Arnhem - Mariënburgstraat 12

< Rijksmonumenten


(8349) monumentenregister Monumentnummer: 8349

Introductie

Fors huis met monumentale bakstenen lijstgevel met rijk geaccentueerde middenrisaliet en kroonlijst met tal van rijk gebeeldhouwde ornamenten in Lodewijk XV stijl. Vensters met 19de-eeuwse detaillering. In het inwendige een middengang met stucplafond en wanden met gestucte panelen, trappenhuis met gesneden balusters en trapwangen, alles in Lodewijk XV stijl. De kapconstructie dateert eveneens uit de bouwtijd.

Foto van de voorgevel van het pand. Op elk raam is een groene pijl geplakt die naar de zwarte deur wijzen.
Mariënburgstraat 12. Foto door Basvb, CC BY-SA 3.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0, via Wikimedia Commons


Kenmerken

  • Datering: derde kwart 18de eeuw en latere wijzigingen
  • Architect: niet bekend/onderzocht
  • Bouwstijl: Lodewijk XV (rococo)
  • Rijksmonument sinds: 14 oktober 1965

Historische gegevens rijksmonumenten Arnhem

Onderstaande gegevens over dit rijksmonument zijn in 1995 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) bij elkaar gezet. De opzet van de tekst volgt die van de MIP/MSP 1850-1940 rijksmonumentenregister systematiek. Deze systematiek was in die jaren in zwang. Het monument is echter al vóór die tijd beschermd. Vermoedelijk is het een vingeroefening geweest om oudere monumenten op een zelfde wijze in het register op te nemen. Dit is gedaan voor ca. 50 Arnhemse rijksmonumenten. In de meeste gevallen is de wijziging niet doorgevoerd in het register. De tekst geeft een korte geschiedenis, beschrijving en de monumentale waarden van het monument. Deze gegevens worden nu nog relevant geacht voor de kennisbank.

Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Geschiedenis

Groot huis, dat in het derde kwart van de 18de eeuw als geheel nieuwe invulling aan de Mariënburgstraat werd gebouwd. Het 18de-eeuwse huis had aanvankelijk een L-vormige plattegrond, maar werd in een later stadium vergroot tot een rechthoekig gebouw. Ook aan rechter- en achterzijde werden uitbouwen gepleegd. De vensters werden in de 19de eeuw van nieuwe ramen voorzien. Binnenluiken in de rechter voorkamer geven de oorspronkelijke roedenverdeling aan (waarschijnlijk 10 ruiten hoog). Het pand heeft in de loop van de 20ste eeuw zijn woonbestemming verloren. Waarschijnlijk zijn de steunberen tegen de zijgevel en de gietijzeren ondersteuningszuil in het interieur aangebracht ten behoeve van een nieuwe bedrijfsmatige functie.

Omschrijving

Het pand is gesitueerd aan de westzijde van de Mariënburgstraat. Het pand bezit thans een rechthoekige plattegrond, maar het monumentale gedeelte bezit een L-vormige plattegrond met rechthoekige uitbouw in de oksel, drie bouwlagen (met naar boven toe afnemende verdiepingshoogte) en L-vormig schilddak met aangekapt schilddak op de uitbouw. De daken zijn gedekt met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen. De binnenhoek van de L-vorm is in de eerste helft van 20ste eeuw opgevuld met een drielaags bouwdeel met plat. De gevels zijn gemetseld in baksteen in kruisverband (derde kwart 18de eeuw) met boven de vensters strekken met licht getoogde onderzijde. Vijf traveeën brede symmetrisch ingedeelde voorgevel met middenrisaliet en bakstenen hoekpilasters. De gevel bezit een hardstenen plint en sluit af met een klassiek hoofdgestel met rijk gebeeldhouwde consoles in Lodewijk XV stijl. De middenrisaliet bevat een ingang met dubbele paneeldeur met Lodewijk XV-motieven en een wat jonger bovenlicht. Voorts een houten pilasteromlijsting en hoofdgestel op Lodewijk XV consoles en een getoogd boogveld met daarin twee hartvormige cartouches, bekroond door een kroon. De beide vensters boven deze ingang bezitten aan weerszijden rijk gebeeldhouwde vensteromlijstingen en klauwstukken in Lodewijk XV stijl. Het bovenste venster bezit geornamenteerde schouderboog aan bovenzijde. De vensters aan weerszijden van de middenrisaliet bezitten kozijnen met ojiefprofiel, hardstenen lekdorpels en 8-, 6- en 4-ruits schuiframen (eerste helft 19de eeuw).

De zijgevels zijn verzwaard met bakstenen steunberen, welke tussen de vensters tot aan de dakvoet doorlopen. De rechterzijgevel gaat wat betreft de eerste bouwlaag schuil achter niet monumentale uitbouw met plat dak. In de tweede en derde bouwlaag oorspronkelijke vensters met 6- en 4-ruits schuiframen. De linker zijgevel is wat betreft het 18de-eeuwse gedeelte blind uitgevoerd. De achtergevel gaat wat betreft de eerste bouwlaag schuil achter een niet monumentale uitbouw. In de tweede en derde bouwlaag drie oorspronkelijke vensters, waarvan sommige nog met 19de-eeuwse schuiframen.

In het inwendige zijn onder meer van belang: Brede middengang met stucplafond in rococostijl, met fraaie rocaillemotieven en ornamenten. De zijwanden zijn voorzien van hoge verdiepte panelen met driepasvormige bovenzij de. Enkele oorspronkelijke geprofileerde kozijnen en paneeldeuren met Lodewijk XV motieven. Trappenhuis met oorspronkelijke trapwangen, balusters en leuningen in Lodewijk XV stijl. Ook hier driepasnissen in de wanden. Onder de trapopgang houten wand met paneeldeuren en vaste panelen. oorspronkelijke kapconstructie met zware dek-balkkapgebinten met blokkeels, standzonen en gepende verbindingen. In een groot vertrek in de eerste bouwlaag (rechts achter) wordt het plafond ondersteund door een zware rijk geornamenteerde gietijzeren zuil. In vertrek rechts voor in eerste bouwlaag nog oude binnenluiken met panelen.

Waardering

Fors huis uit het derde kwart van de 18de eeuw, dat vooral wat betreft de uiterlijke verschijningsvorm nog een goed beeld geeft van de voorname woonhuisarchitectuur uit deze periode. Het huis met de bewaard gebleven 18de-eeuwse interieurelementen is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde. Voorts is het pand met zijn opvallende bouwmassa van stedenbouwkundig belang vanwege situering in de Mariënburgstraat, waar het tot de markantste elementen behoort.




Zie ook

Artikelen Begrippen

Hoge Barok

Meer informatie

Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 5 sep 2024 om 02:05.