Alkmaar - Sint Laurensstraat 3 - Kantoorgebouw Hoge Huys

(524926) monumentenregister Monumentnummer: 524926

Introductie

In Het Hooge Huys in Alkmaar zetelde lange tijd het hoofdkantoor van de Noord-Hollandsche Levensverzekering Maatschappij. Het bevat een compleet kantoorinterieur uit de jaren '30 van de vorige eeuw, en is met zijn afwerking en meubels ontworpen als totaalkunstwerk.

Het Hoge Huys. Foto door Joop Elsinga, CC0, via Wikimedia Commons.

Hal van het Hoge Huys. Foto door Joop Elsinga, CC0, via Wikimedia Commons.

Kenmerken

Datering: 1931-1933, 1961 (twee bouwperiodes)
Bouwstijl: Traditionalisme
Architect: A.J. Kropholler
Rijksmonument sinds: 10 mei 2002

Auteur: Niek Smit

Deze tekst is afkomstig van de niet meer bestaande website Monumentale Interieurs (monumentaleinterieurs.nl) en dateert uit circa 2019. Het platform Monumentale Interieurs was onderdeel van het Programma Interieurs (2015-2019) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Continuïteit

In 1929 krijgt architect Alexander Jacobus Kropholler de opdracht een hoofdkantoor voor de maatschappij te ontwerpen en in te richten. De maatschappij is in 1891 opgericht en groeit stormachtig in levensverzekerings- en bancaire activiteiten. Het ontwikkelt een netwerk van agenten, opent bijkantoren en neemt branchegenoten over. Door de groei heeft de maatschappij behoefte aan kantoorruimte. Het kantoorgebouw dat in 1930-1931 tegenover de Grote Kerk van Alkmaar verrijst, krijgt de naam Het Hooge Huys, verwijzend naar een laatmiddeleeuws huis dat lang geleden op deze plaats heeft gestaan.

Directeur-eigenaar Hofstee heeft interesse in geschiedenis en wil met de naamgeving continuïteit met het verleden benadrukken. ‘Nog een victorie die van Alkmaar begon’, zo omschrijft hij zijn maatschappij. De naam Het Hooge Huys wordt een begrip in de verzekeringswereld.

Totaalkunstwerk

De keuze voor Kropholler ligt voor de hand. Hij is een toonaangevend architect in de periode tussen beide wereldoorlogen en is bekend om zijn traditionele ontwerpen van kerken en raadhuizen die refereren aan de vaderlandse historie. Kropholler ontwerpt het gebouw, de interieurafwerking en de belangrijkste meubelen. De laatste zijn bewaard gebleven door een combinatie van respect voor het bedrijfsverleden, toeval en actief ingrijpen. Alkmaar heeft daardoor een compleet kantoorinterieur uit de jaren '30 van de vorige eeuw, ontworpen als een totaalkunstwerk waarbij materialen, vormen en kleuren van roerende en onroerende elementen zorgvuldig op elkaar zijn afgestemd.

Modern interieur

Het kantoorgebouw mag dan van de buitenkant traditioneel ogen, het interieur heeft een moderne uitstraling en een doordachte routing voor klanten, directie en medewerkers, en een efficiënte administratieve organisatie.

Aan een monumentale hal met klantenbalies liggen de vergaderkamer, spreekkamers en directeurskamer. De vertrekken hebben deuren en kasten met bronzen beslag, houten lambriseringen, parketvloeren, gietijzeren radiatoren en door Kropholler ontworpen bijpassende meubelen. Deze zijn in de traditie van de architect Hendrik Petrus Berlage en het oude meubelmakersambacht als set gemaakt en omvatten bureaus, vergadertafels, wandtafels, stoelen, een lessenaar en een dressoir, maar ook lampen en een paraplubak. Deze inrichting is nog steeds aanwezig, in combinatie met memorabilia, reclame-uitingen en gebruiksvoorwerpen uit de geschiedenis van de maatschappij. In de directeurskamer zijn de wanden versierd met tegeltableaus, en glas-in-loodramen verlichten de ruimte. Ook zijn er gebeeldhouwde portretten van vader Jan en zoon Henk Hofstee.

Achter de hal ligt een open kantoorruimte, het administratieve knooppunt van het gebouw. Hier werkten medewerkers achter schrijf-, reken- en boekhoudmachines. De ruimte heeft een lichtstraat en is uitgerust met Gispen-lampen. In het souterrain bevinden zich nog steeds de personeels- en directie-wc’s, de archief- en administratiekluizen, de geldkluis en ‘couponknipkamers’ waar klanten toegang hadden tot hun kluisjes.

Ruimtegebrek

De Noord-Hollandsche Levensverzekering Maatschappij blijft ook na de bouw van het kantoorpand groeien en heeft continu ruimtegebrek. Het Hooge Huys wordt uitgebreid met naastgelegen panden en uiteindelijk verkocht, ondergaat een fusie en verhuist. In 2013 wordt Het Hooge Huys als onderdeel van een vastgoedportefeuille te koop aangeboden. Om te voorkomen dat het historische ensemble van gebouw, interieur en bijpassende meubelen door commerciële activiteiten verloren gaat, komt Vereniging Hendrick de Keyser tussenbeide. Het Hooge Huys wordt aangekocht en gerestaureerd. De kantoorruimte wordt weer een open ruimte, de lichtstraat komt in het zicht en de meubelen, lampen en objecten uit de geschiedenis van de maatschappij krijgen weer een plaats in de vertrekken waarvoor ze zijn ontworpen. Zo hervinden de interieurs hun oorspronkelijke schoonheid.

Bronnen en verwijzingen

Bibliotheek RCE Dresch, N.J.M., H.E. van Gelder & A.J. Kropholler (1931). Het Hooge Huys. Het nieuwe kantoorgebouw van de Noord-Hollandsche Levensverzekering Maatschappij van 1891 te Alkmaar. De Noord-Hollandse Levensverzekering Maatschappij
Bibliotheek RCE Dettingmeijer, R. (2013). De herleving van het Hooge Huys te Alkmaar: een symbool van de waarborgen van een verzekeringsmaatschappij. In Jaarverslag Vereniging Hendrick de Keyser 95 (pp. 50-67)

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Beschermd stads- en dorpsgezicht

Alkmaar

Meer informatie Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.

U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.