Arnhem - Eusebiusbuitensingel 3

(8315) monumentenregister Monumentnummer: 8315

Introductie

Fors herenhuis, onderdeel van de oorspronkelijke bebouwing van de Eusebiusbuitensingel, derde kwart 19de eeuw, gebouwd in neoclassicistische stijl, voorzien van opvallende wit gepleisterde voorgevel met markante stucwerkdetailleringen en een middels pilasters, gaaf breed balkon op consoles en portiek geaccentueerde middenpartij. Aan weerszijden van portiek twee fraaie ijzeren lantaarns. Enige oorspronkelijke interieurelementen, waaronder een vestibule met tochtportaal, trappenhuis en een wit marmeren schoorsteenmantel.

Kenmerken

• Datering: derde kwart19de eeuw
• Architect: Niet bekend/onderzocht
• Bouwstijl: neoclassicisme
• Rijksmonument sinds: 14 oktober 1965

Historische gegevens rijksmonumenten Arnhem

Onderstaande gegevens over dit rijksmonument zijn in 1995 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) bij elkaar gezet. De opzet van de tekst volgt die van de MIP/MSP 1850-1940 rijksmonumentenregister systematiek. Deze systematiek was in die jaren in zwang. Het monument is echter al vóór die tijd beschermd. Vermoedelijk is het een vingeroefening geweest om oudere monumenten op een zelfde wijze in het register op te nemen. Dit is gedaan voor ca. 50 Arnhemse rijksmonumenten. In de meeste gevallen is de wijziging niet doorgevoerd in het register. De tekst geeft een korte geschiedenis, beschrijving en de monumentale waarden van het monument. Deze gegevens worden nu nog relevant geacht voor de kennisbank. De inhoud ervan is anno 2024 niet gecontroleerd. De teksten zijn ongewijzigd overgenomen. Alleen afkortingen (Lod. XIV = Lodewijk XIV) zijn voluit geschreven en jaartallen zijn gewijzigd van Romeinse cijfers (XVIIa) in Arabische cijfers en tekst (eerste kwart 17de eeuw). Evidente spel- en typefouten zijn verbeterd.

Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Geschiedenis

Het pand dateert uit het derde kwart van de 19de eeuw, toen de Eusebiusbuitensingel werd ingevuld met een aaneengesloten reeks voorname herenhuizen met gepleisterde voorgevels, rijkelijk voorzien van stucwerkornamenten rond vensters, kroonlijsten en balkons. Het pand, thans met een kantoorfunctie, onderging voornamelijk in het inwendige moderniseringen. De voorgevel bleef grotendeels intact. Wel verdween de op de kroonlijst geplaatste attiek. Aan de achterzijde is een oorspronkelijk waarschijnlijk aanwezige aanbouw niet meer voorhanden.

Omschrijving

Fors voormalig herenhuis aan de oostelijke zijde van de Eusebiusbuitensingel. Het pand bezit een rechthoekige plattegrond, een souterrainverdieping, twee bouwlagen en een omlopend afgeplat schilddak, gedekt met moderne gesmoorde pannen. In de dakschilden moderne dakramen. De gepleisterde voorgevel is vijf traveeën breed en symmetrisch van indeling. De middelste drie traveeën vormen een middenrisaliet. Hardstenen plint met getoogde kelderlichten, afsluitend met waterlijst. De kelderlichten bezitten dubbele draairamen en binnenluiken met panelen. Voorts een hardstenen trap, geflankeerd door hardstenen wangen met ijzeren leuningen. De gevel eindigt met een eenvoudige architraaf, een glad gepleisterd fries en kroonlijst met tandlijst aan de onderzijde. Geprofileerde cordonlijst tussen eerste en tweede bouwlaag. De middenrisaliet wordt geaccentueerd door vier pilasters met casementen en hardstenen basementen. De pilasters eindigen aan de bovenzijde met geprofileerde lijstkapitelen en sluiten met rijk geornamenteerde consoles aan op de boven de risaliet omgezette kroonlijst. De gevelvlakken tussen de pilasters sluiten in de eerste bouwlaag af met accoladebogen, in de tweede met togen. Vensters met afgeronde bovenhoeken, enkel- en 4-ruits schuiframen en persiennes (deels). In de middenrisaliet bevindt zich een portiek met afgeronde bovenhoeken, sluitsteen en dubbele paneeldeur met naald, smeedijzeren deurroosters en breed 2-ruits bovenlicht. Aan weerszijden van het portiek bevinden zich twee smeedijzeren armaturen, waaraan fraaie ijzeren lantaarns hangen. Boven het portiek een oorspronkelijk breed balkon op vier rijk geornamenteerde consoles met leeuwekoppen. Het balkon bezit balusterreeksen tussen gesloten panelen. Op het balkon drie dubbele balkondeuren met getoogde 2-ruits bovenlichten, gevat in een geprofileerde omlijsting met uitbundig stucwerkornament midden boven.

Eenvoudige gepleisterde achtergevel met in de eerste bouwlaag twee kozijnen met dubbele 2-ruits deuren en bovenlichten, een breed kozijn met twee 6-ruits ramen met 2-ruits bovenlichten en een venster met 6-ruits raam. In de tweede bouwlaag vijf eenvoudige vensters met dubbele 2-ruits ramen met 2-ruits bovenlichten. In de souterrainverdieping enige kelderlichten en een getoogde dubbele 2-ruits deur met panelen beneden.

Het interieur van dit voormalige herenhuis is door de functiewijziging en diverse renovaties slechts fragmentarisch bewaard gebleven. In het inwendige zijn onder meer van belang: vestibule met stucplafond, marmeren vloer en plinten en een tochtportaal met halfrond bovenlicht met ornament midden boven, pilasters met korinthische kapitelen en paneeldeur met nevenlichten. Diverse geprofileerde deurkozijnen en paneeldeuren. Trappenhuis met geprofileerde houten leuningen, rijk gesneden trappalen, gietijzeren geornamenteerde spijlen en houten lambrizering langs de trapopgang. In gangen eerste en tweede bouwlaag getoogde doorgangen. Bij vensters voorgevel houten panelen en vensterbanken op geprofileerde consoles. In vertrek links voor in tweede bouwlaag een fraaie wit marmeren schoorsteenmantel. oorspronkelijke kapconstructie met aan vier zijden grote gebogen laminaatspanten met blokkeels en geprofileerde consoles onder de flieringen.

Waardering

Voormalige herenhuis met karakteristieke gepleisterde voorgevel met fraaie stucwerkornamenten, balkon, dakhuis, lantaarns, etc. en enkele inwendige elementen (vestibule, trappenhuis, schoorsteenmantel) is van algemeen belang wegens architectuurhistorische waarde, met name vanwege de in redelijk gave staat aanwezige voorgevel met markante detaillering en bouwmassa. Voorts van stedebouwkundig belang vanwege de situering in een zeer belangwekkende historische gevelwand met gave herenhuizen uit het derde kwart van de 19de eeuw.

Zie ook

Artikelen

• Rijksmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Monumenten

Beschermd stads- en dorpsgezicht

• Arnhem - Spijkerkwartier-Boulevardkwartier

Begrippen

Begrip/82e98a31-7c87-4ea2-ac44-dde6c33ff22f

Meer informatie Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.