Haarlem - Nieuwe Gracht 2 - Hof van Noblet

< Rijksmonumenten

(19579) monumentenregisterMonumentnummer: 19579

Introductie

Het hofje van Noblet is een karakteristiek voorbeeld van een liefdadigheidshofje, een vorm van armenzorg opgericht door een welgestelde familie. Het hofje met eenvoudige woningen wordt bestuurd vanuit luxueuze regentenkamers, waarvan de historische inrichting compleet bewaard is.

Foto van het gebouw met straat in de voorgrond. Links in de foto is een deel van de tuin zichtbaar.
Het hof van Noblet. Foto door Sergé Technau, 2017. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0
Foto van een kamer met groene vloer en open haard. Op de achterste- en rechtermuur hangen meerdere ronde portretten van mannen. Voor de open haard staat een tafeltje met drie stoelen, rechts hiervan staat een kast.
Interieur van het hof. Foto door Sergé Technau, 2017. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Kenmerken

  • Datering: 1758-1760
  • Rijksmonument sinds: 27 november 1969

Auteur: Maartje Taverne

Deze tekst is afkomstig van de niet meer bestaande website Monumentale Interieurs (monumentaleinterieurs.nl) en dateert uit circa 2019. Het platform Monumentale Interieurs was onderdeel van het Programma Interieurs (2015-2019) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Nalatenschap

In 1737 koopt de Amsterdammer Eleazar Noblet op de hoek van de Nieuwe Gracht en de Hooimarkt 2 huizen, Haerlem en Spaergesicht. Hij woont er met 3 ongetrouwde kinderen, Leonard, Sara en Geertruyd. Zij blijven daar tot hun dood wonen. Per testament wordt vastgelegd dat uit hun nalatenschap een hofje gebouwd en onderhouden moet worden. Als in 1757 de laatste telg overlijdt, worden nog enkele percelen aangekocht waarna de bouw kan beginnen van het nieuwe hofje met 20 woningen. Er zijn diverse ontwerptekeningen bewaard gebleven, maar het is niet bekend wie verantwoordelijk is voor het uitgevoerde ontwerp.

De voormalige woonvertrekken van de familie Noblet worden verbouwd tot regentenkamers. Tevens wordt in het huis woonruimte voor een opzichteres gecreëerd. In 1760 betrekken 20 ongehuwde, gereformeerde vrouwen uit Haarlem en Amsterdam de woningen: de Amsterdamse aan de oostzijde, de Haarlemse aan de westzijde.

Hoofdgebouw

Het hoofdgebouw heeft een centrale gang, met een marmeren vloer en rococo stucwerkdecoraties op de wanden en tegen het plafond van de Italiaan Antony Hendrik Mollo. Aan weerszijden van de gang bevinden zich de twee regentenkamers die opvallen door de eenheid van decoratie en kleurstelling. Van beide kamers zijn 3 van de 4 wanden bekleed met schitterend goudleerbehang. In de stucplafonds zijn dezelfde verfijnde rocailleversieringen terug te vinden als op de wanden.

Schouw

De monumentale grijs marmeren schoorsteen met op de boezem een grisaille, domineert het linker vertrek. De grisaille wordt in 1763 gemaakt door Tako Hajo Jelgersma en laat een grafnaald zien met het portret van Leonard Noblet, de stichter van het hofje. De met houtsnijwerk vergulde omlijsting is van dezelfde hand als de omlijsting van het regentenbord boven de deur. Hierop wordt nauwkeurig bijgehouden wanneer een regent is aangesteld.

Inboedel

Bijzonder van dit hofje is de bewaard gebleven inboedel. Een aantal stukken komt uit de nalatenschap van de familie Noblet, zoals een 17de-eeuwse tafel, die nu in de regentenkamer staat. Maar nota’s laten zien dat de regenten ook diverse stukken hebben aangekocht om de vertrekken in te richten, waaronder zes notenhouten stoelen, een rechthoekige spiegel in een vergulde lijst en een notenwortelhouten bureau. Ook eenvoudiger gebruiksvoorwerpen zoals voetenstoofjes en kandelaars zijn bewaard gebleven.

Documentkisten

Er zijn uitzonderlijk veel gegevens over de bouw en de inrichting bekend. In 2 smeedijzeren documentkisten zijn rekeningen, bestekken, inventarislijsten, kasboeken en tekeningen opgeborgen, die een nauwgezet beeld geven van het bouwproces. Hieruit blijkt dat het interieur van de kamers in de loop der tijd nauwelijks is gewijzigd.

Bijzonder is ook de collectie regentenportretten in vergulde lijsten, die vanaf de stichting in de 18de eeuw tot nu is opgebouwd.

Zeldzaam intact

Regentenkamers zijn relatief vaak bewaard gebleven, maar zelden zo goed intact als deze 2 van Noblet met inbegrip van de meubelen, portretten, andere roerende goederen én het archief. Door adequaat beheer van de regenten behoren beide tot de meest oorspronkelijke nog in functie zijnde 18de-eeuwse regentenkamers in Nederland.


Bronnen en verwijzingen

  • Bibliotheek RCE Verlaan, A. & M.A.J. Wansbeek-Zijbrands (1992). Staats en Noblet. De geschiedenis van twee Haarlemse hofjes. Vianen: Architectenburo Verlaan & Bouwstra
  • Zenhorst, L. (1993). Nobel Haarlem en Spaergesigt: van woonhuis tot regentenvertrekken Hofje van Noblet, Haarlem: Scriptie projectgroep Haarlemse interieurs

Zie ook

ArtikelenHoort bij deze thema's

Meer informatie Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.

Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.


Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 4 jul 2024 om 02:02.