Friens - Van Sytzamawei 1 - Hervormde kerk, negentiende-eeuwse zerken op het kerkhof

⇐ (22881) monumentenregisterMonumentnummer: 22881

Introductie

Kerkje uit 1795, gelegen op hoge terp in weidelandschap. In de kerk rouwborden voor de familie Sytzama en op het kerkhof een familiegraf van de Sytzama's met acht hardstenen zerken.

Kenmerken kerk

Datering	1795
Architect	Onbekend
Rijksmonument sinds	24 november 1971

Kenmerken familiegraf

Datering	1829
Rijksmonument sinds	24 november 1971

Op het koor en daarvoor liggen de zes zerken die in de omschrijving genoemd worden.

Het oudste keldercomplex voor de familie Van Sytzama, hier gefotografeerd in 2006.

Kerk

In 1795 gebouwd eenvoudig, driezijdig gesloten kerkje op een locatie waar voordien een middeleeuwse kerk stond. In de kerk bevinden zich een aantal zerken in de vloer en aan de wanden hangen in totaal 14 rouwborden uit de periode 1637-1843, alle voor de familie Van Sytzama. In 1999 kreeg de kerk een orgel dat oorspronkelijk gebouwd is in 1819 voor een andere kerk.

Zerken

In de vloer van de kerk liggen op het middenpad tussen de banken een aantal hardstenen zerken van gewoon formaat (pakweg 1.80 bij 0,60 cm) van verschillende families uit Friens. Op het koor en gedeeltelijk in het schip, liggen 6 grote zerken (pakweg 2.40 bij 1.40 cm) en nog een gewone zerk. Aan de zijden zijn nog enkele resten te vinden van zerken, waarvan sommige gebroken. Tussen de grotere zerken wederom een aantal van de familie Van Sytzama waaronder een aantal opvallend veel wapens bevatten. De zerken variëren in stijl van laatgotisch naar renaissancistisch.

Rouwborden

Van de rouwborden zijn er 12 in een forse uitvoering met uitvoerige opname van de wapens van de familie Van Sytzama en allerlei attributen. Opvallend is dat er geen funeraire symboliek te vinden is op de rouwborden. De 2 overige rouwborden zijn eenvoudige vierkante borden die met de punt naar beneden een meer eenvoudig wapen dragen en beide uit de zeventiende eeuw dateren. Vijf rouwborden hangen op de galerij bij het orgel, de rest hangt aan de muren van kerk en koor.

Kerkhof

Op het kerkhof dat een twintigste-eeuwse uitstraling heeft, liggen twee familiegraven voor de familie Van Sytzama. Met name het eerste valt onder de bescherming van het rijksmonument en ligt vanuit de kerk gezien iets links van de ingang. Dit complex bestaat uit tien gemetselde kelders die elk gedekt worden door een hardstenen zerk. Rondom is een betonnen rand aangebracht waarop een bakstenen rand is aangebracht. Op hardstenen klossen is vervolgens een smeedijzeren hekwerk geplaatst dat het gehele complex omgeeft. De tien zerken zijn alle voorzien van een wapen in een verdiept cartouche met daaronder een tekst. Vermoedelijk zijn alleen de eerste twee zerken vroeg-negentiende-eeuws. De andere zijn later aangebracht. Rechts van de ingang van de kerk ligt nog een vergelijkbaar familiegraf, maar dit is jonger. De zerken vertonen dezelfde uitbeelding.

Opvallend op het kerkhof is verder nog de aanduiding uit 1743 op de noordelijk kerkmuur van de graven van de dienstboden van Bellinga-State. Die werden dus op het kerkhof begraven terwijl de Van Sytzama’s in een kelder in de kerk hun rustplaats vonden.

---

Wat is beschermd?
Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd. Dus zowel buiten (exterieur) én binnen (interieur). Bij archeologische rijksmonumenten of aangelegde tuinen of parken bepaalt een kaart de omvang van de bescherming. Lees meer hierover in de Leeswijzer.

---

Vind ik hier alle informatie over dit monument?
De RCE wil zoveel mogelijk kennis delen. Maar u kunt hier (nog) niet alles vinden. Bijvoorbeeld omdat documenten nog niet zijn gedigitaliseerd of vanwege privacyredenen. Wordt uw vraag hier niet beantwoord? Kijk dan in het monumentenregister, de beeldbank, of de bibliotheek. Vindt u niet wat u zoekt? Neem dan contact met ons op.

---

Bronnen en verwijzingen

Zie ook

Monumenten

Trefwoord(en)
kerken, kerkhoven
Specialist(en)

• Leon Bok

Kerken zijn gebouwen waar de christelijke godsdienstoefening wordt gehouden. Aanvankelijk was de altaarruimte het belangrijkste onderdeel. In de verschillende katholieke liturgieën is deze dat nog. Sinds de Hervorming ook als preekkerk. Een parochie wordt bediend door een parochie- of kerspelkerk. Als aan de kerk een kapittel van kanunniken is verbonden, spreekt men van een collegiale of kapittelkerk. Een stifts-, abdij- of kloosterkerk behoort bij een kloostergemeenschap. De hoogste rang bezit een kathedraal of dom. (Haslinghuis)