Kerkenvisies - tools

Introductie

In dit artikel behandelen we diverse tools om een kerkenvisie mee te ontwikkelen.

De opgave bepaalt de aanpak

Elke initiatiefnemer van een kerkenvisie staat voor een andere uitdaging. Daarom is het belangrijk om te bepalen welke opgave u als gemeente heeft in brede zin, met betrekking tot de kerkgebouwen, hun interieurs en de omgeving. Welke aanpak sluit daar het beste op aan? Door de opgave vooraf duidelijk te omschrijven worden ieders wensen duidelijker en krijgt u meer inzicht in wat een kerkenvisie kan bieden.

Tools

Overzicht landelijke kerkelijke instellingen

De internationale migrantenkerken

Migrantenkerken en kerkenvisies. Er is een Word-document op aanvraag beschikbaar. Neem contact op via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl

Funerair erfgoed

Er zijn verschillende presentaties beschikbaar over funerair erfgoed in relatie tot de kerkenvisie. Deze zijn op aanvraag beschikbaar. Neem contact op via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl

Webinars

Webinar kerkenvisiegemeenten

Webinar Kerk in Functie

Naast de webinars zijn verschillende documenten beschikbaar die helpen bij het voeren van het gesprek, zoals voorbeeldbrieven en werkboeken. Deze zijn op aanvraag beschikbaar. Neem contact op via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl

Vertrouwen, openheid & openbaarheid

Communicatie is een essentieel aspect in het proces van een kerkenvisie. Het opbouwen van onderling vertrouwen tussen samenwerkende partijen is een tijdrovend proces, maar ook een onmisbare voorwaarde voor het slagen van een kerkenvisie. Een kerkenvisie is buiten de vergadertafel pas succesvol als voor de buitenwereld ook zichtbaar is welke partijen erbij betrokken zijn en achter de gemaakte keuzes staan, en wat de toekomstverwachtingen zijn van de kerkgebouwen in de gemeente.

De inventarisatie

Voor het opstellen van een kerkenvisie moeten gegevens worden geïnventariseerd. Deze inventarisatie is een middel om het gesprek te ondersteunen, maar is zeker niet het uiteindelijke doel van de kerkenvisie. Veel data over kerkgebouwen is al beschikbaar, bijvoorbeeld via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en bij sommige provincies en gemeenten. Bent u op zoek naar deze data? Stuur dan een email aan kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl. Daarnaast zijn er instrumenten zoals de Vitaliteitsscan die de vitaliteit van een geloofsgemeenschap in beeld kan brengen, en zijn er handreikingen die behulpzaam kunnen zijn bij het verzamelen en interpreteren van data.

Tools

Handleidingen

Op aanvraag beschikbaar via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl:

Kerkgebouwen inventariseren: waarom, wat en hoe
Kerkenpaspoort Heurnse Kerk
Informatie over de rol van Museum Catharijneconvent
Inventarisatie kerkgebouwen – voorbeeld excelbestand inventarisatie Deventer
Voorbeeldenquête
Voorbeeldanalyse kerkgebouw
Inventarisatie kerkgebouwen Noord-Beveland

Waardering en weging

De waardering van kerkgebouwen is veelal gebaseerd op een optelsom van de verschillende belangen en waarden die aan de gebouwen worden gehecht. In de weging zijn naast de cultuurhistorische waarde van een kerkgebouw ook zaken zoals beleidsmatige uitspraken, de verwachte vitaliteit van een geloofsgemeenschap of de economische kansrijkheid voor specifieke gebouwen of gebieden bepalend. Er kan ook voor gekozen worden om de weging van de gebouwen te vervangen door procedures rondom ‘hoe te handelen’: afspraken over wie wanneer met wie in contact treedt en wat men dan van elkaar kan verwachten.

Tools

Guidelines of ways of dealing met religious objects
Waarderingsformulier interieur/roerend erfgoed
Stappenplan voor waarderen, selecteren en herbestemmen van roerend religieus erfgoed
Waarderingsmethode: in Rotterdam krijgen religieuze gebouwen cijfers (op aanvraag beschikbaar)

Achterban en draagvlak

Elke partij die betrokken is bij het opstellen van een kerkenvisie heeft te maken met een achterban waaronder ook draagvlak moet zijn voor de plannen. Een belangrijke vereiste om vanuit een gemeente met een kerkenvisie aan de slag te kunnen gaan, is breed politiek bestuurlijk draagvlak. Daarbij is niet alleen het commitment van B&W van belang, maar ook betrokkenheid van de gemeenteraad. Daarnaast moeten binnen een gemeente verschillende afdelingen, projecten of teams afstemmen of samenwerken. Binnen een kerkelijke gemeente of parochie bestaan eveneens verschillende gremia met elk hun eigen beslissingsbevoegdheid, werkwijze en achterban. Burgers zijn soms georganiseerd in buurtcomités of coöperaties en erfgoedorganisaties moeten soms andere (vastgoed)belangen in het oog houden.

Tools

Voorbeelden burgerparticipatie

Borging en monitoring

Om te voorkomen dat de kerkenvisie een dode letter wordt, is het verstandig om de gezamenlijke besluiten en afspraken te verankeren, bijvoorbeeld in beleid, werkafspraken en in het vormgeven van concrete functies. De opbrengsten van een kerkenvisie kunnen een plek krijgen in bijvoorbeeld de gemeentelijke omgevingsvisie, het evenementenbeleid of het erfgoedbeleid. Ook kunnen de resultaten geïntegreerd worden in bestemmingsplannen of verordeningen. Sommige gemeenten kiezen bewust voor een loketfunctie van de afdeling erfgoed waar partijen met vragen over kerkgebouwen terechtkunnen.

Tools

De volgende tools zijn op aanvraag beschikbaar via kerkenvisies@cultureelerfgoed.nl

Raadsvoorstel: principelijn religieus erfgoed (gemeentelijke beleidslijn Deventer)
Notitie bij principelijn religieus erfgoed gemeente Deventer
Raadsbesluit kerkenvisie Nieuwkoop
Webinar 'Kerkenvisie, en dan...?', Jorien Kranendijk, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Kerkenvisie en de Omgevingswet: denkrichtingen en aandachtspunten

Erfgoednota Oost Achterhook 2021-2024 (de eerste erfgoednota in het Nedersaksisch) met daarin de kerkenvisie

Handige websites

Zie ook

Artikelen

Kerkenvisies, een integrale visie

Kerkenvisies - literatuur

Hoort bij deze thema's

Vragen, verbeteringen of opmerkingen?
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.