Drachten - Thalenpark

(532253) monumentenregisterMonumentnummer: 532253

Introductie

Stadspark met brug en trappen.

Afb. 1 Een van de wandelpaden van het park. Foto door Wouter van der Sar, 2012. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Afb. 2 De waterafvoer aan de vijver. Foto door Wouter van der Sar, 2012. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Afb. 3 Waterspeeltuin van het park. Foto door Wouter van der Sar, 2012. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Kenmerken

Datering: 1958-1963
Architect: H. Otto
Bouwstijl: Na-oorlogs
Rijksmonument sinds: 4 juli 2018

Het park is gelegen nabij het centrum van Drachten en is opgezet als een groene en recreatieve buffer tussen industrieterreinen ten zuiden en woonwijken. Het park heeft tussen De Lange West (noordzijde), Oude Nering (oostzijde), de Leerlooiersstraat (zuid) en de Oliemolenstraat (west) de vorm van een rechthoek. Ten noorden van De Lange West ligt eveneens een rechthoekig perceel dat onderdeel is van het Thalenpark

Het noordelijk parkdeel aan de noordzijde van De Lange West wordt aan drie zijden ingesloten door bebouwing van woonwijk De Swette (noord, oost, west). Het bestaat uit een gazon met enkele bomen op een rij, parallel aan De Lange West (zuid) en enige solitairen.

Het zuidelijk parkdeel is gelegen aan de zuidzijde van De Lange West. Randbeplanting met uitzondering van de noordzijde (De Lange West). Het bestaat uit een open parkweide beplant met verspreid staande populieren (noord-oost hoek). Haakvormige waterpartij (noord-zuid en oost-west) en vierkante vijver (noord-west hoek). Brug over noord-zuid tak van de waterpartij nabij de knik. Wandelpaden: oost-west (zuidzijde, parallel aan de Leerlooierstraat); noord-zuid (westzijde, parallel aan de westelijke begrenzing van het Thalenpark); noord-zuid (oostzijde, parallel aan de Oude Nering); haakvormig (aan de binnenzijde van de gelijk gevormde waterpartij) en geflankeerd door bloem- en plantenborders.

Het werk van Hein Otto is kwetsbaar. Sinds de aanleg in 1959-1963 gingen de visuele kwaliteiten van het Thalenpark achteruit als gevolg van dynamiek van de omgeving en slijtage van groene en stenen elementen. Overlast van hangjongeren en verloedering traden later op. In 2002 stelde Bureau Zandvoort Ordening en Advies b.v. een renovatieplan op. Dit plan is niet uitgevoerd maar diende als uitgangspunt voor de renovatie van 2010-2012.

Met deze renovatie introduceerde de gemeente Smallingerland voor het Thalenpark het thema “beleven en ontmoeten”. De bestaande structuur is gehandhaafd. De grote en de kleine waterpartij zijn met elkaar verbonden via een moerassig ondieper water met eilandjes en stapstenen. Bomenrijen langs de Leerlooierstraat en Oude Nering zijn gekapt want deze verkeerden in zeer slechte staat. Verder werden enkele slechte solitaire bomen in het park verwijderd. De bomenrij aan de westzijde (suikeresdoorns) is niet gekapt. De open ruimte aan de westzijde (waar oorspronkelijk een sporthal was gepland, maar niet werd gebouwd) is met natuurstenen platen geplaveid.

De brug over de vijver, de trappen langs de vijver en de cascade (zijde Oude Nering) zijn hersteld. De vijveroevers zijn flauw aflopend en zonder beschoeiing uitgevoerd. Verder is het Thalenpark opgehoogd en gedraineerd. Aan de oost- en zuidzijde (Oude Nering en Leerlooierstraat) zijn de parkeermogelijkheden gehandhaafd.

Tijdens de renovatie in 2010-2011 is het Thalenpark gerenoveerd. De volgende werkzaamheden zijn uitgevoerd:

de gemetselde bakstenen keermuurtjes bij de trappartijen aan het water zijn geheel vervangen naar oud model;
alle (metalen) banken zijn vervangen door houten exemplaren;
de perken zijn op de bestaande plaatsen gehandhaafd maar van een ander sortiment voorzien;
de bodem is 0.20 meter verhoogd met een toplaag afkomstig uit het Drachtster bos en gedraineerd;
drie grote, oude populieren, daterend uit de tijd van de aanleg, in de noord-oostelijke hoek van het Thalenpark zijn behouden (in de parkweide);
de natuurstenen platen in en aan de waterpartij zijn toevoegingen uit 2010-2011;
tijdens de renovatie zijn 140 bomen gekapt;
in het noord-westelijke vijver zijn stapstenen geplaatst en eilandjes aangelegd;
alle paden zijn verhard met betonplaten (voorheen halfverharding met schelpen);
aan de oostzijde had het Thalenpark een begrenzing met dubbele bomenrij suikeresdoorns: de bomen zijn gekapt, een deel van de aldus vrijgekomen strook grond is als parkeerplaats ingericht plus aanplant van nieuwe bomen, echter één rij minder;
de beukenhaag aan de oostzijde van het Thalenpark is in 2010-2011 aangeplant;
de oostzijde had ter hoogte van de waterpartij een grastalud en een waterval; het grastalud is versteend, de waterval hersteld; verder: opknapbeurt voor de brug en de traptreden van/naar de waterpartij en toevoeging van het natuurstenen terras;
de bomenrijen (4) aan de zuidzijde zijn alle gekapt; de nieuwe aanplant in rij (3) beslaat een smaller perceel aangezien een deel van het park is afgenomen en als parkeerstrook ingericht;
de waterpartij had een houten beschoeiing, de huidige bestaat uit zoden;
aanleg van een open en verlaagd gedeelte aan de westzijde;
in het Thalenpark stond aan de oostzijde van de brug een toren met carillon; de toren is verdwenen, het carillon hangt nu in het centrum van Drachten bij de Dam (2012);
de laanbeplanting aan de westzijde (met suikeresdoorns) dateert uit de tijd van de aanleg van het Thalenpark en is behouden gebleven (2012);
de renovatie nam voor een deel afstand van de oorspronkelijke grotendeels esthetische uitgangspunten van Hein Otto ten gunste van verhoging van de gebruikswaarde van het Thalenpark.

Het parkgedeelte ten noorden van De Lange West viel buiten de renovatie 2010-2011.

Monumentale waarde

Het Thalenpark is een goed voorbeeld van een kleinschalig na-oorlogs stadspark, zijnde een voor recreatie ingerichte, ontwerpkunstige groene zone tussen industrieterreinen in het zuiden en contemporaine woonwijken. Binnen een (klein)stedelijke context is gebruik is gemaakt van rechte lijnen en haakse hoeken in beplantingselementen en waterpartij waardoor in stedenbouwkundig opzicht aansluiting met het contemporaine bebouwingsbeeld tot stand is gebracht. Het park is een interessant voorbeeld uit de ontwikkelingsgeschiedenis van het stadspark, met name uit de na-oorlogse periode toen stadsparken tot ontwikkeling en bloei kwamen.

In het oeuvre van tuinarchitect ir. Hein Otto (1916-1994) komen slechts enkele parken voor: het Thalenpark is zijn enige stadspark. Het onderscheidt zich van contemporaine stadsparken door de bijzondere vakmatige aandacht en het ontwerpkunstig vermogen van Hein Otto wat betreft de gerealiseerde schoonheid, afwisseling van open en gesloten partijen, toepassing van een terughoudend idioom en nuances in het gebruik van ruimtelijke patronen en plantmateriaal (soorten en variëteiten). Strak in het gelid geordende bomenrijen contrasteren met solitairen hetgeen o.m. tot uitdrukking komt in de suikeresdoornlaan aan de westzijde en in vrij geplaatste populieren in de parkweide.

Bronnen en verwijzingen

B. van der Meijden, Hein Otto tuin- en landschapsarchitect, 1980, z.p. Scriptie Landbouwhogeschool Wageningen.
Besluit Officieel besluit van de rijksoverheid tot het aanwijzen van dit rijksmonument.
Besluitmotivering Toelichting van de redenen voor het aanwijzen van dit rijksmonument.
Dragten.nl (raadpleging: januari 2013)
H. Toes, Hein Otto beschrijving en documentatie van zijn beroepspraktijk, Wageningen, Landbouwhogeschool, Vakgroep Tuin- en Landschapsarchitectuur, 1985.
Marinke Steenhuis en Fransje Hooimeijer (red.), Maakbaar landschap – Nederlandse landschapsarchitectuur 1945-1970, Rotterdam 2009.
Marinke Steenhuis en Lara Voerman, Landschap en spoor – Hein Otto landschapsarchitect bij NS van 1946-1979, uitgave van Spoorbeeld door Bureau Spoorbouwmeester, september 2012. Zie ook: https://www.spoorbeeld.nl/bureau-spoorbouwmeester
Tresoar, fotoarchief.
V. Grond en H. Toes, “De beroepspraktijk van de tuinarchitect ir. H. Otto” in: Groen 42 (1986), nr. 2, p. 32-36.
V. Grond, “Hein Otto ‘Zou ik dat zo bedoeld hebben?’” in: Blauwe Kamer – Tijdschrift voor landschapsontwikkeling en stedebouw, nr. 6 (1993), p. 30-33.
V.C. Grond en M. Looije, “Een nieuw perspectief voor een ontwerp van ir. Hein Otto: renovatieplan Thalenpark Drachten” in: Groen 56 (2000), nr. 12, p. 26-29.

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.