Amsterdam - Rokin 92 - Sigarenwinkel P.G.C. Hajenius
< RijksmonumentenMonumentnummer: 518452
Introductie
Een van de best bewaarde tabakswinkelinterieurs is dat van de al meer dan 100 jaar vrijwel onveranderde sigarenwinkel P.G.C. Hajenius aan het Rokin in Amsterdam.
Kenmerken
- Datering: 1914-1915
- Rijksmonument sinds: 11 december 2001
Auteur: Charlotte van Rappard
Deze tekst is afkomstig van de niet meer bestaande website Monumentale Interieurs (monumentaleinterieurs.nl) en dateert uit circa 2019. Het platform Monumentale Interieurs was onderdeel van het Programma Interieurs (2015-2019) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.
Rijksmonument
Van alle interieurs zijn die van winkelpanden wel het meest vergankelijk. Naast de smaak verandert immers ook de aard van de koopwaar, zoals die van grutters en drogisten, die individuele hoeveelheden afwogen. Dit geldt ook voor de rookwaren van de gerenommeerde sigaren- en tabakswinkel Hajenius aan het Rokin. Het interieur en delen van de inrichting van dit rijksmonument zijn ontworpen door dezelfde architect die ook de buitenzijde van het pand tekende. Ze vormen zo een samenhangend geheel.
Warmoesstraat
De firma Hajenius is veel ouder dan het pand waarin zij nu zetelt. Het bedrijf werd gesticht in 1826 door Pantaleon Gerhard Coenraad Hajenius en was aanvankelijk gevestigd in gebouw De Rijnstroom aan de Warmoesstraat. In die buurt zaten van oudsher sigarenmakers en handelaren in tabak. In 1868 werd de zaak verplaatst naar een pand aan de Dam. In 1914 moest de firma, vanwege de bouw van de winkel van Peek & Cloppenburg, opnieuw verhuizen, ditmaal naar het Rokin, waar ze nog steeds zit.
Indrukwekkende gevel
De huidige winkel van Hajenius – Hofleverancier sinds 1851 – werd ontworpen door de gebroeders Van Gendt, stammend uit een befaamde architectenfamilie. De indrukwekkende gevel met het opschrift Rijnstroom, en de fraaie messing kroonluchters en vier tafellampen op marmeren sokkels zijn waarschijnlijk van hun hand. Het interieur is behalve een totaalconcept tevens een gegroeid ensemble en bevat elementen uit zowel de eerste en de tweede periode als uit het tijdperk Van Gendt, aangevuld met hedendaagse inrichting.
Eenheid van interieur
Het als eenheid ontworpen interieur is opgebouwd uit ongeschilderd hout en kostbare natuursteen: immers sigaren houden niet van verflucht. Aan beide zijden van de winkel staan met rood, zwart en wit geaderd marmer beklede toonbanken, die in materiaal en vormgeving aansluiten bij de wandbekleding. Achter de toonbanken zijn op de schappen de rookwaren en een serie houten tonnetjes en veelkleurig beschilderde dekselvazen voor tabak uitgestald, net zoals op oude foto’s te zien is. In nissen aan beide zijden van de rookwarenkasten zijn blauw-witte siervazen met messing deksels opgesteld. Messing komt op diverse plaatsen terug in de vaste interieurafwerking. Ook het materiaalgebruik en de ornamentiek van de fraaie houten tafelvitrines en wandkasten, deels uit de periode Van Gendt, sluiten aan bij de vormgeving van het interieur.
In de Herenkamer hangen onder meer portretten van Pantaleon Hajenius’ opvolgers. Bij de ingang staat een paraplubak en hangt een tekstbordje: ‘Bij Hajenius koopt u steeds het beste’. Andere voorwerpen die bij het winkelensemble horen, zijn een oude kassa en diverse prenten die herinneren aan de geschiedenis van de koloniale handel in tabak en aan het verleden van de winkel.
Voorzichtige verbouwing
De aandacht van de opeenvolgende eigenaars, directeuren en bedrijfsleiders voor het interieur is uitzonderlijk. Bij voorzichtige verbouwingen in de magazijnen achter de winkel – onder andere klimaatruimtes voor de sigaren – is rekening gehouden met de historische elementen. Ook de huidige Deense eigenaar koestert dit bijzondere, historisch gegroeide en als een eenheid ontworpen winkelinterieur.
Dat deze liefde en aandacht door velen worden geapprecieerd, blijkt uit de vermelding in veel toeristengidsen, frequent bezoek en televisieopnames. De toeristen mengen zich met de klanten, die soms een eigen kastje huren en in alle rust gebruik maken van de achter de winkel gelegen lounge voor het nuttigen van een koffie en een geurige sigaar.
Bronnen en verwijzingen
- Bibliotheek RCE Frank, G.F. & S. Gogol (2001). Het Huis Hajenius. Amsterdam: Hajenius
- Keuning D. & L. Lansink (1999). A.L. van Gendt, J.G. van Gendt, A.D.N. van Gendt. Architecten in zaken. Rotterdam: Bonas
- WinkelStories Amsterdamse winkels met een geschiedenis
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema'sMeer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 4 jul 2024 om 03:01.