Rivierduinen IJsselmuiden

Overzicht aardkundig erfgoedKaart: Aardkundig Erfgoed

Samenvatting

IJsselmuiden ligt op een paraboolvormig (maanvormig) rivierduin dat uitsteekt tussen de veen en kleiige omgeving. Dit rivierduin is ontstaan aan het einde van de laatste ijstijd en opgewaaid vanuit het rivierdal van de voorloper van de rivier de IJssel.

Aardkundig fenomeen (primair)

rivierduin

Periode(s)

Pleistoceen - Weichselien - Laat-Glaciaal

Gevormd door

wind

Kenmerkendheid

Goed bewaarde en herkenbare paraboolduinvorm in veengebied
Duidelijk te zien in reliëf en in inrichting cultuurlandschap

Ontstaansgeschiedenis

Rivierduin uit de laatste ijstijd

Dit rivierduin is gevormd aan het eind van de laatste ijstijd (het Laat-Glaciaal). Het ligt aan de oostflank van een begraven rivierdal van de ‘Oer-Hunnepe’, die een groot deel van Oost-Nederland ontwaterde. Deze rivier was een voorloper van de IJssel, alleen stond deze bovenstrooms destijds nog niet in verbinding met de Rijn. Dit rivierdal lag tijdens de laatste ijstijd periodiek droog in de winter, en westerwinden bliezen zand vanuit de kale bedding op de oostoever. Zo ontstonden kenmerkende paraboolduinen, die op meerdere plekken in Nederland te vinden zijn.

Vernatting in het Holoceen

Toen in het Holoceen het klimaat opwarmde en de zeespiegel steeg, steeg in dit deel van Nederland ook de grondwaterspiegel mee, waardoor grootschalige veenvorming op gang kwam, zo ook rondom het rivierduin. De Gelderse IJssel ontstond pas in de vroege-Middeleeuwen als riviertak van de Rijn, deze zorgde voor de afzetting van klei in de omgeving van het rivierduin. Tegenwoordig steken de toppen van dit duin nog in het landschap uit als een duidelijke paraboolvorm. Deze plekken contrasteren qua ondergrond en landinrichting sterk met het omliggende veengebied.

Huidige aardkundige processen

geen

Bodems en waterhuishouding

Grofzandige veldpodzolgronden en vlakvaaggronden

Relatie met archeologie en cultuurhistorie

• Oude kern IJsselmuiden en het buurtschap Oosterholt en kromme weg volgen waar dit duin aan het oppervlakte komt. • Op de duinen ligt o.a. een graf van de Trechterbekercultuur (Midden Neolithicum, 3400-2900 v.chr) en een Kerk/klooster uit ca. 1200.

Verder lezen

Cohen, K. M., Stouthamer, E., Hoek, W. Z., Berendsen, H. J. A., & Kempen, H. F. J. (2009). Zand in banen: zanddieptekaarten van het Rivierengebied en het IJsseldal in de provincies Gelderland en Overijssel. https://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/44941/Zand-in-banen-3e-druk-2009-2010.pdf?sequence=1
Spek, T., F.D. Zeiler, & E. Raap (1996), Van de Hunnepe tot de zee; de geschiedenis van het Waterschap Salland, IJsselacademie