Prismaglas

Introductie

Prismaglas is een glasGlas is de verzamelnaam voor hard, doorzichtig, niet kristallijn materiaal, bereid uit gesmolten zand, kalk en soda (natriumcarbonaat) of potas (kaliumcarbonaat). Met 'niet kristallijn' wordt bedoeld dat glas een gestolde vloeistof is. dat geschikt is om daglichtDaglicht voor de belichting van een object is licht van buiten dat gewoonlijk wordt gereflecteerd of gefilterd door middel van neutraal gekleurd materiaal. ver en verspreid in een ruimteBeslotenheid, het door architectonische elementen omvatte (muren, pijlers, overdekking). In die zin is architectuur een ruimtekunst. (Haslinghuis) te brengen door reflectie en breking. Het wordt in mallenEen mal is een gietvorm waarmee een afgietsel van een voorwerp of een onderdeel wordt gemaakt. Vloeistof wordt in de mal gegoten en stolt, waardoor de na te maken vorm ontstaat. (Conservation Dictionary) gegotenHet smelten (in verband met glas ook het fuseren) en in een vorm gieten van materialen, bijvoorbeeld metaal of glas. of geperstZo samendrukken, met name door regelmatige, volledige drukuitoefening, dat er een zekere gedaante aan iets wordt gegeven., meestal in de vormDe omtrek, vorm of kenmerkende configuratie van een object met inbegrip van zijn contouren; de uiterlijke verschijningsvorm of buitenste begrenzing van het object. (AAT-Ned) van tegelsGebakken plak klei, al dan niet geglazuurd. Op de tegel kan een voorstelling of een tekst ingebakken zijn. Ook een reliëf kan de tegel sieren..

Prismategels vermoedelijk van Luxfer in een in het Sint Hubertus in Otterloo op de Veluwe (foto Michiel van Hunen)

Kelderlicht van Emile Sanders met van Vera-Lux aan de Keizersgracht 496 te Amsterdam. De gebroken prisma’s laten de kwetsbaarheid van deze kelderlichten zien

Geschiedenis

Zeventiende eeuw

De vroegst bekende toepassing van prisma’s dateert al uit de zeventiende eeuw, toen men probeerde lichttoetreding in schepen te krijgen. Dit zonder hulp van bijvoorbeeld olielampenLichtbron met oliereservoir. De verbranding van de olie door middel van een in de olie gedrenkt katoentje zorgt voor het licht. Werd gebruikt als verlichting in kerken en kloosters. (Religieus Erfgoedthesaurus), die brandgevaarlijk waren voor zowel schip als lading. Het vroegst bekende patent voor een prismaglasPrismaglas is een vlakglas dat geschikt is om daglicht ver en verspreid in een ruimte te brengen door reflectie en breking. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) dateert uit 1684 en is van Edward Wyndus. De prisma’s vonden hun wegSmalle strook grond, gebruikt en geschikt gemaakt voor het verkeer. (Thesaurus landschap) naar toepassingen op land in stoepenEen stoep is een geplaveide, soms door een hekje omgeven ruimte voor een huis., voor de verlichting van keldersWordt gebruikt voor ruimten die geheel of voor het grootste deel ondergronds liggen en die worden gebruikt voor opslag, vooral van voedsel. Voor soortgelijke ruimten die als woonruimte dienen of voor andere gebruiksdoeleinden wordt 'souterrains (verdiepingen)' gebruikt. en souterrains.

Negentiende eeuw

Vanaf ten minste de vroege negentiende eeuw zijn prismaglazen ook toegepast in of aan gebouwenvrijstaande, overdekte en geheel of gedeeltelijke met wanden omsloten toegankelijke ruimte, die direct of indirect met de grond is verbonden., daar waar lichttoetreding problematisch was of vlakglas niet mogelijk of niet gewenst. Al snel resulteerde dit in glazen tegelsGlazen tegels zijn tegels vervaardigd van gegoten ruw glas. Ze hebben een glad of geribbeld oppervlak aan de bovenzijde en golvend bewerkt ondervlak of bevatten prisma's of lenzen aan de onderzijde voor het verspreiden van licht en voor het vergroten van het licht uitstralend vermogen. Merknamen: Saint-Lambert, Nevada, Maxima, Cristallux, Securex, Primalith, Luxfer, Vera Lux. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) met prisma’s aan de onderzijde. Deze tegelsGebakken plak klei, al dan niet geglazuurd. Op de tegel kan een voorstelling of een tekst ingebakken zijn. Ook een reliëf kan de tegel sieren. werden in Engeland gemaakt door de Hayward Brothers vanaf 1871 en in Amerika vanaf 1897 door de Luxfer Prism Company. ‘Lux’ is latijn voor ‘licht’, en ‘fer’ voor ‘doorgeven’. Varianten op de Luxfer Prism Tiles waren ‘Vera-Lux’, ‘Translux’ en ‘Vaculith’. Met name Vera-Lux is in Nederland toegepast. De tegelsGebakken plak klei, al dan niet geglazuurd. Op de tegel kan een voorstelling of een tekst ingebakken zijn. Ook een reliëf kan de tegel sieren. werden niet alleen met prisma’s aan de onderzijde gemaakt maar ook met verschillende andere vormen, al naar gelang de gewenste lichtspreiding.

Twintigste eeuw

Prismaglas is ook gemaakt in platen en bijvoorbeeld gebruikt in Berlages Haagse Gemeentemuseum uit 1935 voor verlichting van tentoonstellingsruimten. Dit glasGlas is de verzamelnaam voor hard, doorzichtig, niet kristallijn materiaal, bereid uit gesmolten zand, kalk en soda (natriumcarbonaat) of potas (kaliumcarbonaat). Met 'niet kristallijn' wordt bedoeld dat glas een gestolde vloeistof is. is destijds ook wel ‘reflex-’ of ‘refraxglas’ genoemd.

Eenentwintigste eeuw

Prismaglas wordt nog steeds gemaakt, vooral in de vormDe omtrek, vorm of kenmerkende configuratie van een object met inbegrip van zijn contouren; de uiterlijke verschijningsvorm of buitenste begrenzing van het object. (AAT-Ned) van tegelsGebakken plak klei, al dan niet geglazuurd. Op de tegel kan een voorstelling of een tekst ingebakken zijn. Ook een reliëf kan de tegel sieren. voor toepassing in kelderlichten. Vaak worden ze met meerdere in betonBeton wordt gemaakt door water, een bindmiddel (cement of kalk), zand en grovere toeslagstoffen te mengen. Het mengsel hardt uit tot een amorf materiaal dat in de bouw, maar ook daarbuiten wordt gebruikt. gegotenHet smelten (in verband met glas ook het fuseren) en in een vorm gieten van materialen, bijvoorbeeld metaal of glas. en als prefab kelderlicht geleverd. De huidige tegelsGebakken plak klei, al dan niet geglazuurd. Op de tegel kan een voorstelling of een tekst ingebakken zijn. Ook een reliëf kan de tegel sieren. komen soms sterk overeen met de holle glazen bouwstenen. Al zijn er nog steeds massieve, dunne tegelsGebakken plak klei, al dan niet geglazuurd. Op de tegel kan een voorstelling of een tekst ingebakken zijn. Ook een reliëf kan de tegel sieren. te koop.

Meer informatie

Zie ook

Hoort bij

Specialist(en)

Taco Hermans

Contact

Reageer op deze pagina via het reactieformulier.

Inhoud