Appingedam - Tjamsweer

⇐ (45140) monumentenregisterMonumentnummer: 45140

Introductie

Twee wierden, een uit de ijzertijd-Romeinse tijd en een uit de middeleeuwen, en een middeleeuwse dijk.

Afb. 1. Foto © beeldmateriaal.nl

Afb. 2. Kaartje van het terrein

Kenmerken

Type: dijk, terp/wierde
Periode: IJzertijd, Romeinse tijd, Middeleeuwen
Rijksmonument sinds: 5 november 1970

Voor de exacte locatie en begrenzing van dit archeologisch rijksmonument: volg de link naar het Monumentenregister rechts bovenaan deze kennisbankpagina, en klik vervolgens daar op het bijbehorende kaartje.

Een wierde (in Friesland spreekt men van 'terp' en in andere delen van Nederland van 'werf' of 'pol') is een kunstmatig opgeworpen verhoging in laag-Nederland om droog te kunnen wonen. Eeuwenlang hebben de bewoners ophogingslagen aangebracht en hun huizen herbouwd. Het ophogen begint in de late ijzertijd (ca. 250 voor Chr.) en loopt door tot in de volle middeleeuwen. Vanaf de wierden is het landschap ontgonnen en benut. Zo ontstonden licht verhoogde akkers rond de wierde, zogenaamde 'valgen'. Veel wierden hebben een radiale indeling met paden die aan de rand samenkomen in een karakteristieke ossengang. De woonheuvels zijn via natuurlijke watergangen verbonden met hun omgeving. Veel wierden zijn tot op de dag van vandaag bewoond en in gebruik. Er zijn er ongeveer 600 in Groningen.

Een dijk is een lijnvormige wal, opgeworpen om water buiten of (bij inundaties) binnen te houden. Dijken komen soms voor in combinatie met een kanaal of vaart, bijvoorbeeld bij inpolderingen. Bedijking bestaat al sinds de Romeinse tijd, maar werd in de loop van de middeleeuwen een essentieel onderdeel van de waterhuishouding. Dijken zijn regelmatig opgehoogd, verbreed of verlegd, bijvoorbeeld na een doorbraak.

Vrijstellingsdiepte

40 cm onder maaiveld.

Bij dit rijksmonument liggen de archeologische resten dieper in de ondergrond waardoor er een vrijstellingsdiepte van 40 cm onder maaiveld van toepassing is. Wel is altijd een vergunning vereist voor:

bouwwerkzaamheden;
ophogen, verlagen of egaliseren;
het aanbrengen van verhardingen;
het wijzigen van het grondwaterpeil;
het dempen /uitdiepen van watergangen of depressies.

Archeologisch rijksmonumentenpaspoort

Nederland kent circa 1500 archeologische rijksmonumenten. Om eigenaren beter te informeren over 'hun' monument heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in 2023 per monument een archeologisch rijksmonumentenpaspoort uitgegeven. Het bevat informatie over locatie, ouderdom en het type monument, aangevuld met gegevens over bescherming en zorgvuldig gebruik. Deze pagina is (deels) opgesteld en/of aangevuld op basis van dit paspoort. Het is een aanvulling op de monumentgegevens in het Rijksmonumentenregister.

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

Vragen, verbeteringen of opmerkingen?
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.