Amsterdam - Oosterpark 82 - Witsenhuis

(526984) monumentenregister Monumentnummer: 526984

Introductie

Het Witsenhuis is een statig 19e eeuws pand aan het Oosterpark in Amsterdam. Het is genoemd naar zijn meest illustere bewoner: schilder, etser, kunstcriticus en fotograaf Willem A. Witsen (1860-1923). Witsen nam het atelier in januari 1891 over van zijn vriend George Breitner (1857-1923). Als getuigenis van een vroeg 20e eeuws kunstenaarschap is Het Witsenhuis een belangrijk cultuurhistorisch monument. Het is een ‘lieu de memoire’ van een bewogen periode van de Tachtigers en hun vrienden.

Afb. 1 Het exterieur van het Witsenhuis. Foto door Sergé Technau, 2017. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Afb. 2 Het interieur van het Witsenhuis. Foto door Sergé Technau, 2017. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Kenmerken

Datering: 1884
Bouwstijl: neorenaissance (invloeden)
Architect: Ed. Cuypers
Rijksmonument sinds: 14 januari 2004

Inboedel

De inboedel bevat ruim 3000 schilderijen, meubels, tapijten, boeken en andere (kunst)voorwerpen. De helft daarvan bevindt zich nog in het Witsenhuis zelf. Het gaat om Witsens zelfportretten, diverse van zijn Amsterdamse stadsgezichten en enkele schilderijen van zijn schildervrienden. Daartussen zitten werken van George Breitner, Isaac Israëls, Jacob Maris, Willem Tholen en Marius Bauer.

Bezichtigen

Twee kamers in het huis zijn te bezichtigen. In 1906 kreeg de Witsenkamer de vorm zoals die nu nog te zien is. De vloeren werden bekleed en de wanden werden behangen met zeer kostbaar gelithografeerd behang, ontworpen door Theo Nieuwenhuis. In de Witsenkamer zijn ook meubilair, Chinees porselein, tapijten en de boeken van Willem Witsen aanwezig. De overige vertrekken in het Witsenhuis worden sinds 1943 tijdelijk bewoond door Nederlandse letterkundigen. Onder meer de schrijvers Bert Voeten, Marga Minco, Thomas Roosenboom en Jan Kal hebben hier kortere of langere tijd hun intrek gehad.

Over dit ensemble

Herkomst

De tweede vrouw van Willem Witsen, Augusta Maria Witsen-Schorr (1874-1943), heeft na haar overlijden in 1943 het huis en de gehele inboedel nagelaten aan het Rijk. De roerende goederen worden nu beheerd door de Rijksdienst.

Relatie met andere collecties

Een deel van de prenten, tekeningen en foto’s van Witsen zijn opgenomen in het Rijksprentenkabinet. Oude glasnegatieven bevinden zich in het Prentenkabinet te Leiden.

Met het Rijksprentenkabinet is een afzonderlijke beheersoverdracht gesloten voor Witsens tekeningen, grafisch werk en de fotografische nalatenschap. Witsens archief met ruim 1200 brieven is overgebracht naar de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.

Schrijvershuis

In het huis hebben niet alleen belangrijke schilders gewerkt en gewoond, maar ook schrijvers. Het huis bood en biedt hen woonruimte. Hier woonden onder andere de dichter Jacques Bloem, schrijfster Elisabeth Zernike, journalist Hans Redeker en zijn gezin, en schrijfster Elisabeth Augustin en haar man. Ook het schrijversechtpaar Bert Voeten en Marga Minco heeft jarenlang met hun beide kinderen in het huis gewoond. In het artikel Canonvenster 45, Annie M.G. Schmidt wordt aandacht besteed aan het fenomeen schrijvershuizen.

Bronnen en verwijzingen

Download PDF Frans van Burkom, Karin Gaillard, Eloy Koldeweij, Ton Schulte en Joost Willink (red.) Leven in toen, vier eeuwen Nederlandse interieur in beeld. Zwolle, Amsterdam 2001, p. 228
Het Witsenhuis

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Begrippen

neorenaissance

Meer informatie

Meer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.

Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.

U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.