Aardkundig erfgoed bewerken: Aardkundig erfgoed/Stroomrug De Linge

U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want:

De gevraagde handeling is voorbehouden aan gebruikers in een van de volgende groepen: gebruikers, beheerders.
U hebt geen rechten om de gevraagde handeling te verrichten.

Elementtype	Aardkundig
Status *
Naam gebied *
Provincie *	Drenthe Flevoland Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland
Kaart url
Kaart afbeelding	Bestand uploaden
Samenvatting *	De Linge is een bedijkte voormalige loop van de Rijn, ontstaan als voorloper van de Waal vlak voor de Romeinse tijd. Nu is nog aan het reliëf te zien dat het een grote en sterk meanderende laaglandrivier was, met kenmerkende oeverwallen die boven de omliggende nattere komgronden uitsteken. Het is een klassiek voorbeeld van een stroomrug, die daarnaast ook bedijkt is en als boezem voor omliggende polders fungeert.
Aardkundig fenomeen (primair) * en (overige), Periode(s) *
Gevormd door *	denudatie golven getij landijs mens meren permafrost rivieren smeltwater tektoniek veenvorming wind
Kenmerkendheid *	* De Linge is een bedijkte voormalige loop van de Rijn, ontstaan als voorloper van de Waal ruim 2000 jaar geleden. De meanderende restgeul van deze oude loop is nog goed te zien. * Een van de weinige bedijkte fossiele stroomruggen met nog goed zichtbaar rivierreliëf (restgeulen, oeverwallen, meanderruggen).
Kennis over dit gebied	==Ontstaansgeschiedenis== De Linge is een bedijkte voormalige loop van de Rijn, ontstaan als voorloper van de Waal vlak voor de Romeinse tijd. Nu is nog aan het reliëf te zien dat het een grote en sterk meanderende laaglandrivier was, met binnendijks kenmerkende oeverwallen die boven de omliggende nattere komgronden uitsteken. In de ondergrond ligt een zandige stroomgordel met kleiige oevers en uiterwaarden. Het is een klassiek voorbeeld van een stroomrug: dichtgeslibde oude riviertakken met hun oeverwallen. Bijzonder aan de Linge is het redelijk intacte reliëf van de bedijkte rivier. Toen in de vroege middeleeuwen Tiel als handelsstad ontstond op het splitspunt van de Waal en Linge, nam de Waal al steeds meer afvoer over, waardoor de Linge afnam. Uiteindelijk is de Linge rond het jaar 1300 bij Tiel afgedamd en vervolgens ook bedijkt. Met het wegvallen van de rivierdynamiek zijn de oude structuren van het rivierreliëf vrij goed bewaard gebleven. Een brede meanderende restgeul met een duidelijke steilrand uit de Romeinse tijd is nog goed zichtbaar (Afb. 2). Vanaf het moment van de afdamming fungeert de Linge nauwelijks meer als Rijntak, maar vooral als boezem voor water uit de omliggende polders. De huidige Linge ligt in de veel bredere Romeinse restgeul. De oude rivierloop met haar historische dijken zorgt sindsdien voor de waterbergende werking in dit deel van de Betuwe. ==Huidige aardkundige processen== De Linge fungeert nu als boezem en overloop bij hoogwater in het rivierengebied. ==Bodems en waterhuishouding== De bodems bestaan vooral uit kalkhoudende ooivaaggronden (zavel en lichte klei). ==Relatie met archeologie en cultuurhistorie== * De Linge was vanaf Tiel de benedenloop van de Waal tijdens de Romeinse tijd. In de oude geul van de Linge zijn Romeinse schepen gevonden. * Van oudsher zijn dit de bewoonde gebieden in het rivierengebied, met oude dorpskernen, wegen en fruitteelt. ==Verder lezen== * Cohen, K. M., Stouthamer, E., Hoek, W. Z., Berendsen, H. J. A., & Kempen, H. F. J. (2009). [https://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/44941/Zand-in-banen-3e-druk-2009-2010.pdf?sequence=1 Zand in banen: zanddieptekaarten van het Rivierengebied en het IJsseldal in de provincies Gelderland en Overijssel]. * Cohen, K. M., Stouthamer, E. Pierik, H.J., Geurts, A.H. (2012). Vernieuwd Digitaal Basisbestand Paleogeografie van de Rijn-Maas Delta. * Gonggrijp, G. P. (1988). Gea-objecten van Gelderland. Leersum, Rijksinstituut voor natuurbeheer, RIN-rapport, 88, 64. * Hesselink, A. W. (2002). History makes a river: morphological changes and human interference in the river Rhine, The Netherlands, proefschrift Universiteit Utrecht. * Verbraeck, A. (1984). Toelichtingen bij de geologische kaart van Nederland 1: 50.000, Blad Tiel West (39W) en Tiel Oost (39O), Rijks Geologische Dienst, Haarlem. * Willemse, N. W., & Verhelst, E. M. P. (2014). Geologisch onderzoek naar de genese van de Linge in het centrum van Tiel, gemeente Tiel; een geologisch booronderzoek en inventariserend veldonderzoek. ==Overlap met eerder benoemd aardkundig erfgoed== * GEA-objecten: 38O7 Linge, Korne, meanderende rivier * Van Beusekom 2007: Linge (ZH7).
Afbeelding uploaden	Bestand uploaden
Stappen om een afbeelding te plaatsen:	upload een afbeelding via "Bestand uploaden" hierboven ⇑ Let op: verklein je foto tot max 2000px breed (liggend), 1600px hoog (staand) en max 1MB! kopieer de Afbeelding code en plak die in Afbeelding plaatsen hieronder ⇓ pas de code aan: BESTANDSNAAM, BIJSCHRIFT en BESCHRIJVING' ' (Alt-tekst) Herhaal dit voor elke afbeelding. [[Bestand: BESTANDSNAAM\|400px\|rechts\|thumb\|BIJSCHRIFT\|alt=BESCHRIJVING]]
Afbeelding plaatsen	[[Bestand: Linge AHN 1.JPG\|400px\|rechts\|thumb\|Afb. 1. AHN hoogtebeeld van de Linge tussen Beesd en Asperen. In een zone rondom de huidige geul is nog een laagte te zien in groen, de oude Romeinse restgeul. Rondom de rivier liggen binnendijks oeverwallen die geleidelijk overgaan in aangrenzende komgebieden. \|alt=Meanderende Linge met geulen en oeverwallen]] [[Bestand: Linge DSC03458 smal -01.jpg\|400px\|rechts\|thumb\|Afb. 2. Impressie van de Linge bij Geldermalsen. Het gemaaide hooiland ligt net lager in de brede (romeinse) restgeul van de Linge, de middeleeuwse watervoerende Linge ligt ingebed in deze bredere geul. Foto: Robin Ammerlaan, RCE. \|alt=impressie van de rivier de Linge]]
Gerelateerd aan aardkundig erfgoed
Gerelateerd aan artikel (aardkundig)
Gerelateerd aan thema
Trefwoorden	Linge, boezem, stroomrug
Specialisten

Kleine bewerking

Annuleren

actieve veenvorming
aanwasvlakte
abrasievlakte
actief stuifzand
actief wad / slik
actieve getijsedimentatie
actieve kwelder / schor
beekdal
binnendelta
bodem
breuktrap
bron
crevassegeul
crevasserug
daluitspoelingswaaier
dekzandkopje
dekzandplateau
dekzandrug
doline
doodijsgat
doorbraakgeul
doorbraakwaaier (overslag)
droogdal
duinmeer
duinreliëf
fossiel bos
getijkreek
getijmonding
getij-oeverwal
getijvlakte
gordeldekzandrug
groeve
haakwal
hoogveenrest
ijssmeltwaterdal
kamduin
keileemrug
klif
kolk / wiel
kreekrug
kronkelwaardreliëf
kustwal
kwelderwal
landduin
meanderruggen en -geulen
nol
oeverwal
paraboolduin
pingoruïne
plaggendek
potklei
restgeul
rivierduin
rivierkom
sandr (spoelzandwaaier)
schiervlakterest-plateau
smeltwaterheuvel (kame)
smeltwaterrug
smeltwaterterras (kame)
sneeuwsmeltwaterdal
strandvlakte
strandwal
strandwalcomplex
stroomrug
stuifdijk
stuifzandduin
stuifzandfort
stuifzandreliëf
stuwwal
terp of hoogwatervluchtplaats
terrasvlakte
uitblazingskom
veenmeer
veenrest
veenrestvlakte
veenrivier
ven
wijstzone
zee-erosiegeul

actieve veenvorming
aanwasvlakte
abrasievlakte
actief stuifzand
actief wad / slik
actieve getijsedimentatie
actieve kwelder / schor
beekdal
binnendelta
bodem
breuktrap
bron
crevassegeul
crevasserug
daluitspoelingswaaier
dekzandkopje
dekzandplateau
dekzandrug
doline
doodijsgat
doorbraakgeul
doorbraakwaaier (overslag)
droogdal
duinmeer
duinreliëf
fossiel bos
getijkreek
getijmonding
getij-oeverwal
getijvlakte
gordeldekzandrug
groeve
haakwal
hoogveenrest
ijssmeltwaterdal
kamduin
keileemrug
klif
kolk / wiel
kreekrug
kronkelwaardreliëf
kustwal
kwelderwal
landduin
meanderruggen en -geulen
nol
oeverwal
paraboolduin
pingoruïne
plaggendek
potklei
restgeul
rivierduin
rivierkom
sandr (spoelzandwaaier)
schiervlakterest-plateau
smeltwaterheuvel (kame)
smeltwaterrug
smeltwaterterras (kame)
sneeuwsmeltwaterdal
strandvlakte
strandwal
strandwalcomplex
stroomrug
stuifdijk
stuifzandduin
stuifzandfort
stuifzandreliëf
stuwwal
terp of hoogwatervluchtplaats
terrasvlakte
uitblazingskom
veenmeer
veenrest
veenrestvlakte
veenrivier
ven
wijstzone
zee-erosiegeul

Carboon
Perm
Trias
Jura
Krijt
Tertiar
Tertiar - Paleoceen
Tertiar - Eoceen
Tertiar - Oligoceen
Tertiar - Mioceen
Tertiar - Plioceen
Vroeg Pleistoceen
Pleistoceen
Pleistoceen - Pretiglien
Pleistoceen - Tiglien
Pleistoceen - Eburonien
Pleistoceen - Waalien
Pleistoceen - Menapien
Pleistoceen - Bavelien
Midden Pleistoceen
Pleistoceen - Cromerien
Pleistoceen - Elsterien
Pleistoceen - Holsteinien
Pleistoceen - Saalien
Pleistoceen - Laat-Saalien
Laat Pleistoceen
Pleistoceen - Eemien
Pleistoceen - Weichselien
Pleistoceen - Weichselien - Vroeg-Glaciaal
Pleistoceen - Weichselien - Pleniglaciaal
Pleistoceen - Weichselien - Laat-Glaciaal
Holoceen
Holoceen - Preboreaal
Holoceen - Boreaal
Holoceen - Atlanticum
Holoceen - Subboreaal
Holoceen - Subatlanticum
Holoceen - Mesolithicum
Holoceen - Neolithicum
Holoceen - Bronstijd
Holoceen - IJzertijd
Holoceen - Romeinse tijd
Holoceen - Vroege Middeleeuwen
Holoceen - Late Middeleeuwen
Holoceen - Nieuwe tijd