Artikel bewerken: Historische landbouwmachines 1880-1965

U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want:

De gevraagde handeling is voorbehouden aan gebruikers in een van de volgende groepen: gebruikers, beheerders.
U hebt geen rechten om de gevraagde handeling te verrichten.

Elementtype	Artikel
Status *
Voorkeurslabel *
Artikelsoort
Introductie	De RCE heeft in 2023 - 2024 beperkt, inventariserend onderzoek gedaan naar historische landbouwmachines uit de periode 1880 - 1965. Dit hebben we gedaan omdat deze machines in rap tempo lijken te verdwijnen. Dat geldt ook voor de kennis over deze machines. Dit artikel geeft een aantal voolopige conclusies, een overzicht van relevante verzamelingen per provincie en verwijst naar een [[Historische landbouwmachines 1880-1965 - toonbeeldenlijst\|voorlopige toonbeeldenlijst]]. Aan deze toonbeeldenlijst kunnen geen rechten worden ontleend.
Omschrijving	==Achtergrond== Met historische landbouwmachines bedoelen we in dit verband; 'alles wat achter trekker of paard hing' èn agrarische werktuigen die mechanisch (handmatig of machinaal) aangedreven worden (''zie Afb. 1.''). Tot deze laatste categorie behoren bijvoorbeeld hakselaars voor stro, werktuigen voor het verkleinen van veevoer, wanmolens, dorskasten en sorteermachines voor groenten of fruit. Handgereedschap, boerenwagens en -karren, stationaire motoren en tracktoren zijn uitgesloten van het onderzoek; de zorg om het verdwijnen van dit type agrarisch erfgoed is minder groot. Het domein van de historische landbouwmachines strekt zich uit over: de landbouw, de veeteelt, de fruitteelt en de sierteelt en beslaat machines voor grondbewerking, bemesten, zaaien, planten, onkruidverwijdering, gewasbescherming, melken, mestafvoer, maaien, oogsten en oogstverwerking en -sortering. In 1960 onderscheidde het Landbouw Economisch Instituut 75 verschillende [https://edepot.wur.nl/293736 hoofdgroepen] landbouwmachines. Landbouwmachines werden aanvankelijk veelal lokaal gemaakt, bv. door de lokale smid. Later ontstonden gespecialiseerde bedrijven. Vanaf het midden van de 19e eeuw werden de eerste landbouwmachines uit het buitenland (vooral uit de Verenigde Staten en Engeland) geïmporteerd omdat daar de industriële productie en landbouwtechnologie verder was ontwikkeld dan die in Nederland. Na de oorlog werden - zeker in de armere gebieden (bv. Friesland) - landbouwwerktuigen samengesteld uit achtergebleven oorlogsmaterieel. Chassis' van vrachtwagens of jeeps en vliegtuigwielen werden hergebruikt tot landbouwwerktuigen. In het kader van de Marshallhulp (1948-1952) werden veel landbouwwerktuigen uit Amerika geïmporteerd. (bv. van het merk Mc Cormick) ==Lijst van instellingen== De RCE houdt een lijst bij van instellingen (vaak musea) en particuliere verzamelaars waarvan is geverifieerd dat zij beschikken over een relevante verzameling oude landbouwmachines uit de genoemde periode. De lijst is niet volledig en wordt steeds aangevuld . Doel is om tot een landelijk dekkend overzicht te komen. Als duidelijk is wáár zich historische landbouwmachines bevinden, is de volgende stap het nadere identificeren van de machinerieën. Dit kan leiden tot een lijst van historische landbouwmachines die zeldzaam zijn en die voor Nederland van evident belang zijn geweest; een zogenaamde [[Historische landbouwmachines 1880-1965 - toonbeeldenlijst\|voorlopige toonbeeldenlijst]]. ==Voorlopige conclusies van het onderzoek== ===1. Nog veel bewaard=== Naoorlogse agrarische machines zijn nog veel bewaard; veelal echter in een matige staat. Types die nog kunnen werken, zijn niet meer veel in Nederland aanwezig. Sommige typen naoorlogse landbouwmachines komen nog zovéél voor dat we ons weinig zorgen hoeven maken over het behoud ervan. Dat zijn: * Ploegen * Eggen * Cultivators * Meerrijige zaaimachines/kunstmeststrooiers * Hooiharken * Vorkjesschudders * Zwad/hooikeerders * Maai(boom)machines (''zie Afb. 1.'') * Zelfbinders * Hekeldorsmachines en kopdorsers * Werpradaardappelrooiers * Aardappelpoters/-planters * Wanmolens * Bietenhakselaars * Strosnijders * Trechterkunstmeststrooiers * Handzaaimachines * Sorteermachines voor aardappels, uien en bloembollen ===2. Stilstaan vs werkend=== Landbouwmachines geven vaak blijk van groot mechanisch of technisch vernuft. Dit vernuft kan het best worden ervaren als de machine in werkende staat kan worden bekeken. Meestal staan historische landbouwmachines echter stil. De mogelijkheden om landbouwmachines in werkende te zien functioneren beperken zich tot evenementen als: oogstdagen, maai- en ploegwedstrijden, landbouwfairs en nostalgiedagen. Vooral in augustus worden in Nederland veel van deze evenementen georganiseerd. Op internet (Youtube) staan tal van filmpjes waarin historische landbouwmachines worden gedemonstreerd. ===3. Ècht groot=== Echt groot zijn dorskasten en zelfrijdende maaidorsers of combines ''(afb.2,3)''. Het is indrukwekkend om ze te zien/horen/ruiken horen werken en ze vormen vaak het pronkstuk van een verzameling. Onze schatting is dat er in Nederland nog 40 tot 50 historische dorskasten zijn. Voor combines uit de periode 1945 - 1965 geldt vermoedelijk een beduidend lager aantal. De combine werd pas ná 1945 in Nederland geïntroduceerd. ==Instelling of particulier per provincie== Hieronder volgt een lijst van instellingen waarvan door de RCE is gecontroleerd dat zij anno 2024 een aanzienlijke en relevante collectie historische landbouwmachines bezitten. NB het is ons bekend dat nog verzamelingen en collecties ontbreken (Overijssel). We proberen deze lacunes op termijn in te vullen. ===Drenthe=== [https://www.karstenhoeve.nl/ Museumboerderij De Karstenhoeve] [https://www.drenthe.nl/locaties/2647755010/museumboerderij-pasmans-huus Museumboerderij Pasmans Huus] ===Friesland=== [https://www.landbouwmuseumfriesland.nl/ Fries Landbouwmuseum] [https://riedo.nl/streekmuseum-eppinga-sate/ Streekmuseum Gaasterland] Ripsing Nij Beets [https://www.museumboerderij.frl/ Ald Barrahûs] ===Gelderland=== * [https://www.marienwaerdt.nl/ Landgoed Mariënwaerdt] * [https://www.openluchtmuseum.nl/ Nederlands Openluchtmuseum] * [https://www.ambachtenmuseum.nl/ Oude ambachten- en speelgoedmuseum] * [https://www.achterhoeksopenluchtmuseum.nl/nl/ Achterhoeks Openluchtmuseum Erve Kots] * [https://www.zuivelmuseum.nl/ Nederlands Zuivelmuseum, Erve IJzerman] * [https://www.streekmuseumbaronvanbrakell.nl/ Streekmuseum Baron van Brakell] * [https://www.museumsmedekinck.nl/ Museum Smedekinck] * [https://www.hofshuus.nll/ Museumboerderij Het Hofhuus] * [https://www.degroteglind.nl/ Museumboerderij De Grote Glind] * De Maalderij * Wakel Slat ===Limburg=== [https://boerderijmuseumschimmert.nl/wp/ Boerderij- en Heemkundemuseum Schimmert] [https://heemkunderoggel.nl/museumboerderij/historie/ Museumboederij de Leimskoel] [https://eynderhoof.nl/Limburgs Openluchtmuseum Eynderhoof] [https://www.delocht.nl/Openluchtmuseum De Locht] * [https://www.depeelstreek.nl/Museum De Peelstreek] ===Zeeland=== * [https://www.zeeland.com/nl-nl/visit/1284_nl/museumboerderij-goemanszorg Museum Goemanszorg] ===Zuid-Holland=== * [https://www.landbouwmuseumtiengemeten.nl/ Landbouwmuseum Tiengemeten] * [https://www.westlandsmuseum.nl/en Westlands Museum] * [https://www.molenaarsoudetractoren.nl/ Molenaars Oude Tractoren] * [https://www.streekmuseumkrimpenerwaard.nl/ Streekmuseum Krimpenerwaard] ===Noord-Brabant=== * [https://vlasserij-suikermuseum.nl/ Vlasserij- en suikermuseum] * [https://www.museumboerderij.nl/ Meierijsche Museumboerderij] ===Groningen=== * [https://www.verhildersum.nl/nl/ Borg Verhildersum] ===Noord-Holland=== * Agrarisch Museum Weten en Werken ===Flevoland=== * [https://www.stichtingpolderpioniers.nl/ Stichting Polderpioniers] * [https://www.mecmuseum.nl/ Mechanisch Erfgoed Centrum] ===Utrecht=== * [https://leusdennatuurlijk.nl/index.php/portfolio-item/hoeve-groot-zandbrink/ Hoeve Groot Zandbrink] ----
Afbeelding uploaden	Bestand uploaden
Stappen om een afbeelding te plaatsen:	upload een afbeelding via "Bestand uploaden" hierboven ⇑ Let op: verklein je foto tot max 2000px breed (liggend), 1600px hoog (staand) en max 1MB! kopieer de Afbeelding code en plak die in Afbeelding plaatsen hieronder ⇓ pas de code aan: BESTANDSNAAM, BIJSCHRIFT en BESCHRIJVING' ' (Alt-tekst) Herhaal dit voor elke afbeelding. [[Bestand: BESTANDSNAAM\|400px\|rechts\|thumb\|BIJSCHRIFT\|alt=BESCHRIJVING]]
Afbeelding plaatsen	{{Afbeelding \|bestand=Maaiboom.jpg \|bijschrift=Afb. 1. Tweezits maaimachine met maaiboom, jaren '50 (kleuren niet oorspronkelijk) \|alternatief=Maaimachine }} {{Afbeelding \|bestand=Combine small.jpg \|bijschrift=Afb. 2. Combine \|alternatief=Combine }} {{Afbeelding \|bestand=Marshall dorskast.jpg \|bijschrift= Afb. 3. Dorskast, Engels, Firma Marshall, eerste helft 20e eeuw \|alternatief=Dorskast }}
Gerelateerde artikelen
Lid van thema's
Trefwoorden
Begrippen Begrip uit de RCE thesaurus
Specialisten

Kleine bewerking

Annuleren