Breda - Ceresstraat 13 - De Drie Hoefijzers
< Rijksmonumenten
Monumentnummer: 518939
Introductie
Kantoorgebouw De Drie Hoefijzers bevat een aantal interieurs en voorwerpen uit de tijd dat het nog hoorde bij de brouwerij. Samen vormen ze een imponerend geheel dat nog altijd de trots van het voormalige bedrijf weerspiegelt.
Kenmerken
- Datering: 1926-1927
- Architect: F.P. Bilsen & Zoon, ir. AM.J.J. Smits van Waesberghe
- Bouwstijl: Nieuwe Haagse School en Art Déco
- Rijksmonument sinds: 21 mei 2002
Auteur: Mark Buijs
Deze tekst is afkomstig van de niet meer bestaande website Monumentale Interieurs (monumentaleinterieurs.nl) en dateert uit circa 2019. Het platform Monumentale Interieurs was onderdeel van het Programma Interieurs (2015-2019) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.
Bierbrouwerij
In de jaren '80 van de 19de eeuw verplaatst de familie Smits van Waesberghe eerst haar mouterij Ceres en later haar bierbrouwerij De Drie Hoefijzers vanuit de Bredase binnenstad naar een perceel aan een van de oude uitvalswegen buiten de stad. Naar ontwerp van de Bredase architect Antonius Verlegh worden hier ruime en moderne bedrijfsgebouwen neergezet. Verlegh is de huisarchitect van het door zakelijk succes immer uitbreidende en verbouwende bedrijf, totdat rond 1895 Frans Bilsen deze rol overneemt.
Nieuw kantoor
In 1925 maakt Bilsen een ontwerp voor een nieuw kantoor met 2 inpandige woningen. De architect werkt hierbij nauw samen met zijn zoon Piet en de directeur van de brouwerij, Anton Smits van Waesberghe. Op 27 december 1927 is het pand gereed en wordt het met feestelijk vertoon in gebruik genomen. Het nieuwe kantoor straalt de trots en zelfverzekerdheid uit waarvoor de brouwerij wil staan in deze periode – net voor de grote crisis. Het is opgetrokken in een verfijnde, voor die tijd moderne architectuur die geïnspireerd is op art deco en de nieuwe Haagse school. Er is bij de bouw gebruik gemaakt van nieuwe bouwtechnieken zoals een betonskelet en er is gekozen voor hoogwaardige materialen en imposante afmetingen. Op de gevel prijkt in trotse gesmede letters de naam van het bedrijf, De Drie Hoefijzers. Het gestileerde logo in een grote natuurstenen gevelsteen hoog boven de entree bekroont het geheel.
Ontvangsthal
Eenmaal binnen komt de bezoeker direct in de grote ontvangsthal, met het monumentale trappenhuis met omloop, lichtkap en aansluitend de brede gangen. De grandeur wordt onderstreept door het materiaalgebruik: diverse soorten marmer en andere natuursteen, koper, teakhout, glas in lood met voorstellingen die verwijzen naar het brouwersvak en geglazuurde betegelingen en reliëfs. Midden in de hal hangt een bronzen, door het personeel geschonken, kroonluchter met 3 hoefijzers eraan. Ook in de natuurstenen vloer en op talloze andere plaatsen zoals schoorsteenmantels en lambriseringen zijn de 3 hoefijzers in gestileerde vorm aangebracht.
Hiërarchie
In het trappenhuis hangen geschilderde portretten van een aantal generaties Smits van Waesberghe en staat een borstbeeld van Frans Smits, de oprichter van het bedrijf. Opvallend is hoe de hiërarchie van het personeel zichtbaar is gemaakt in de afwerking van de ruimtes. Deze varieert in relatie tot het belang van de ruimte en de gebruiker daarvan. Zo zijn in de representatievere vertrekken beduidend luxueuzere hout- en steensoorten gebruikt dan in de ruimtes voor de lagere personeelsleden en in de vroegere woningen bovenin het pand. Bijzonder zijn ook de kluizen, het sanitair, de klokken, het omroepsysteem en andere zaken die bij de bouw als hypermodern gelden.
Herbestemming met behoud van brouwerstrots
Overnames en steeds verder gaande schaalvergroting leiden in 2004 tot beëindiging van het brouwproces in Breda, waarbij ook het kantoor wordt verlaten. In 2010 laat de nieuwe eigenaar het pand geheel restaureren, waarbij wandafwerkingen en kleurstellingen worden gereconstrueerd. Het kantoorgebouw heeft daarmee zijn grandeur hervonden en is herbestemd tot kantoorverzamelgebouw met vaste gebruikers en flexplekken voor kleine bedrijven. Bijzonder is dat daarbij een forse hoeveelheid roerende zaken zoals lampen, tafels, stoelen, tapijten en zelfs asbakken nog altijd de ruimtes siert waarvoor ze destijds zijn ontworpen en aangeschaft.
Het voormalige brouwerijkantoor is een prachtig bewaard gebleven kantoorensemble uit het interbellum. Het gebouw en de inboedel vormen nog altijd een imponerend geheel dat de trots van de voormalige brouwerij weerspiegelt.
Bronnen en verwijzingen
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema's BegrippenBegrip/b073e6f2-befa-4995-aa3c-88274da11afa
Meer informatieMeer over het monumentenregister en het rechtsgevolg van de aanwijzing tot rijksmonument is te vinden op cultureelerfgoed.nl/monumenten.
Meer over de omvang en reikwijdte van de bescherming van specifiek dit monument is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister en de leeswijzer.Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 5 jun 2024 om 02:01.