Arnhem - Eusebiusbuitensingel 6

(8318) monumentenregister Monumentnummer: 8318

Introductie

Fors herenhuis, onderdeel van de oorspronkelijke bebouwing van de Eusebiusbuitensingel, derde kwart 19de eeuw, gebouwd in neoclassicistische stijl, voorzien van hoge wit gepleisterde voorgevel met markante stucwerkdetailleringen, (hoek)pilasters met kapitelen, en een middels een breed portiek, gaaf balkon op consoles en oorspronkelijk dakhuis geaccentueerde middenpartij. Enige oorspronkelijke interieurelementen, zoals vestibule en gang met trappenhuis, rijk stucplafond in vertrek eerste bouwlaag. Belangrijk onderdeel van de gave, aaneengesloten gevelwand met grote voormalige herenhuizen aan oostzijde Eusebiusbuitensingel, tegenover singelpark.

De voorgevel van het pand. Foto door G.J. Dukker, 1961. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Kenmerken

• Datering: derde kwart19de eeuw
• Architect: niet bekend/onderzocht
• Bouwstijl: neoclassicisme
• Rijksmonument sinds: 14 oktober 1965

Historische gegevens rijksmonumenten Arnhem

Onderstaande gegevens over dit rijksmonument zijn in 1995 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) bij elkaar gezet. De opzet van de tekst volgt die van de MIP/MSP 1850-1940 rijksmonumentenregister systematiek. Deze systematiek was in die jaren in zwang. Het monument is echter al vóór die tijd beschermd. Vermoedelijk is het een vingeroefening geweest om oudere monumenten op een zelfde wijze in het register op te nemen. Dit is gedaan voor ca. 50 Arnhemse rijksmonumenten. In de meeste gevallen is de wijziging niet doorgevoerd in het register. De tekst geeft een korte geschiedenis, beschrijving en de monumentale waarden van het monument. Deze gegevens worden nu nog relevant geacht voor de kennisbank.

Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Geschiedenis

Het pand dateert uit het derde kwart van de 19de eeuw, toen de Eusebiusbuitensingel werd ingevuld met een aaneengesloten reeks voorname herenhuizen met gepleisterde voorgevels, rijkelijk voorzien van stucwerkornamenten rond vensters, kroonlijsten en balkons. Het pand, thans met kantoorfunctie, onderging vooral in het inwendige moderniseringen. De voorgevel bleef grotendeels intact. Wel verdween de aan weerszijden van het dakhuis op de kroonlijst geplaatste attiek. Aan de achterzijde werd een moderne aanbouw gepleegd (niet monumentaal).

Omschrijving

Fors voormalig herenhuis aan de oostelijke zijde van de Eusebiusbuitensingel. Het pand bezit een rechthoekige plattegrond, een souterrainverdieping, twee bouwlagen en een omlopend afgeplat schilddak, gedekt met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Op het achterschild kleine dakkapel met dubbel 2-ruits draairaam. De gepleisterde voorgevel is vijf traveeën breed en symmetrisch van indeling. Hardstenen plint met getoogde kelderlichten, afsluitend met waterlijst. Voorts een hardstenen trap, geflankeerd door hardstenen wangen met ijzeren leuningen en op de wangen gietijzeren strips met leliebekroningen. De gevel eindigt met een eenvoudige architraaf, een glad gepleisterd fries en kroonlijst met tandlijst aan de onderzijde. Op de hoeken pilasters met casementen, geornamenteerde kapitelen en onder de omgezette kroonlijst rijk geprofileerde consoles. De midden-travee wordt middels dubbele vlakke pilasters geaccentueerd. Deze sluiten aan de bovenzijde met fraaie composietkapiteeltjes aan onder het fries van de hierboven risalerende kroonlijst. Vensters met geprofileerde houten omlijstingen met kwartronde bovenhoeken en rijke stucwerkdecoraties midden boven, in neo-Lodewijk XIV stijl. Enkel- en 4-ruits schuiframen. In de middenrisaliet bevindt zich een breed portiek met afgeronde bovenhoeken, sluitsteen en dubbele paneeldeur met naald, gietijzeren deurroosters en breed enkelruits bovenlicht. In de hardstenen onderdorpel een getoogd kelderlichtje. Boven portiek een oorspronkelijk balkon op dubbele rijke geornamenteerde consoles (ws. gietijzer). Het balkon bezit gesloten panelen en gietijzeren hekwerken. Op het balkon een dubbele balkondeur met halfrond bovenlicht, gevat in een geprofileerde omlijsting met uitbundig stucwerkornament midden boven. Het gevelvlak boven deze gevelopening sluit af met een accoladeboog. De middenrisaliet wordt boven de kroonlijst afgesloten door een fors, in het midden getoogd dakhuis met vlakke dubbele hoekpilasters, geprofileerde kroonlijst en een getoogd venster met dubbel 2-ruits draairaam.

Eenvoudige gepleisterde achtergevel met links een niet oorspronkelijke, niet monumentale uitbouw. In de tweede bouwlaag een vijftal vensters met gepleisterde strekken en de restanten van oude schuiframen. Rechts in de eerste bouwlaag een in de eerste helft van de 20ste eeuw gewijzigde vensterpartij.

Het interieur van dit voormalige herenhuis is door de functiewijziging en diverse renovaties slechts fragmentarisch bewaard gebleven. In het inwendige zijn onder meer van belang: vestibule met in zijwanden nissen met geprofileerde omlijstingen en ornamenten midden boven. Tochtportaal met enkelruits paneeldeur (aan vestibule-zijde tussen gecanneleerde zuiltjes), nevenlichten en groot bovenlicht met boogvormige roedenverdeling. Diverse geprofileerde deurkozijnen en deels afgetimmerde paneeldeuren. Gang met marmeren vloer, neuten en dorpels. Trappenhuis met geprofileerde houten leuningen, rijk gesneden trappalen, gietijzeren geornamenteerde spijlen en lambrisering langs de trapopgang. In gangen eerste en tweede bouwlaag getoogde doorgangen met eenvoudige pilasters. In het vertrek rechts voor in eerste bouwlaag zeer rijk stucplafond met groot middenrozet, geprofileerde lijsten en kooflijsten met ornamenten (neo-Lodewijk XIV) . In het vertrek links voor een veel eenvoudiger stucplafond. In het souterrain een gangvloer met oude bruin/zwarte tegels. oorspronkelijke kapconstructie met aan vier zijden grote gebogen laminaatspan-ten met blokkeels en geprofileerde consoles onder de flieringen.

Waardering

Voormalige herenhuis met karakteristieke gepleisterde voorgevel met fraaie stucwerkornamenten, balkon, dakhuis en enkele inwendige elementen (vestibule, trappenhuis, stucplafond) is van algemeen belang wegens architectuurhistorische waarde, met name vanwege de in redelijk gave staat aanwezige voorgevel met markante detaillering en bouwmassa. Voorts van stedenbouwkundig belang vanwege de situering in een zeer belangwekkende historische gevelwand met gave herenhuizen uit het derde kwart van de 19de eeuw.

Zie ook

Artikelen

• Rijksmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Monumenten

Beschermd stads- en dorpsgezicht

• Arnhem - Spijkerkwartier-Boulevardkwartier

Begrippen

Neoclassicisme

Meer informatie

Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.