Beverwijk - Kanaalweg 21 - Fort Velsen
< Monumenten
⇐ (510703) monumentenregisterMonumentnummer: 510703
Introductie
Het Fort bij Velsen is onderdeel van de voormalige Stelling van Amsterdam, de permanente verdedigingsbouw rond de hoofdstad. Deze gold ook als Nationaal Reduit (terugvalbasis) en werd aangelegd tussen 1880 en 1920 door het Departement van Oorlog. Naar militaire bevelstructuur behoorde het fort tot de sector Zaandam, groep Westzaan, vak Zuidereinde.
Kenmerken
| Datering | 1885-1899 |
| Architect | onbekend |
| Bouwstijl | niet van toepassing |
| Rijksmonument sinds | 3 september 2002 |
| vergroten reikwijdte bescherming | 30 september 2022 |
Genieloods als herbouwde versie aangemerkt in registeromschrijving
In de registeromschrijving van Fort Velsen stond tot september 2022 het volgende over de genieloods op het fort: "N.B. De genieloods is een herbouwde versie van het oorspronkelijke model. De loods heeft een toegevoegde waarde voor het geheel. Het gebouw is echter geen vijftig jaren oud en komt daardoor niet in aanmerking voor bescherming op grond van de Monumentenwet 1988".
Na een verstoring van het forteiland eind 2021 zijn er plannen gemaakt voor een herinrichting van het terrein. Hiertoe zijn op initiatief van de eigenaar historische ontwikkelingen op en rond het fort in kaart gebracht en zijn de cultuurhistorisch waardevolle elementen van het fort preciezer omschreven. De uitkomsten van deze analyse zijn door de gemeente, provincie en RCE getoetst.
Datering genieloods
Deze analyse leidde tot de vraag of wat er in de registertekst wordt gesteld over de genieloods wel klopt. Het fort kent na de militaire buitengebruikstelling een geschiedenis van verval, waarin het niet logisch lijkt dat een genieloods is herbouwd. Om te achterhalen of de loods wel of niet uit de bouwtijd van het fort stamt heeft een veldbezoek plaatsgevonden.
De loods is van buiten en binnen bezocht. Hierbij is vastgesteld dat deze loods alle kenmerken heeft die horen bij de originele, bij de bouw van de Stelling van Amsterdam gebouwde loodsen. Deze genie- of bergloodsen werden seriematig geprefabriceerd en vertonen dan ook uniformiteit in veel (constructieve) details.
In maatvoering en positie lijken geen aanpassingen te hebben plaatsgevonden. De loods is zowel constructief als in afwerking nog in hoge mate compleet. Zaken als de houtconstructie, de vorm van de makelaar, de buitenluiken, de rails voor ramen (ramen zelf ontbreken) zijn allemaal nog aanwezig, zoals ook bekend van andere genieloodsen langs de Stelling van Amsterdam. Door de loods heen zijn ook op verschillende plaatsten teksten leesbaar die verwijzen naar de voormalige militaire functie.
Dit leidt tot de conclusie dat dit de originele genieloods betreft.
Monumentale waarde genieloods
Als integraal onderdeel van Fort bij Velsen en de Stelling van Amsterdam, is de genieloods een relict van de 19e-eeuwse landsverdedigingsstrategie. De genieloods is een voorbeeld van utilitaire prefab bouw eind 19eeuw. De genieloods vormt een integraal onderdeel van het fortcomplex van Fort bij Velsen en daarmee van de Stelling van Amsterdam.
De loods heeft in het verleden een essentiële functionele relatie gehad met het fort. De genieloods is zeker in het geval van Fort bij Velsen van essentiële beeldbepalende waarde, omdat het fortgebouw zelf (voor de aanwijzing) reeds grotendeels is gesloopt.
De genieloods ligt aan de keelzijde van het fort die vanaf de openbare weg goed zichtbaar is. Deze locatie helpt de ruimtelijke context van dit deel van de Stelling van Amsterdam te lezen. Vanaf deze (veilige) zijde was het fort logistiek ontsloten. De genieloods is grotendeels gaaf bewaard. De oorspronkelijke functie is nog goed afleesbaar. De constructieve integriteit en de geschriften (graffiti) met militaire context onderstrepen dit.
Uitbreiden reikwijdte bescherming
Vanwege de monumentale waarden van de genieloods is op 30 september 2022 het besluit genomen om de registeromschrijving te wijzigen en de genieloods wel op te nemen bij de bescherming van Fort Velsen.
Wat is beschermd?
Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd. Dus zowel buiten (exterieur) én binnen (interieur). Bij archeologische rijksmonumenten of aangelegde tuinen of parken bepaalt een kaart de omvang van de bescherming. Lees meer hierover in de Leeswijzer.
Vind ik hier alle informatie over dit monument?
De RCE wil zoveel mogelijk kennis delen. Maar u kunt hier (nog) niet alles vinden. Bijvoorbeeld omdat documenten nog niet zijn gedigitaliseerd of vanwege privacyredenen. Wordt uw vraag hier niet beantwoord? Kijk dan in het monumentenregister, de beeldbank, of de bibliotheek. Vindt u niet wat u zoekt? Neem dan contact met ons op.
Bronnen en verwijzingen
- Besluit: officieel besluit van de rijksoverheid tot het aanwijzen van dit rijksmonument (14 april 2000) Bestand:Beverwijk besluit aanwijzen 2000.pdf
- Besluit en motivering: officieel besluit van de rijksoverheid tot het bijbeschermen van dit rijksmonument, inclusief toelichting van de redenen (30 september 2022) Bestand:Beverwijk besluit bijbeschermen 2022.pdf
Zie ook
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 9 mrt 2023 om 03:01.