Toegang tot digitaal materiaal - toegangsrechten

Introductie

Stel vast hoe om te gaan met mogelijke toegangsbeperkingen voor digitale objecten.

Wat verstaan we onder toegangsrechten?

Toegang tot digitale informatie kan bijvoorbeeld door (inter)nationale wetgeving worden beperkt door digitale rechten. Een organisatie kan de toegang en het gebruik van de digitale collectie beperken door:

Digitale objecten met een wachtwoord te beveiligen;
Content alleen raadpleegbaar te maken binnen de muren van de instelling;
Materiaal onder een embargo te plaatsen;
Afspraken over maatregelen vast te leggen in een bewaarovereenkomst.

Toegangsrechten kunnen van toepassing zijn voor een deel van de gebruikersgroepen (bijvoorbeeld gebruikers die lid zijn van een bibliotheek hebben toegang tot bepaalde collecties) of voor specifieke collecties. Door de jaren heen moeten de digitale rechten gehandhaafd blijven in een veranderende omgeving. Het is belangrijk voor de reputatie van de organisatie dat zij hieraan voldoet. Daarom is het belangrijk dat een organisatie een beleid heeft waarin beschreven is welke rechten relevant zijn en hoe de organisatie met deze rechten omgaat.

Het management van de digitale rechten kan worden uitgevoerd in een separaat systeem. Sommige informatie over digitale rechten kan toegevoegd worden aan het digitale object via metadata.

Wat is het risico als we verzuimen om beleid voor toegangsrechten op te stellen?

Het ontbreken van beleid kan leiden tot:

Overtreding van rechten van derden;
Een ongepast niveau van toegang tot de digitale collectie (te ingeperkt of te ruim).

Welke vragen kunnen wij onszelf stellen?

Heeft onze organisatie digitale rechten geïdentificeerd voor specifieke gebruikers, bijvoorbeeld studenten, commerciële gebruikers, etc.?
Heeft onze organisatie digitale rechten geïdentificeerd voor een specifieke collectie?
Heeft onze organisatie geografische restricties geïdentificeerd die effecten kunnen hebben op de toegang tot de collectie?
Heeft onze organisatie manieren om toegang tot specifieke collecties waar auteursrecht op rust te beperken?
Hoe verwerken wij de geldende restricties in de metadata bij het digitale object?
Wat is de rol van bewaarovereenkomsten in het vaststellen van toegangsrechten?

Hoe verwoorden andere instellingen toegangsrechten?

Beeld en Geluid

The NISV makes as much material as legally possible available to its Designated Communities: media professionals, user groups in the educational domain, academic researchers and the general public.

All access and re-use conditions are communicated via the NISV portals. Depending on copyrights, licences and authorization, the user groups may consult, order and/or re-use material from the collections, each via its own platform. The institute has appropriate licences in place for each community.

These consist of customized licences and international access standards such as Creative Commons. In order to use the portal, users will have to agree to the applicable End User Licence Agreements (EULAs) that specify their rights and obligations.

Digital Preservation Sound and Vision: Policy, Standards and Procedures

DANS

Het kader van wet- en regelgeving voor en toezicht op het beheer van de door het Archief verworven data is als volgt opgebouwd. Als instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) is DANS zelf geen rechtspersoon. De KNAW is de rechtspersoon waaronder het Archief functioneert. Bij de preservering van datasets en het toegankelijk maken daarvan heeft het Archief zich te houden aan:

de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), nader uitgewerkt in de “Gedragscode voor gebruik van persoonsgegevens in wetenschappelijk onderzoek” (VSNU, 2005). De wet wordt in 2018 vervangen. De gedragscode wordt wellicht ook in 2018 vervangen, maar mogelijk later;
de Auteurswet (1912/2004);
de Databankenwet (1999);
de “OECD Principles and Guidelines for Access to Research Data from Public Funding” (2007);
specifieke privacybepalingen voor de verwerking van persoonsgegevens zoals overeengekomen met depositeurs, gebruikers of andere derden.

Preserveringsplan van Data Archiving and Networked Services (DANS)

Koninklijke Bibliotheek

De KB legt in de metadata vast wat de gebruiker mag doen met de content, en bewaakt de naleving er van in processen en systemen. De KB stelt de gepreserveerde collecties beschikbaar volgens afspraken die hierover met de uitgever/leverancier zijn gemaakt. Het basisniveau van toegang is intramuraal.

Preserveringsplan Koninklijke Bibliotheek

Regionaal Archief Zutphen

Als archiefdienst zijn wij vanuit onze wettelijke taak geen inhoudsdeskundigen van de archiefstukken. We beschikken daarom beperkt over domein expertise van onze gebruikersgroepen. De archieven worden beheerd en ontsloten ingevolge wet- en regelgeving en geldende standaarden. Hierdoor is het voor iedereen mogelijk om onderzoek te doen. Om te zorgen dat het publiek de contextuele informatie van onze archiefcollecties kan begrijpen bevat onze website een pagina ‘hulp bij onderzoek’: https://erfgoedcentrumzutphen.nl/help. Met deze informatie kan iedereen onderzoek verrichten in onze collecties

Preserveringsplan e-depot Regionaal Archief Zutphen

Deze wegwijzer is ontwikkeld binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) en wordt beheerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De illustraties zijn gemaakt door Jørgen Stamp voor digitalbevaring.dk, tenzij anders vermeld.

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Specialist(en)

Marije Westerveen

Vragen, verbeteringen of opmerkingen?
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.