Arnhem - Willemsplein 44

(8376) monumentenregister Monumentnummer: 8376

Introductie

Onderdeel van de reeks monumentale zgn. Fromberghuizen aan het Willemsplein, in 1853 gebouwd in strenge neoclassicistische stijl naar ontwerp van H.W. Fromberg. De reeks bezit een symmetrische opzet met midden- en hoekrisalieten, bekroond door frontons. Nr. 44 bezit een symmetrische gepleisterde gevel met klassiek hoofdgestel en fronton, karakteristieke vensteromlijstingen, twee balkons op fraaie consoles. Verhoging met verdieping en aangepaste detaillering (2de kwart 20ste eeuw). Belangrijk onderdeel van de midden 19de-eeuwse stadsuitleg van Arnhem en deel uitmakend van karakteristieke 19de-eeuwse historische gevelwand van Willemsplein.

Kenmerken

• Datering: 1853
• Architect: H.W. Fromberg
• Bouwstijl: neoclassicisme
• Rijksmonument sinds: 14 oktober 1965

Historische gegevens rijksmonumenten Arnhem

Onderstaande gegevens over dit rijksmonument zijn in 1995 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) bij elkaar gezet. De opzet van de tekst volgt die van de MIP/MSP 1850-1940 rijksmonumentenregister systematiek. Deze systematiek was in die jaren in zwang. Het monument is echter al vóór die tijd beschermd. Vermoedelijk is het een vingeroefening geweest om oudere monumenten op een zelfde wijze in het register op te nemen. Dit is gedaan voor ca. 50 Arnhemse rijksmonumenten. In de meeste gevallen is de wijziging niet doorgevoerd in het register. De tekst geeft een korte geschiedenis, beschrijving en de monumentale waarden van het monument. Deze gegevens worden nu nog relevant geacht voor de kennisbank. De inhoud ervan is anno 2024 niet gecontroleerd. De teksten zijn ongewijzigd overgenomen. Alleen afkortingen (Lod. XIV = Lodewijk XIV) zijn voluit geschreven en jaartallen zijn gewijzigd van Romeinse cijfers (XVIIa) in Arabische cijfers en tekst (eerste kwart 17de eeuw). Evidente spel- en typefouten zijn verbeterd.

Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Geschiedenis

Het pand Willemsplein 44 maakt deel uit van de reeks zogenaamde Fromberghuizen, welke in 1853 door de architect/projectontwikkelaar H.W. Fromberg (1812-1882)werden gebouwd ter vervanging van de krotwoningen, die na afbraak van de hoofdwal bij de Sint Jansbarrière op deze plaats waren blijven staan. Ter verfraaiing van de noordelijke entree tot stad (vanaf het station) besloot men de oude huizen af te breken en deze reeks, achter een monumentale paleisachtige gevel schuil gaande herenhuizen te bouwen. Vanwege de bijzondere vorm van de kavels langs de voormalige stadsmuur zijn de herenhuizen vrij ondiep opgezet. De thans als kantoor- en bedrijfsruimte in gebruik zijnde herenhuizen hebben reeds in de loop van de 19de eeuw wijzigingen ondergaan. waarschijnlijk werden er toen reeds enige huizen deels als kantoor in gebruik genomen. Aanvankelijk was het blok geheel symmetrisch van opzet en bij de drie door frontons bekroonde huizen voorzien van uitgebouwde portalen met arcaden, met daarboven veranda's en balkons. Deze situatie is alleen nog bewaard in de middenpartij (nr. 42). De beide andere portalen zijn verwijderd, de veranda's gewijzigd in respectievelijk een balkon (nr. 44) en een hangende erker (nr. 40) op zeer rijk geornamenteerde consoles uit het laatste kwart van de 19de eeuw. Nr. 44, het meest linker herenhuis in de rij en in de eerste helft van de 20ste eeuw in gebruik als hotel, bezat lange tijd een zich over de volle breedte van de tweede bouwlaag uitstrekkend balkon, dat later echter is verkleind tot één traveebreedte. Bovendien werd het pand met een verdieping verhoogd, waarbij de detaillering geheel in overeenstemming werd gebracht met de bestaande toestand (waarschijnlijk 2de kwart 20ste eeuw). Ook het fronton werd weer aangebracht. Tevens werd het pand naar achteren toe uitgebouwd. Het inwendige verkreeg ten behoeve van de vestiging van een aantal bedrijven een geheel nieuwe infrastructuur, waardoor alle oorspronkelijke onderdelen, inclusief lichtkoker/binnenplaats en kapconstructie verloren gingen. In het inwendige resteert dus niets van de oorspronkelijke opzet.

Omschrijving

Meest linker, licht risalerende huis in het grote, aanvankelijk symmetrisch opgezette blok van vijf herenhuizen Willemsplein 40-44. Het pand bezit een rechthoekige plattegrond, vier (oorspronkelijk drie) bouwlagen en een niet oorspronkelijk zadeldak met de nokrichting haaks op de voorgevel. Aan de achterzijde een aanbouw met platdak.

De drie traveeën brede voorgevel is geheel gepleisterd, waarbij alleen de eerste bouwlaag in blokverband is uitgevoerd. De gevel sluit aan de bovenzijde af met een houten fries met cassetten en een zeer fors, rijk geprofileerd driehoekig fronton met gebogen consoles aan de onderzijde. Lage hardstenen plint. De middelste travee bevat in de eerste bouwlaag twee rondboogvensters, aan weerszijden geflankeerd door gepleisterde muurdammen. Moderne T-vormige ramen. Rechts in de eerste bouwlaag een overeenkomstig venster. De linker travee bevat thans de hoofdingang met moderne deur.

De middenrisaliet bezit voorts twee brede rechthoekige balkons met rijk geprofileerde consoles en balustrades bestaande uit gedraaide houten balusters en hoekdelen met spiegelvelden. Op de balkons dubbele balkondeuren met bovenlichten. In tweede en derde bouwlaag vensters met brede houten omlijstingen met kroonlijsten, die in de tweede bouwlaag worden gedragen door geprofileerde consoles. In de vensters dubbele draairamen met bovenlichten. Onder de vensters in de tweede bouwlaag bevinden zich tussen waterlijsten geplaatste friezen met ter hoogte van de vensteromlijstingen gepleisterde basementen met spiegelvelden. In de derde bouwlaag kleine vensters met omlijstingen en dubbele draairamen.

Van het oorspronkelijke interieur resteert niets.

Waardering

Fors voormalig herenhuis met opvallende gepleisterde voorgevel met fraaie stucwerkornamenten, fronton, twee balkons op consoles, vensteromlijstingen, deel uitmakend van zeer monumentaal symmetrisch opgezet blok herenhuizen uit 1853, gebouwd in neoclassicistische stijl naar plannen van de bekende Arnhemse architect H.W. Fromberg, is van algemeen belang wegens architectuurhistorische waarde. Voorts van stedenbouwkundig belang vanwege de situering in een zeer belangwekkende historische gevelwand met diverse gave voormalige herenhuizen en andere panden uit het midden en de tweede helft van de 19de eeuw.

Zie ook

Monumenten

• Arnhem - Willemsplein 40
• Arnhem - Willemsplein 41
• Arnhem - Willemsplein 42
• Arnhem - Willemsplein 43

Artikelen

• Rijksmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Monumenten

Meer informatie Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.