Arnhem - Bakkerstraat 25-26 - Woonhuis
< Rijksmonumenten
Monumentnummer: 8303
Introductie
Grotendeels in het midden van de 18de eeuw vernieuwd huis met thans deels 18de-, deels 19de-eeuwse detaillering. Gevelwerk, kozijnen en lekdorpels zijn 18de-eeuws, evenals het getoogde zoldervenster met Lodewijk XIV-snijwerk en driepasvormige bovenzijde uit ca. 1740. Kroonlijst met consoles overigens verdwenen. In het inwendige onder meer een fraai trappenhuis met Lodewijk XIV/XV detaillering. De middeleeuwse oorsprong van het huis is herkenbaar aan gewelfkelders en fragmenten middeleeuws metselwerk in linker zijgevel.
Kenmerken
- Datering: Ca. 1740
- Architect: niet bekend/onderzocht
- Bouwstijl: middeleeuwse bouwwijze, Lodewijk XIV en XV
- Rijksmonument sinds: 14 oktober 1965
Historische gegevens rijksmonumenten Arnhem
Onderstaande gegevens over dit rijksmonument zijn in 1995 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) bij elkaar gezet. De opzet van de tekst volgt die van de MIP/MSP 1850-1940 rijksmonumentenregister systematiek. Deze systematiek was in die jaren in zwang. Het monument is echter al vóór die tijd beschermd. Vermoedelijk is het een vingeroefening geweest om oudere monumenten op een zelfde wijze in het register op te nemen. Dit is gedaan voor ca. 50 Arnhemse rijksmonumenten. In de meeste gevallen is de wijziging niet doorgevoerd in het register. De tekst geeft een korte geschiedenis, beschrijving en de monumentale waarden van het monument. Deze gegevens worden nu nog relevant geacht voor de kennisbank.
Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.
Het pand kreeg zijn huidige vorm rond het midden van de 18de eeuw, toen het hoekpand Bakkerstraat/Pastoorstraat werd verbouwd en samengevoegd met bebouwing aan de Pastoorstraat. Met behoud van oude muurrestanten en delen van de kelders werd het pand grotendeels opnieuw opgetrokken en voorzien van een nieuwe kap. Het opgaande werk, de balklagen en de kapconstructie ogen dan ook 18de eeuws. De achtergevel van het achterhuis vertoont echter nog middeleeuws werk, evenals grote delen van het muurwerk in de kelders. De kelderruimten onder het meest oostelijke deel van het pand (Pastoorstraat) geven aan, dat het hier oorspronkelijk om zelfstandige bebouwing betrof, georiënteerd op de Pastoorstraat.
De kelder onder het aan de Bakkerstraat gelegen gedeelte verkreeg echter in de 18de eeuw een balkenplafond met bakstenen troggewelfjes. Het middeleeuwse muurwerk in de kelderruimten onder het achterhuis kunnen nog dateren uit de 15de eeuw. Naderhand gewijzigde 19de-eeuwse winkelpui. Ook de vensters werden in de 19de eeuw voorzien van ramen zonder veelruits roedenverdeling. In de 20ste eeuw werd de afsluitende kroonlijst vernieuwd, waarbij ook de consoles kwamen te vervallen. De dakbedekking is niet oorspronkelijk.
Omschrijving
Hoekpand, gelegen op de noordelijke hoek van de Bakkerstraat en Pastoorstraat. Het geheel bestaat uit een voorhuis en een achterhuis (met de gevel aan de Pastoorstraat) . Het voorhuis bezit een rechthoekige plattegrond, drie bouwlagen en een driezijdig omlopend afgeplat schilddak met zakgoot, gedekt met moderne gesmoorde pannen. De gevels zijn gemetseld in baksteen in kruisverband en voorzien van een hardstenen plint. Vensters met strekken, geprofileerde hardstenen lekdorpels en enkelruits schuiframen in de eerste en tweede bouwlaag en dubbele draairamen in de derde bouwlaag, in de zijgevel aan de Pastoorstraat afgewisseld door blindvensters. De gevels sluiten af met een in het begin van de 20ste eeuw vernieuwde bakgoot. Boven de middenas van de voorgevel wordt de goot doorbroken door een rijk geprofileerde en geornamenteerde zoldervensteromlijsting met gesneden Lodewijk XIV motieven en een driepasvormige bovenzijde. Het pand bezit een zich over de drie traveeën brede voorgevel en linker twee traveeën van de zijgevel uitstrekkende eenvoudige houten winkelpui op hardstenen plint. Overhoeks geplaatste ingang met niet oorspronkelijke deur. Uiterst links in de gevel aan de Bakkerstraat bevindt zich een ingang naar de bovenwoning, met paneeldeur en bovenlicht. Onder de vensters aan de Pastoorstraat bevinden zich hardstenen plinten met getoogde kelderlichten.
Rechts in de top van de achtergevel bevindt zich een venster met segmentboog en 4-ruits raam. Aan de Pastoorstraat bevindt zich tegen de achtergevel een inspringend drie traveeën diep achterhuis met drie bouwlagen en een zadeldak met muldenpannen en een dakafsteek links boven een risalerende travee, waarin in de eerste bouwlaag een venster met enkelruits schuifraam en in de tweede bouwlaag een venster met 6-ruits schuifraam. Op het dakschild een moderne dakkapel. Voor het inspringende gedeelte bevindt zich een éénlaags aanbouw (eerste helft 20ste eeuw) met plat, waarin een ingang met moderne deur en 4-ruits bovenlicht en een venster met kozijn met middenstijl en twee enkelruits ramen met 2-ruits bovenlichten. In de tweede bouwlaag van het inspringende deel bevindt zich links een venster met strek en 4-ruits stolpraam, rechts een venster met strek en 4-ruits schuifraam. In de bouwlaag hierboven bevinden zich twee vensters met 6-ruits schuiframen.
Aan de achterzijde van dit achterhuis is een oud fragment metselwerk zichtbaar, dat de laat middeleeuwse oorsprong van het pand verraadt. Hierin bevindt zich een kozijn met dubbel draairaam en een klein venstertje met enkelruits raam.
In het inwendige zijn onder meer van belang: fraai 18de-eeuws trappenhuis in Lodewijk XIV/XV-stijl, met rijk gesneden trappalen, gedraaide en gesneden houten spijlen, geprofileerde leuningen en treden, en lambrisering met panelen. De zijwangen van de treden zijn voorzien van gesneden ornamenten. Diverse geprofileerde deurkozijnen, paneeldeuren. In de tweede bouwlaag een vertrek met balkenplafond en hoekschouw met zwart marmeren schoorsteenmantel. Grenen kapconstructie (18de eeuw) met vier dekbalkgebinten met gepende korbelen, gespijkerde schoren en telmerken. Het middendeel van de kap (zakgoot) wordt ondersteund door standvinken.
Het pand is geheel onderkelderd. Deze kelder bestaat uit vier ruimten, waarvan het voorste gedeelte (hoek Bakkerstraat/Pastoorstraat) een houten balkenplafond met troggewelven bezit. Oostelijk sluit op deze ruimte een kelderruimte met houten zoldering (oorspronkelijk troggewelven) aan. In het noordelijke deel van deze ruimte bevindt zich een 1,18 meter breed gedeelte met een gedrukte korfboog. Oostelijk van deze ruimte bevindt zich een smalle kelder met tongewelf met de kruinrichting haaks op de Pastoorstraat. Deze ruimte bezit in de westelijke wand de restanten van een kaarsnisje. Baksteenformaten westmuur: 28x. .x13 cm, 5 lagen = 37-38 cm. In de noordwestelijke hoek bevindt zich een nis. Onder het meest oostelijke deel van het pand bevindt zich een kelder met korfboogvormig gewelf met de kruinrichting haaks op de Pastoorstraat; in deze ruimte zijn 10 lagenmaten van 67 cm. gemeten. Beide laatst genoemde ruimten zijn toegankelijk via een evenwijdig aan de Pastoorstraat lopende overwelfde gang. In de oostwand en zuidwand hiervan baksteenformaten van 26x5½x12-13, 10 lagen = 67-69 cm.
Waardering
Het huis met gave, grotendeels 18de-eeuwse gevels met 19de-eeuwse detailleringen, fraai zoldervenster met Lodewijk XIV-omlijsting, diverse 18de-eeuwse interieurelementen waaronder kapconstructie en zeer fraai trappenhuis, bezit een middeleeuwse oorsprong waarvan muurwerkrestanten in achtergevel en kelders getuigen. Het pand bezit een interessante bouwgeschiedenis, welke grotendeels afleesbaar is en van belang voor de architectuur- en bouwhistorische wetenschap. Het huis is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde. Voorts van stedenbouwkundig belang vanwege situering aan het begin van de karakteristieke oostelijke gevelwand van de Bakkerstraat met zijn vele andere rijks- en gemeentelijke monumenten. Voorts als onderdeel van de oorspronkelijke nederzettingsstructuur (rooilijn, verkaveling) van de middeleeuwse stadskern.
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema's BegrippenMeer informatieMeer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.
Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 5 sep 2024 om 02:04.