Jan te ´s-Hertogenbosch, Nieuwe kerk te Amsterdam en de Dom in Utrecht. Hij gaat van de natuur uit in figuurlijke voorstellingen, die tijdens het houwen uit kunnen groeien tot abstractere vormen. Het pand droeg voorheen de naam 'Het Regenvercken' en verwijst naar een mogelijke diepe put in de achtertuin van dit pand (vercken betekende vroeger ook wel grote waterput).
Assenstraat 114-144
Het komt vaker voor dat we op de gevel van woningen de familienaam van de eigenaar terug vinden. Zo ook hier. In het panden woonde de familie Coolhaes en had als wapen een haas in een koolveld. De Latijnse cijfers geven 1984 (MCM = 1900 en LXXXIV= 84) aan. Het ontwerp van de gevelsteen is van H.F.A. Rademaker.
Onderdak - Assenstraat 117
Het gedicht op de gevelsteen is van Jos Paardekoper en is ter nagedachtenis aan het stadsherstel in de Assenstraat. De beginletters van de tekst vormen de naam van de voormalige woningbouwcoörperatie Onderdak. De tekst 'Daar nieuw zich naar het oude schikt, En die voor 't blik niet werd verbreed' verwijst naar de wens van het gemeentebestuur om de Assenstraat deel te laten uitmaken van de rondweg in Deventer. Gelukkig is die er niet gekomen.
Bovenin zien we een huisje met vader, moeder, kinderen en een poes, dit alles ondersteund door een balk met een feestend Deventer. Vervolgens zien we dit links ondersteund door Henk Dijkstra (architect bij Rijksdienst voor Monumentenzorg) en rechts door wethouder Bernhard Duimel (zie monumentenembleem, persoon heeft stadspenning ontvangen vanwege rol in het stadsherstel). Daaronder een bestuurstafel waar het gedicht wordt verknipt en een toekijkende architect Rademaker.
Egel - Assenstraat 119
Het snijraam is van Jannes Limperg. De spreuk is afkomstig van Cicero. Hij was een Romeins redenaar, politicus, advocaat en filosoof. Zijn leven viel samen met de val van de Romeinse Republiek en de gebeurtenissen die daaraan vooraf gingen. Cicero's schrijven schenkt een belangrijk historisch inzicht in deze periode.
De spreuk Magnum vectigal parsimonia betekent "Spaarzaamheid is een belangrijke bron van inkomsten." De egel verwijst naar de mascotte van de eerste bewoner.
Mineraalwaterfabriek - Assenstraat 13
Het pand is ontworpen door M. van Harte. Deze architect heeft in Deventer meerdere panden ontworpen bijvoorbeeld de Jugendstil panden Nieuwstraat 89/91 en Safak in de Kleine Overstraat en de Sallandse bank in de Hofstraat.
Mineraalwater is water dat mineralen bevat die de smaak veranderen of het water een therapeutische waarde geven. Zouten, zwavelverbindingen en gassen zijn voorbeelden van stoffen die in het water zijn opgelost.
De toenmalige eigenaar van de fabriek was de heer Spoelstra. De Romeinen waren reeds van mening dat iemands naam iets zei over zijn lot.
Golden Paerdt - Assenstraat 139/141
Op deze locatie was een paardenstal gevestigd. Het pand is verbonden aan de achterzijde met een pand aan de Brink (nr. 67). De huidige ingang is begin 20e eeuw vernieuwd, het linker deel van het pand is wel oud. Er zijn documenten van de bewoners van dit pand aanwezig dat ze nog betalen voor de straatverlichting.
Rozijnenkorf - Assenstraat 4
De Rozijnenkorf is gebouwd als winkel en woning voor een apotheker. Op het pand staat de volgende - naar het Nederlandse vertaalde - tekst: “vertrouw op God maar vergeet niet uw medicijnen in te nemen”. Bij een grote brand in 2001 werd dit pand grotendeels verwoest.
Twee Hartjes - Assenstraat 50
De twee duiven verwijzen naar de voormalige naam van het pand 'De twee hartjes'. Het snijraam is gemaakt door Ela Venbroek. Haar atelier Ela, gevestigd in Deventer, houdt zich ondermeer bezig met houtsnijwerk, beeldhouwwerk, schilderijenrestauratie, ornamenten en lijsten. In het snijraam herkennen we de spiegel der ijdelheid met festoenen (bloemversiering).
Ianus - Assenstraat 67
Ianus was de Romeinse God van deuren en stadspoorten, van in- en uitgangen, verleden en toekomst. Hij ziet voor- en achteruit en werd daarom met twee gezichten voorgesteld. Soms verklaart men zijne twee aangezichten, dat hij als de god der zon, die 's morgens op- en 's avonds ondergaat naar het Oosten en het Westen ziet. Soms is het ééne gelaat van een jongeling, het andere dat van een grijsaard, om hem aan te duiden als een god, die zowel in de toekomst als in het verleden ziet. De twee edele hoofden die hier staan afgebeeld, zijn volgens de overlevering van Bertus Voor ’t Hekke (bouwbedrijf Hardonk en Ebenau) en Herman Koldewijn (toezicht gemeente Deventer).
Natura - Assenstraat 67-79
Het snijraam geeft uiting aan de verbondenheid van de vier oerelementen bodem, water, vuur en lucht. Dit en zeker het regenboogsymbool verwijst naar de aanslag op de Rainbow Warrior van GreenPeace in 1985. Dit gebeurde in Auckland, Nieuw Zeeland.
De spreuken:
- Natura sub bifronte cultura: de natuur onder een cultuur met twee aangezichten - verwijst naar beeld Ianus
- Hasta la vista: tot ziens Hasta vitalia: het vitale verbeurd verklaard en in openbare verkoop
- E pericoloso sporcare: het is gevaarlijk te vervuilen
- Res periculosas sorbere: gevaarlijke stoffen te verzwelgen.
Het snijraam is van Jannes Limperg. De Otter en de Ondeugden is ook van Limperg.
Borgerink - Assenstraat 8
Gebouwd door eerste stadsecretaris Herman Borgerink. Hij kocht dit pand in 1761. De stadsecretarissen zaten in het stadhuis in de ruimten direct rechts na de ingang. Het wapen in het plafond in de vorm van een pijl met kroon is van Borgerink.
Poortje met geprofileerd kalf (een deurkalf is de horizontale dwarsregel tussen deur en bovenlicht), waarop gebeeldhouwde zandstenen vaas staat.
Bekroning van pand door driehoekig fronton met een in ranken gevat vlakgekapt wapen. Rococokenmerken op de daklijst. Rijke voordeuromlijsting met kapitelen (combinatie van ionisch en korintisch) en kuifstuk. Uit 2e of 3e kwart van de 18e eeuw.
Otter - Assenstraat 81
Dit snijraam is gemaakt door Jannes Limperg en is opgedragen aan de Vereniging Das en Boom en de campagne Nederland Otterland. Jannes Limperg heeft ook het snijraam gemaakt in het pand Natura (zie Assenstraat 67-79). Het snijraam verwijst mogelijk naar de voormalige naam van het pand ('De Otter'). Otters zijn over het algemeen viseters, die ook kikkers, kreeftachtigen en soms ook vogels en kleine zoogdieren eten.
De Olde Munt - Assenstraat 83
Op meerdere locaties in Deventer werd munt geslagen, waaronder de Munttoren en de Boterstraat. Zo ook hier. Te zien zijn twee symmetrische snijramen. Verder een gouden kruis naar ontwerp van Herman Koldewijn. Het kruis verwijst naar een eerdere naam van het pand.…. Het golden kruus.
Zie ook
MonumentenBeschermd stads- en dorpsgezicht BegrippenMeer informatie Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.
Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 27 aug 2024 om 02:03.