Appingedam - Tjamsweersterweg 21 - Tjamsweerderkerk

(8262) monumentenregister Monumentnummer: 8262

Introductie

Historisch gegroeid kerkgebouw, gesitueerd op een kleine lage (beschermde) wierde.

Kenmerken

• Datering: 16e eeuw
• Rijksmonument sinds: 7 mei 1968

Versterkingsopgave

De kennis op deze pagina is (deels) verzameld in het kader van de versterkingsopgave als gevolg van de aardbevingsproblematiek in de provincie Groningen. De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) was de opdrachtgever voor deze versterkingsopgave in de periode 2016 t/m 2028.

Totaal omvat de versterkingsopgave ongeveer 360 rijksmonumenten. Deze rijksmonumenten zijn aan de hand van een norm constructief onderzocht op voldoende veiligheid voor de bewoners en gebruikers. De monumenten die constructief niet voldoen aan de norm zijn versterkt. Iedere versterkingsopgave is steeds zo veel mogelijk gecombineerd met een instandhouding-, verduurzamings- en/of herbestemmingsopgave.

Kennis en informatie

(Bron: Dijkoraad, Bouwhistorische verkenning 8262 Tjamsweerderkerk Appingedam, 2018)

De oorsprong van het kerkgebouw gaat vermoedelijk terug tot de 16e eeuw (1538) en is later gepleisterd. In de 17e eeuw volgde de herinrichting van het koor met een grafkapel voor de familie Ripperda (1631). De toren is opgetrokken in de 18e eeuw (1748-1776) en afgerond met een open klokkekoepel en zijn eveneens wijzigingen aan het kerkgebouw doorgevoerd. In de 19e eeuw (1864) volgde een herinrichting van het interieur door gebruik te maken van de oude onderdelen: preekstoel (18e eeuw), twee herenbanken, wapens Ripperda-Albarda (18e eeuw), banken, zerken (17e eeuw, 18e eeuw), koorafsluiting. Een nieuwe samenhang wordt gerealiseerd met een houtimitatie en een aantal gietijzeren ornamenten. Verder een orgel (Gebr. Van Oeckelen, 1880) op een orgelgalerij uit 1843, hergoten klok (1952) en een mechanisch uurwerk (Gebr. Van Bergen, 20e eeuw). De kerk is gerestaureerd in 1976-1978 waarvoor uitgebreid archeologisch onderzoek is gedaan naar de voorgangers van de kerk die teruggaan tot de 12e eeuw. In 2014 is de schade hersteld veroorzaakt door de bevingen en is een betonnen ondervloer aangebracht.

Religieus gebruik (vanaf 1538).

Monumentale waarde

De monumentale waarde is gelegen in de historische gelaagdheid van het kerkgebouw, de toegepaste materialen, detaillering en constructie uit de verschillende tijdlagen, de interieuronderdelen en de 19e eeuwse samenhang in het interieur, de verschijning, toegepaste materialen, constructie en detaillering van de 18e eeuwse toren en de bijzondere waarde die wordt toegekend aan de kap vanwege de ouderdom en de memoriestenen als verwijzing naar de historische gelaagdheid van het monument.

Bronnen en verwijzingen

• Beeldbank Groningen Meer foto's van dit rijksmonument
• Beeldbank RCE Meer afbeeldingen van dit rijksmonument
• Bibliotheek RCE Syperda, Tjamsweer en zijn kerkelijk verleden, 1930
• Bibliotheek RCE De hervormde kerk te Tjamsweer: geschiedenis en restauratie, 1978
• Dijkoraad, Bouwhistorische verkenning 8262 Tjamsweerderkerk Appingedam, 2018
• Orgeldatabase
• Ozinga, M.D. (1940). De monumenten van geschiedenis en kunst in Oost-Groningen. Den Haag: Rijksuitgeverij dienst van de Nederlandsche staatscourant, 22.
• Reliwiki
• Stenvert e.a. (1998). Monumenten in Nederland. Groningen. Zwolle: Waanders Uitgevers.
• Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel XI. De provincie Groningen (1933). Den Haag: Algemeene Landsdrukkerij, 17.

Zie ook

Monumenten

• Appingedam - Tjamsweersterweg, Tjamsweer

Artikelen

• Rijksmonumenten
• Aardbevingen - Werkproces versterken erfgoed
• Aardbevingen - Lijst rijksmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Aardbevingen in Groningen
• Kerken
• Monumenten
• Religieuze gebouwen
• Kerkelijke ensembles

Meer informatie Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.