Ga direct naar de inhoud
Ga direct naar het menu
Aanmelden
Kennisbank
Thema's
Artikelen
Monumenten
Zoeken
Lezen
Formulier bekijken
Geschiedenis weergeven
Pagina exporteren
Sluiten
Navigatie
Kennisbank
Thema's
Artikelen
Monumenten
Aardkundig erfgoed bewerken: Aardkundig erfgoed/Alkmaardermeer en Uitgeestermeer
U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want:
De gevraagde handeling is voorbehouden aan gebruikers in een van de volgende groepen:
gebruikers
,
beheerders
.
U hebt geen rechten om de gevraagde handeling te verrichten.
Elementtype
Aardkundig
Status
*
Publiceren
Ter redactie
In bewerking
Niet publiceren
Naam gebied
*
Provincie
*
Drenthe
Flevoland
Friesland
Gelderland
Groningen
Limburg
Noord-Brabant
Noord-Holland
Overijssel
Utrecht
Zeeland
Zuid-Holland
Kaart url
Kaart afbeelding
Bestand uploaden
Samenvatting
*
Het Alkmaarder- en Uitgeestermeer is een veenmeer dat nog steeds zichtbaar is in het landschap, en het behoort tot de weinige meren in Noord-Holland die niet zijn ingepolderd. In het veen rondom het meer liggen kreekruggen uit de IJzertijd en Romeinse tijd (bijvoorbeeld tussen Weijenbus en Vroonmeer).
Aardkundig fenomeen (primair)
*
en (overige), Periode(s)
*
actieve veenvorming
aanwasvlakte
abrasievlakte
actief stuifzand
actief wad / slik
actieve getijsedimentatie
actieve kwelder / schor
beekdal
binnendelta
bodem
breuktrap
bron
crevassegeul
crevasserug
daluitspoelingswaaier
dekzandkopje
dekzandplateau
dekzandrug
doline
doodijsgat
doorbraakgeul
doorbraakwaaier (overslag)
droogdal
duinmeer
duinreliëf
fossiel bos
getijkreek
getijmonding
getij-oeverwal
getijvlakte
gordeldekzandrug
groeve
haakwal
hoogveenrest
ijssmeltwaterdal
kamduin
keileemrug
klif
kolk / wiel
kreekrug
kronkelwaardreliëf
kustwal
kwelderwal
landduin
meanderruggen en -geulen
nol
oeverwal
paraboolduin
pingoruïne
plaggendek
potklei
restgeul
rivierduin
rivierkom
sandr (spoelzandwaaier)
schiervlakterest-plateau
smeltwaterheuvel (kame)
smeltwaterrug
smeltwaterterras (kame)
sneeuwsmeltwaterdal
strandvlakte
strandwal
strandwalcomplex
stroomrug
stuifdijk
stuifzandduin
stuifzandfort
stuifzandreliëf
stuwwal
terp of hoogwatervluchtplaats
terrasvlakte
uitblazingskom
veenmeer
veenrest
veenrestvlakte
veenrivier
ven
wijstzone
zee-erosiegeul
actieve veenvorming
aanwasvlakte
abrasievlakte
actief stuifzand
actief wad / slik
actieve getijsedimentatie
actieve kwelder / schor
beekdal
binnendelta
bodem
breuktrap
bron
crevassegeul
crevasserug
daluitspoelingswaaier
dekzandkopje
dekzandplateau
dekzandrug
doline
doodijsgat
doorbraakgeul
doorbraakwaaier (overslag)
droogdal
duinmeer
duinreliëf
fossiel bos
getijkreek
getijmonding
getij-oeverwal
getijvlakte
gordeldekzandrug
groeve
haakwal
hoogveenrest
ijssmeltwaterdal
kamduin
keileemrug
klif
kolk / wiel
kreekrug
kronkelwaardreliëf
kustwal
kwelderwal
landduin
meanderruggen en -geulen
nol
oeverwal
paraboolduin
pingoruïne
plaggendek
potklei
restgeul
rivierduin
rivierkom
sandr (spoelzandwaaier)
schiervlakterest-plateau
smeltwaterheuvel (kame)
smeltwaterrug
smeltwaterterras (kame)
sneeuwsmeltwaterdal
strandvlakte
strandwal
strandwalcomplex
stroomrug
stuifdijk
stuifzandduin
stuifzandfort
stuifzandreliëf
stuwwal
terp of hoogwatervluchtplaats
terrasvlakte
uitblazingskom
veenmeer
veenrest
veenrestvlakte
veenrivier
ven
wijstzone
zee-erosiegeul
Carboon
Perm
Trias
Jura
Krijt
Tertiar
Tertiar - Paleoceen
Tertiar - Eoceen
Tertiar - Oligoceen
Tertiar - Mioceen
Tertiar - Plioceen
Vroeg Pleistoceen
Pleistoceen
Pleistoceen - Pretiglien
Pleistoceen - Tiglien
Pleistoceen - Eburonien
Pleistoceen - Waalien
Pleistoceen - Menapien
Pleistoceen - Bavelien
Midden Pleistoceen
Pleistoceen - Cromerien
Pleistoceen - Elsterien
Pleistoceen - Holsteinien
Pleistoceen - Saalien
Pleistoceen - Laat-Saalien
Laat Pleistoceen
Pleistoceen - Eemien
Pleistoceen - Weichselien
Pleistoceen - Weichselien - Vroeg-Glaciaal
Pleistoceen - Weichselien - Pleniglaciaal
Pleistoceen - Weichselien - Laat-Glaciaal
Holoceen
Holoceen - Preboreaal
Holoceen - Boreaal
Holoceen - Atlanticum
Holoceen - Subboreaal
Holoceen - Subatlanticum
Holoceen - Mesolithicum
Holoceen - Neolithicum
Holoceen - Bronstijd
Holoceen - IJzertijd
Holoceen - Romeinse tijd
Holoceen - Vroege Middeleeuwen
Holoceen - Late Middeleeuwen
Holoceen - Nieuwe tijd
Gevormd door
*
denudatie
golven
getij
landijs
mens
meren
permafrost
rivieren
smeltwater
tektoniek
veenvorming
wind
Kenmerkendheid
*
*Het Alkmaardermeer en Uitgeestermeer zijn het nog enige overgebleven meer in Noord-Holland dat door erosie van veen is ontstaan. *Niet ingepolderde meren in veenweidegebied die representatief zijn voor veenweidegebied vóór de aanleg droogmakerijen. *Kreekruggen van Oer-IJ met bewoning IJzertijd en Romeinse tijd.
Kennis over
dit gebied
==Ontstaansgeschiedenis== ===Vorming van strandwallen=== Dit gebied was tijdens een groot deel van het Holoceen een open getijgebied. Door stabilisering van de zeespiegelstijging, rond 6500 jaar geleden, en een constante aanvoer van sedimenten vormden er strandwallen langs het grootste deel van de Nederlandse kust vanaf ongeveer 6000 jaar geleden. De strandwal die net ten westen van het Alkmaardermeer zichtbaar is, Akersloot, is een voorbeeld van één van de oudste strandwallen van Nederland. Ongeveer 5000 jaar geleden vormde de strandwallen een aaneengesloten complex, waardoor er verzoeting optrad in het gebied. Uiteindelijk ontwikkelde zich hoogveen, dat na de middeleeuwse ontginning verdronk. ===Invloed vanuit het Oer-IJ=== Aan de westkant, van het Alkmaardermeer en ten noordoosten van Weijenbus liggen kreekruggen die ontstaan zijn vanuit de nabijgelegen Oer-IJ monding. Deze monding lag ter hoogte van Castricum tussen ca. 3500 en 2100 jaar geleden. In de bedding en op de oeverwallen van de kreken werd meer zandig materiaal afgezet, dat naderhand minder gevoelig was voor compactie in vergelijking met het omliggende veengebied. Daardoor liggen de kreken nu als ruggen in het landschap. Op de kreekruggen tussen Weijenbus en Vroonmeer zijn nederzettingsresten aangetroffen uit de Late IJzertijd en Romeinse tijd. De kreekruggen en kwelderafzettingen raakten hierna deels bedekt met veen, dat na de middeleeuwse ontginning grotendeels verdween, waardoor de kreekruggen goed zichtbaar zijn. ===De vorming van de meren=== In het veengebied lagen plassen en veenriviertjes. Hun oevers werden door stormen weggeslagen, waardoor er grote meren konden ontstaan, onder andere het Alkmaardermeer en Uitgeestermeer. In de Late Middeleeuwen is het veengebied ontgonnen. Hierdoor werden de meren nog groter. Andere meren zijn in de 17e eeuw drooggelegd. Het Alkmaardermeer en Uitgeestermeer zijn destijds niet drooggelegd om water vanuit andere polder op te slaan. Het is een boezemsysteem van de Schermer. ==Huidige aardkundige processen== Bodemdaling in het veenweidegebied. Hierdoor degradeert het veen, maar wordt het kreekreliëf versterkt. ==Bodems en waterhuishouding== Het is een nat veenweidegebied. Rond de getijgeulen en het Alkmaardermeer en Uitgeestermeer liggen waardveengronden en poldervaaggronden. ==Relatie met archeologie en cultuurhistorie== *Kreekruggen bewoning tijdens de IJzertijd en Romeinse tijd tussen Weijenbus en Vroonmeer. *Het meer functioneerde als boezemsysteem voor omliggende droogmakerijen. *Door lage ligging werd het onderdeel van de Stelling van Amsterdam. *Het zuid(westen) van het gebied behoort tot de oudste veenontginningen van Noord-Holland. ==Verder lezen== *Gans, W. De (nd.) Aardkundige Monumenten in Noord-Holland, een overzicht van het Aardkundig Erfgoed in de provincie aan de hand van historische prenten, brochure provincie Noord-Holland. [https://www.noord-holland.nl/Onderwerpen/Water_Bodem/Aardkundig_erfgoed/Publicaties/Brochure_Aardkundige_monumenten.pdf Brochure Aardkundig Erfgoed] *Swinkels, D., Timmerman, H. en Balsem, T. (2004) Bijlagerapport Actualisatie Intentieprogramma Bodembeschermingsgebieden (Ed B.B.i.o. Provincie Noord-Holland, afdeling Milieubeheer & Bodemsanering). De Straat Milieu-adviseurs B.V. [https://www.noord-holland.nl/Onderwerpen/Water_Bodem/Aardkundig_erfgoed Bijlagerapport] *Rosing, H. (1995). Bodemkaart van Nederland 1: 50 000; Toelichting bij de kaartbladen Blad 9 West Texel (gedeeltelijk)-14 West Medemblik, Blad 14 Oost Medemblik-15 West Stavoren (Noordhollands gedeelte), Blad 19 West Alkmaar. SC-DLO. [https://bodemdata.nl/files/pdf/09W_14WO_15W_19W.pdf Toelichting] *[https://www.oerij.eu/downloads/user/pdf/Aardk-waarden-Oer-IJ-gebied-bijgewerkt-4-2-2021.pdf Aardkundige waarden Oer-IJ] *Vos, P.C., De Koning, J., & Van Eerden, R. (2015). Landscape history of the Oer-IJ tidal system, Noord-Holland (the Netherlands). Netherlands Journal of Geosciences, 94(4), 295-332. ==Overlap met eerder benoemd aardkundig erfgoed== * NH57a (Alkmaardermeer en Uitgeestermeer), NH57b (de Krommenie), NH57c (Weijenbus-Vroonmeer) * Van Beusekom (2007) NH28 (onbenoemd)
Afbeelding uploaden
Bestand uploaden
Stappen om een afbeelding te plaatsen:
upload
een afbeelding via "Bestand uploaden" hierboven ⇑
Let op: verklein je foto tot max 2000px breed (liggend), 1600px hoog (staand) en max 1MB!
kopieer de Afbeelding code
en plak die in Afbeelding plaatsen hieronder ⇓
pas de code aan
:
BESTANDSNAAM
,
BIJSCHRIFT
en
BESCHRIJVING' ' (Alt-tekst)
Herhaal dit voor elke afbeelding.
[[Bestand: BESTANDSNAAM|400px|rechts|thumb|BIJSCHRIFT|alt=BESCHRIJVING]]
Afbeelding plaatsen
Gerelateerd aan aardkundig erfgoed
Strandwallen Limmen - Akersloot
Gerelateerd aan artikel (aardkundig)
Panorama Landschap - Noord-Kennemerland
Gerelateerd aan thema
Landschap (Thema/Landschap)
Aardkundig erfgoed (Thema/Aardkundig erfgoed)
Trefwoorden
Holoceen, Alkmaardermeer, Uitgeestermeer, veenmeer
Specialisten
Harm Jan Pierik
Kleine bewerking
Opslaan
Wijzigingen bekijken
Annuleren