Graftekens van ijzer kunststeen en hout: verschil tussen versies

(Nieuwe pagina aangemaakt met '{{#element: |Paginanaam=Graftekens van ijzer, kunststeen en hout |Elementtype=Kennisitem |Voorkeurslabel=Graftekens van ijzer, kunststeen en hout |Kennisitemtype=Ov...')
 
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 5: Regel 5:
|Kennisitemtype=Overig
|Kennisitemtype=Overig
|Introductie=IJzer is, naast natuursteen, een materiaal dat is gebruikt voor zowel graftekens als omheiningen van begraafplaatsen, kerkhoven en de graven zelf. Graftekens kunnen ook zijn gemetseld of als monoliet in kunststeen zijn uitgevoerd. Van de houten graftekens zijn er nog maar weinig over, vooral in het westen van het land zijn ze zeldzaam. Deze graftekens zijn daardoor uniek geworden. Verder is brons, koper, zink, porselein, glas en email gebruikt, vaak als onderdeel van graftekens. De variatie aan gebruikte materialen in relatie tot specifieke materiaaleigenschappen - en de daaraan gerelateerde vorm - maakt ze bijzonder naast de vele natuurstenen graftekens. De grote diversiteit aan graftekens vormt een weerslag van de grafcultuur in relatie tot de tijd waarin het grafteken tot stand is gekomen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de klassiek vormgegeven, aan de oudheid ontleende graftekens die uit gegoten ijzeren onderdelen zijn samengesteld. Gietijzeren graftekens zijn typisch voor de negentiende eeuw. De toename van het gebruik van cement aan het begin van de twintigste eeuw is ook merkbaar. Een grote mate van vakmanschap manifesteert zich soms in onaanzienlijk lijkende details. Al die waarden dragen bij aan de historische kwaliteit van een begraafplaats of kerkhof.
|Introductie=IJzer is, naast natuursteen, een materiaal dat is gebruikt voor zowel graftekens als omheiningen van begraafplaatsen, kerkhoven en de graven zelf. Graftekens kunnen ook zijn gemetseld of als monoliet in kunststeen zijn uitgevoerd. Van de houten graftekens zijn er nog maar weinig over, vooral in het westen van het land zijn ze zeldzaam. Deze graftekens zijn daardoor uniek geworden. Verder is brons, koper, zink, porselein, glas en email gebruikt, vaak als onderdeel van graftekens. De variatie aan gebruikte materialen in relatie tot specifieke materiaaleigenschappen - en de daaraan gerelateerde vorm - maakt ze bijzonder naast de vele natuurstenen graftekens. De grote diversiteit aan graftekens vormt een weerslag van de grafcultuur in relatie tot de tijd waarin het grafteken tot stand is gekomen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de klassiek vormgegeven, aan de oudheid ontleende graftekens die uit gegoten ijzeren onderdelen zijn samengesteld. Gietijzeren graftekens zijn typisch voor de negentiende eeuw. De toename van het gebruik van cement aan het begin van de twintigste eeuw is ook merkbaar. Een grote mate van vakmanschap manifesteert zich soms in onaanzienlijk lijkende details. Al die waarden dragen bij aan de historische kwaliteit van een begraafplaats of kerkhof.
|Omschrijving===Historie ijzeren, kunststenen en houten graftekens==
|Omschrijving===Historie van ijzeren en kunststenen en houten graftekens==
===IJzer===
===IJzer===
Het gebruik van ijzer in graftekens in al zijn verschijningsvormen neemt vanaf het eind van de middeleeuwen geleidelijk toe doordat productieprocessen verbeteren en nieuwe vormen van productie worden ontwikkeld. Vanaf de Industriële Revolutie in de negentiende eeuw komt deze ontwikkeling in een stroomversnelling. IJzer wordt niet langer alleen gebruikt voor zaken als hekwerken en verankeringen, maar ook voor machineonderdelen en vanaf het eind van de negentiende eeuw ook voor constructieve en decoratieve bouwelementen.
Het gebruik van ijzer in graftekens in al zijn verschijningsvormen neemt vanaf het eind van de middeleeuwen geleidelijk toe doordat productieprocessen verbeteren en nieuwe vormen van productie worden ontwikkeld. Vanaf de Industriële Revolutie in de negentiende eeuw komt deze ontwikkeling in een stroomversnelling. IJzer wordt niet langer alleen gebruikt voor zaken als hekwerken en verankeringen, maar ook voor machineonderdelen en vanaf het eind van de negentiende eeuw ook voor constructieve en decoratieve bouwelementen.
Regel 17: Regel 17:
De eerste liggende gietijzeren graftekens lijken wat het ontwerp betreft op hardstenen zerken. Men gebruikt het nieuwe materiaal om sneller en goedkoper een oude en bekende vorm te imiteren. Een voorbeeld daarvan uit 1756 is nog aanwezig in de Hervormde Kerk van Waardenburg. Met de productie van staande tekens, waaronder kruis- en obeliskvormige, lijkt zich aarzelend een nieuwe vorm voor het grafteken te ontwikkelen. Veel vormen blijft men echter ontlenen aan de natuurstenen graftekens.
De eerste liggende gietijzeren graftekens lijken wat het ontwerp betreft op hardstenen zerken. Men gebruikt het nieuwe materiaal om sneller en goedkoper een oude en bekende vorm te imiteren. Een voorbeeld daarvan uit 1756 is nog aanwezig in de Hervormde Kerk van Waardenburg. Met de productie van staande tekens, waaronder kruis- en obeliskvormige, lijkt zich aarzelend een nieuwe vorm voor het grafteken te ontwikkelen. Veel vormen blijft men echter ontlenen aan de natuurstenen graftekens.


====Vormen, ornamenten, symbolen en tekens====
====Vormen en symbolen====
In de groep van ruimtelijk gevormde gietijzeren graftekens nemen aan de oudheid ontleende klassieke vormen een belangrijke plaats in, zoals een tempeltje of obelisk, maar ook vormen die aan een tombe refereren komen voor. Veelal zijn die graftekens bekroond met een vaas of kruis. Ook aan de oudheid ontleende ornamenten worden aangetroffen, zoals urn of acroterie in de vorm van een palmet of sfinx. Daarnaast komen ook symbolen van eer en roem, dood en vergankelijkheid voor. Lauwerkransen zijn het symbool van onvergankelijkheid en eeuwig leven, overwinning, roem en eerbetoon. De gevleugelde zandloper duidt op de kortstondigheid van het leven en het gestadig naderen van het stervensuur. Een neergehouden toorts of gedoofde fakkel symboliseert het gedoofde leven. Naast deze symbolen zijn er typisch christelijke tekens, zoals anker, kruis en opengeslagen bijbel.
In de groep van ruimtelijk gevormde gietijzeren graftekens nemen aan de oudheid ontleende klassieke vormen een belangrijke plaats in, zoals een tempeltje of obelisk, maar ook vormen die aan een tombe refereren komen voor. Veelal zijn die graftekens bekroond met een vaas of kruis. Ook aan de oudheid ontleende ornamenten worden aangetroffen, zoals urn of acroterie in de vorm van een palmet of sfinx. Daarnaast komen ook symbolen van eer en roem, dood en vergankelijkheid voor. Lauwerkransen zijn het symbool van onvergankelijkheid en eeuwig leven, overwinning, roem en eerbetoon. De gevleugelde zandloper duidt op de kortstondigheid van het leven en het gestadig naderen van het stervensuur. Een neergehouden toorts of gedoofde fakkel symboliseert het gedoofde leven. Naast deze symbolen zijn er typisch christelijke tekens, zoals anker, kruis en opengeslagen bijbel.


Regel 75: Regel 75:
[[Bestand:9 houten grafteken.jpg|400px|rechts|thumb|Eenvoudig houten grafteken met zinken tekstplaat|alt=Eenvoudig houten grafteken met zinken tekstplaat]]
[[Bestand:9 houten grafteken.jpg|400px|rechts|thumb|Eenvoudig houten grafteken met zinken tekstplaat|alt=Eenvoudig houten grafteken met zinken tekstplaat]]
|Bron=Bestand:Gids-techniek-19-historische-graftekens-2e-druk-2003.pdf
|Bron=Bestand:Gids-techniek-19-historische-graftekens-2e-druk-2003.pdf
|Specialisten=Leon Bok
|Gerelateerd=Graftekens van natuursteen,Begraafplaatsen,Begraafplaatsen - beheer en onderhoud,Begraafplaatsen - vergunningen en subsidies,Graftekens van natuursteen - instandhouding
|Gerelateerd=Graftekens van natuursteen,Begraafplaatsen,Begraafplaatsen - beheer en onderhoud,Begraafplaatsen - vergunningen en subsidies,Graftekens van natuursteen - instandhouding
|Lid van=Thema/Begraafplaatsen en grafmonumenten,Thema/Bouwmaterialen
|Lid van=Thema/Begraafplaatsen en grafmonumenten,Thema/Bouwmaterialen
|Specialisten=Leon Bok
}}
}}

Versie van 10 dec 2020 11:06

Elementtype ontbreekt of is ongeldig.

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 10 dec 2020 om 11:06.