Amsterdam - Amstelveenseweg 400 - Burgerweeshuis

⇐ (532189) monumentenregisterMonumentnummer: 532189

Introductie

Het Burgerweeshuis is het eerste gebouw in Nederland in de stijl van het structuralisme. Het is een laag gebouw, bestaande uit verschillende bouwdelen in een doolhofachtige vorm. De tuin is onderdeel van het rijksmonument.

Kenmerken

• Datering: ontwerp 1955-1957, bouwperiode 1958-1960
• Architect: Aldo van Eyck
• Bouwstijl: Structuralisme
• Rijksmonument sinds: 14 november 2014

Geschiedenis

De eerste restauratie dateert van ca. 1987-1991. Het pand kwam deels leeg te staan. Er werd afgezien van sloop en besloten om het pand te restaureren/renoveren. De voorwaarde was dat een deel van het omliggend terrein verkocht werd ten behoeve van kantoorbouw, en dat het weeshuis gerenoveerd zou worden door Hannie en Aldo van Eyck. Na renovatie was het Burgerweeshuis deels nog weeshuis en deels huisvesting voor het Berlage Instituut.

Tot 1993 is het weeshuis geweest. Daarna volgde de tweede restauratie: van 1993 tot 1995.

Exterieur

De hoofdstructuur van het weeshuis is opgebouwd uit twee reeksen van vier geschakelde paviljoens. Deze twee reeksen staan haaks op elkaar, en vormen zo een T-vormige plattegrond. De paviljoens voor jongere kinderen zijn op het zuidoosten georiënteerd, die voor oudere kinderen op het zuidwesten. De entree is gesitueerd bij het snijpunt van beide reeksen, aan de noordzijde. Deze entree wordt geflankeerd door nevenruimten met de diverse voorzieningen die onmisbaar zijn voor een huishouden met 125 kinderen. Zo is een besloten voorplein gecreëerd. De op het zuidoosten georiënteerde reeks wordt aan de zuidzijde beëindigd met een ziekenafdeling, gecombineerd met een babyafdeling. Aan de westzijde van deze reeks is een feestzaal geplaatst. De paviljoens worden vanaf de entree ontsloten door twee ruime en lichte binnenstraten. Door een aantal patio’s valt het licht vrijwel overal in het gebouw aan twee kanten binnen. Het weeshuis is in wezen een gebouw met één bouwlaag. Alleen de paviljoens voor oudere kinderen zijn voorzien van een verdieping met slaapkamertjes. De twee clusters met voorzieningen aan de noordzijde worden verbonden door een smal langgerekt bouwdeel dat eveneens twee bouwlagen telt. Op de verdieping is woongelegenheid voor inwonend personeel ondergebracht. Dit bouwdeel staat deels op kolommen en vormt zo een poort die toegang geeft tot het voorplein. In deze poort is de hellingbaan naar de fietsenkelder gesitueerd.

Interieur

Grotere en kleinere ruimtes verbonden door brede gangen, open keukens en verblijfsruimtes. Gegroepeerd rondom enkele patio’s.

Kunstwerken

1. Keukenkasten.
2. Granieten uitserveertafel met bakken met mozaïekbodem en houten afdekplanken.
3. Houten opbergkasten.
4. Opbergkasten van baksteen en hout.
5. Opbergkasten van baksteen, beton en hout.
6. Betonnen speel- en zitelementen; buiten en binnen.
7. Stalen, bolvormige lampen op palen, in de keuken/verblijfsruimten en buiten in de speelruimte.
8. Bol-lampen met armatuur aan de muren.
9. Betonnen paraboolvorminge lampen aan de muren.
10. Paraboolvorminge lampen met stalen, gerasterde omkleding aan de muren.
11. Bank.
12. Granieten wasbak.
13. Betonnen wasbak.
14. Houten traptreden in zitgedeelte in verblijfsruimte.

Bronnen en verwijzingen

• Arcam: Burgerweeshuis - een labyrint in Amsterdam
• Bert Struijk, Van burgerweeshuis tot garden court : ontstaan, betekenis, verval en de enerverende renovatie van een modern monument. Ede : BeAver Communication Support bv.,1996.
• Besluit officieel besluit van de rijksoverheid tot het aanwijzen van dit rijksmonument (9 september 2014)
• Besluitmotivering toelichting van de redenen voor het aanwijzen van dit rijksmonument (9 september 2014)
• Endry van Velzen, 'De restauratie van het burgerweeshuis', in: Archis - tijdschrift voor architectuur, stedebouw en beeldende kunst; nr. 5 (1991), pp 2-3.
• F. Strauven, Het Burgerweeshuis van Aldo van Eyck; een modern monument. Amsterdam: Stichting Uitgeverij De Oude Stad/Stichting Wonen,1987.
• Monumenten in Nederland Ronald Stenvert e.a., Monumenten in Nederland: Noord Holland - Amsterdam, 2006, p. 125

Zie ook

Artikelen

• Rijksmonumenten
• Wederopbouwmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Monumenten
• Wederopbouw 1959-1965

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---