Maastricht - Sint Pieterstraat 6 - Waalse Kerk

(27478) monumentenregister Monumentnummer: 27478

Introductie

Bakstenen zaalkerk met gedrongen toren een tweetal vijfzijdige uitbouwen, gelegen in het centrum van de stad tegenover de voormalige Minderbroederskerk.

Kerk

• Datering: 1732-1733
• Bouwstijl: classicistisch
• Architect: N. Cornhaire
• Rijksmonument sinds: 30 juni 1966

Orgel

• Orgelbouwer: Onbekend, mogelijk R. Antion, ca. 1664
  • Werkzaamheden: Thomas Weidtman, 1743 H. Möseler herstelwerk, 1756; Joseph Binvignat, herstelwerk, 1822; Pereboom & Leijser, herstel en wijziging dispositie, 1866; Gebr. Van Vulpen, restauratie, herstel dispositie, vernieuwing Foutniture en Sesquialter, 1964; Verschueren Orgelbouw, schoonmaak
• Stijl: barok

Aanleiding voor de bescherming

Het pand is ingeschreven in het rijksmonumentenregister in de eerste tranche na de inwerkingtreding van de Monumentenwet 1961.

Orgel

Het huidige, eenmanuaals mechanisch sleepladenorgel met aangehangen pedaal heeft in de loop der tijd verschillende wijzigingen ondergaan. Met support van de lokale overheid wordt in de toenmalige Sint Hilariuskapel in 1664 een orgel geplaatst door Waalse/Franse hervormden. Het wordt verplaatst naar de Waalse kerk en blijft daar in gebruik. Vanaf 1734 in het nieuwe kerkgebouw totdat in 1743 Thomas Weidtman in de bestaande, in kennelijk slechte staat verkerende kas een nieuw instrument bouwt. Aan dit orgel worden verschillende keren onderhoudswerken uitgevoerd totdat het in 1964 door Gebroeders Van Vulpen wordt gerestaureerd en deels naar de oorspronkelijke toestand hersteld.

De orgelkas op het orgelbalkon bestaat uit twee delen die door een ingezwenkte middenkas zijn verbonden. Het zogenaamde Luikse type is hier versmald en versoberd. De vijfdelige bovenkas heeft drie halfronde pijptorens die door een aflopend, verticaal dubbel tussenveld zijn verbonden. De sobere onderkas biedt plaats aan de speeltafel die uit het zicht verdwijnt achter de gesloten, met panelen versierde balustrade van het orgelbalkon. Deze klaviatuur bevindt zich aan de achterzijde van de onderkas, niet meer op zijn vermoedelijk oorspronkelijke plek aan de voorzijde. De versiering is sober en bestaat uit voluten, draperieën en consoles. Op de rechtgesloten zijtorens staan vazen, De hoge middentoren steunend op een risalerende, versierde klos, draagt een fors halfrond entablement.

Hoe om te gaan met historisch waardevolle orgels?

Een historisch orgel is een waardevol en kwetsbaar instrument. Ook relatief eenvoudige of gangbare onderhoudswerkzaamheden aan een (kerk)gebouw kunnen het orgel ernstige schade toebrengen.

Gaat u binnenkort verbouwen of wordt de kerk, kapel of andere locatie waar het orgel staat geschilderd of gerenoveerd, schakel dan zo spoedig mogelijk een orgeladviseur in of vraag advies bij de orgelspecialist van de RCE. U kunt contact opnemen via info@cultureelerfgoed.nl.

Zie ook: Orgels in Nederland

Advies omgevings­vergunning

Over dit monument is advies uitgebracht:

• Maastricht - Advies 1311062 (2 februari 2023)

Adviezen van voor 1 januari 2024 zijn uitgebracht in het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Adviezen vanaf 1 januari 2024 zijn uitgebracht in het kader van de Omgevingswet, rijksmonumentenactiviteit.

Bronnen en verwijzingen

• Bibliotheek RCE Publicatie(s) over dit rijksmonument
• De Orgelsite Weidtmann
• De Orgelsite Heinrich Moseler
• De Orgelsite Waalse Kerk
• Het Historische Orgel, in Nederland, 1479 - 1725, Utrecht/Antwerpen, NIVO 2010. p. 192 - 193
• Kerkgebouwen in Limburg Waalse Kerk
• Monumenten in Nederland, Limburg, R, Stenvert et all, Rijksdienst voor de Monumentenzorg/Waanders, Zeist/Zwolle 2003, p. 209
• Musicksmonument Thomas Weidtman, Meester Orgelmaker te Ratingen 1742
• Reliwiki Waalse Kerk
• Wikipedia Verschueren (orgelbouwers)
• Wikipedia Joseph Binvignat
• Wikipedia Waalse Kerk
• Wikipedia Pereboom & Leijser
• Wikipedia Van Vulpen

Zie ook

Artikelen

• Rijksmonumenten
• Orgels in Nederland

Hoort bij deze thema's

• Monumenten
• Kerken
• Kerkenvisies
• Religieuze gebouwen

Beschermd stads- en dorpsgezicht

• Maastricht

Begrippen

orgels, Classicisme, Barok, zaalkerken, kerktorens en Waalse Kerk

Meer informatie Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.