Ga direct naar de inhoud
Ga direct naar het menu
Aanmelden
Kennisbank
Thema's
Artikelen
Monumenten
Zoeken
Lezen
Formulier bekijken
Geschiedenis weergeven
Pagina exporteren
Sluiten
Navigatie
Kennisbank
Thema's
Artikelen
Monumenten
Artikel bewerken: Booronderzoek
U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want:
De gevraagde handeling is voorbehouden aan gebruikers in een van de volgende groepen:
gebruikers
,
beheerders
.
U hebt geen rechten om de gevraagde handeling te verrichten.
Elementtype
Artikel
Status
*
Publiceren
Ter redactie
In bewerking
Niet publiceren
Voorkeurslabel
*
Artikelsoort
Afbeelding
Behoud en beheer
Collectie
Lijst van ... artikelen
Locatie
Materiaal
Methoden en technieken
Object
Overig
Persoon
Proces
Standpunt
Wetten en regelingen
Introductie
Booronderzoek is een methode van Inventariserend Veldonderzoek (IVO) om archeologische resten door middel van een boor op te sporen en te onderzoeken en de aardkundige context van deze resten vast te stellen.
Omschrijving
==Methode== Het onderzoek richt zich op het opsporen van vindplaatsen met een (in de boring) duidelijk herkenbare archeologische laag. Het opgeboorde sediment wordt niet gezeefd. De boorkern wordt met een boormes gesneden en met het blote oog geïnspecteerd op kleur en andere eigenschappen (zie Wijze van waarneming). ==Techniek== Booronderzoek wordt normaliter handmatig uitgevoerd met een 3 cm guts of een Edelman-boor met een boordiameter van 7 cm. Edelman-boringen die handmatig worden gezet, beperken zich normaliter tot de bovenste 2 m van de bodem. Voor het opsporen en onderzoeken van vindplaatsen op grotere diepte (> 2 m) onder het huidige maaiveld kunnen mechanische boringen worden gezet. Voorwaarde voor het herkennen van een archeologische laag is dat gebruik wordt gemaakt van een type boor dat boorkernen oplevert van een hoge kwaliteit. Het voordeel van een gutsboor is dat de kernen geen of geringe mate verstoring en verdichting (compactie) hebben. Hierdoor is de bodemkundige en sedimentaire structuur goed zichtbaar. ==Strategie== De afstand tussen de boorraaien en de boorpunten binnen één raai (samen het boorgrid), is afhankelijk van de omvang van de verwachte vindplaatsen. Voor middelgrote en grote vindplaatsen kan volstaan worden met een boorgrid waar de boringen relatief ver uiteen worden gezet. Voor kleinere vindplaatsen zal een fijner boorgrid moeten worden gehanteerd. <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="100%"> <tr> <th>Omvang en datering verwachte vindplaats</th> <th>Boorgrid</th> <th>Diameter guts / boor</th> <th>Waarnemingstechniek</th> </tr> <tr> <td colspan="4">''Steentijd''</td> </tr> <tr> <td>Klein (50-200 m²)</td> <td>9 x 11 m</td> <td>3 cm / 7 cm</td> <td>Boormes</td> </tr> <tr> <td>Middelgroot (200-1000 m²)</td> <td>20 x 25 m</td> <td>3 cm / 7 cm</td> <td>Boormes</td> </tr> <tr> <td>Groot ( > 1000 m²)</td> <td>40 x 50 m</td> <td>3 cm / 7 cm</td> <td>Boormes</td> </tr> <tr> <td colspan="4">''Bronstijd-middeleeuwen''</td> </tr> <tr> <td>Huisplaats(en): 500-2000 m²</td> <td>30 x 35 m</td> <td>3 cm / 7 cm</td> <td>Boormes</td> </tr> <tr> <td>Nederzetting: > 8000 m²</td> <td>80 x 90 m</td> <td>3 cm / 7 cm</td> <td>Boormes</td> </tr> </table> ''Overzicht van technieken en strategieën van booronderzoek voor het opsporen van vindplaatsen met een archeologische laag'' ==Wijze van waarneming== Het booronderzoek richt zich op het vaststellen van een archeologische laag, en niet (primair) op het verzamelen van vondstmateriaal. Het opgeboorde sediment wordt om deze reden niet gezeefd. Indien een archeologische laag aanwezig is, wordt met behulp van een boormes de boorkern opengesneden voor het verzamelen van gegevens over de samenstelling en conservering van de archeologische laag. Voorbeelden van deze gegevens zijn het kalkgehalte, en de aard en hoeveelheid van plantenresten, kleine botfragmenten en houtskool. ==Voorbeeld== ''Zie Afbeelding 2 en 3.'' In het Midden-Nederlandse rivierengebied komen vindplaatsen met een archeologische laag veel voor. Het betreffen doorgaans nederzettingsterreinen uit de periode bronstijd-middeleeuwen. In onderstaand voorbeeld is er sprake van een grote en een kleine vindplaats in het te onderzoeken gebied. De grote vindplaats heeft een omvang van ruim een halve hectare en wordt aan de hand van een 35 x 40 m boorgrid opgespoord. De kleine vindplaats, een geïsoleerde huisplaats, heeft een oppervlakte van ca. 800 m2 en wordt met dit boorgrid gemist. Voor het opsporen van deze vindplaats is een dichter boorgrid nodig. ==Combinatie met andere methoden== Booronderzoek (zonder zeeftechniek) wordt als afzonderlijke methode geadviseerd voor het opsporen van vindplaatsen met een archeologische laag. Nadat een vindplaats is opgespoord, wordt vrijwel altijd proefsleuvenonderzoek geadviseerd voor het verzamelen van aanvullende gegevens met het oog op het (verder) toetsen en aanvullen van de gespecificeerde archeologische verwachting. ==Richtlijnen en aanvullende informatie== RCE 2006: Nationale Onderzoeksagenda Archeologie (versie 1.0), Hoofdstuk 6, Archeologische prospectie, 28-30. Amersfoort SIKB 2012: KNA-Leidraad IVO Karterend Booronderzoek, versie 2.0., 46, Gouda ([https://www.sikb.nl/ www.sikb.nl]). SIKB 2018: Protocol 4003, Inventariserend Veldonderzoek (landbodems), VS03 Uitvoeren booronderzoek, Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 4.1, 26-27, Gouda ([https://www.sikb.nl/ www.sikb.nl]). Tol, A., Ph. Verhagen, A. Borsboom & M. Verbruggen 2004: Prospectief boren. Een studie naar de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van booronderzoek in de prospectiearcheologie, Amsterdam (RAAP-Rapport 1000).
Afbeelding uploaden
Bestand uploaden
Stappen om een afbeelding te plaatsen:
upload
een afbeelding via "Bestand uploaden" hierboven ⇑
Let op: verklein je foto tot max 2000px breed (liggend), 1600px hoog (staand) en max 1MB!
kopieer de Afbeelding code
en plak die in Afbeelding plaatsen hieronder ⇓
pas de code aan
:
BESTANDSNAAM
,
BIJSCHRIFT
en
BESCHRIJVING' ' (Alt-tekst)
Herhaal dit voor elke afbeelding.
[[Bestand: BESTANDSNAAM|400px|rechts|thumb|BIJSCHRIFT|alt=BESCHRIJVING]]
Afbeelding plaatsen
[[Bestand:Booronderzoek.jpg|400px|rechts|thumb|Afbeelding 1. Booronderzoek tijdens archeologische prospectie foto RCE|alt=Afbeelding 1. Booronderzoek tijdens archeologische prospectie foto RCE]] [[Bestand:Booronderzoek voorbeeld 1.jpg|400px|rechts|thumb|Afbeelding 2. Voorbeeld van booronderzoek|alt=Afbeelding 2. Voorbeeld van booronderzoek]] [[Bestand:Booronderzoek voorbeeld 2.jpg|400px|rechts|thumb|Afbeelding 3. Voorbeeld van booronderzoek|alt=Afbeelding 3. Voorbeeld van booronderzoek]]
Gerelateerde
artikelen
Oppervlaktekartering
Lid van
thema's
Archeologie (Thema/Archeologie)
Inventariserend veldonderzoek (Thema/Inventariserend veldonderzoek)
Trefwoorden
Begrippen
Begrip uit de RCE thesaurus
Specialisten
Eelco Rensink
Jan-Willem de Kort
Kleine bewerking
Opslaan
Wijzigingen bekijken
Annuleren