Arnhem - Kerkstraat bij 34/35
< RijksmonumentenMonumentnummer: 8344
Introductie
In oorsprong laat middeleeuws huis met gave eenvoudige lijstgevel, historische houten winkelpui en vensters met schuiframen (derde kwart 19de eeuw). Van het middeleeuwse huis resteren delen der zijgevels, met restanten van trapgevels met ezelsruggen (15de eeuw) en een oude gewelfkelder. Diverse oude interieurelementen, zoals kachelnis (ca. 1800), stucplafond, schouwboezem en deuren in tweede bouwlaag (18de eeuw), trappenhuis (19de eeuw).
Kenmerken
- Datering: vanaf de 15de eeuw
- Architect: Niet bekend/onderzocht
- Bouwstijl: laat middeleeuwse bouwwijze en later o.a. Lodewijk IV en XV (interieur)
- Rijksmonument sinds: 14 oktober 1965
Historische gegevens rijksmonumenten Arnhem
Onderstaande gegevens over dit rijksmonument zijn in 1995 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) bij elkaar gezet. De opzet van de tekst volgt die van de MIP/MSP 1850-1940 rijksmonumentenregister systematiek. Deze systematiek was in die jaren in zwang. Het monument is echter al vóór die tijd beschermd. Vermoedelijk is het een vingeroefening geweest om oudere monumenten op een zelfde wijze in het register op te nemen. Dit is gedaan voor ca. 50 Arnhemse rijksmonumenten. In de meeste gevallen is de wijziging niet doorgevoerd in het register. De tekst geeft een korte geschiedenis, beschrijving en de monumentale waarden van het monument. Deze gegevens worden nu nog relevant geacht voor de kennisbank.
Heeft u aanvullingen of verbeteringen? U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.
Geschiedenis
Het huis Kerkstraat 34-35 is een in oorsprong laatmiddeleeuws huis, dat vooral in de 18de en 19de eeuw enige ingrijpende wijzigingen heeft ondergaan. Tot de oudste elementen behoort de gewelfkelder, die merkwaardigerwijs onder het achterste deel van het huis ligt, met de gewelfkruinrichting evenwijdig aan de achtergevel. Deze kelder lijkt op grond van aangetroffen bak-steenformaten en gewelftype te kunnen dateren uit het begin van de 15de eeuw. Eveneens laatmiddeleeuws zijn de zijgevels, welke werden bekroond door trappen met ezelsruggen. Hiervan zijn enige, deels gereconstrueerde, restanten bewaard gebleven. De kaphelling is niet origineel en waarschijnlijk in de 19de eeuw ontstaan. In de 18de eeuw onderging vooral het inwendige wijzigingen. Uit deze periode dateren het stucplafond, delen van de schouw en de dubbele paneeldeur in het vertrek voor in de tweede bouwlaag. Deze verdieping heeft overigens een opmerkelijk laag plafond. In de 18de eeuw werd ook de achtergevel gewijzigd. De huidige vensters hier bezitten echter een vroeg 19de-eeuwse detaillering. In het derde kwart van de 19de eeuw werd de voorgevel vernieuwd. De huidige lijstgevel met vensters met schuiframen en de houten winkelpui dateren uit deze periode. Van vrij recente datum is de achterbouw met plat dak en balkon, welke geen monumentale waarde bezit. De binnenplaats achter het huis wordt deels nog omgeven door de oude bakstenen muren van belendende bebouwing, waarvan het metselwerk deels uit de 16de eeuw zal dateren.
Omschrijving
Het pand is gelegen in de aaneengesloten westelijke gevelwand van de Kerkstraat. Het huis bezit een rechthoekige plattegrond, drie bouwlagen en een zadeldak met de nokrichting evenwijdig aan de voorgevel, gedekt met rode pannen. Beide zijtopgevels bezitten restanten van de oorspronkelijke middeleeuwse trapgevels, afgedekt met bakstenen ezelsruggen. De drie traveeën brede lijstgevel sluit aan de bovenzijde af met een eenvoudig geprofileerd houten hoofdgestel. De in blokverband gepleisterde eerste bouwlaag bevat een laat 19de eeuwse winkelpui met hardstenen plint. Enkelruits winkeldeur met paneel met diamantkop en getoogd bovenlicht tussen pilasters met ingesneden motieven en grote getoogde etalageruiten. De pui sluit aan de bovenzijde af met een houten hoofdgestel op vier geprofileerde consoles in neo-renaissance stijl. De gepleisterde muurdammen aan weerszijden van de winkelpui bezitten opgelegde velden met schouderbogen aan onder- en bovenzijde. Geheel rechts in de eerste bouwlaag de ingang naar het bovenhuis, met een kozijn met hardstenen neuten en dorpel, een fraaie paneeldeur met gietijzeren rooster en een enkelruits bovenlicht. De bovengevel is gemetseld in baksteen in kruisverband en bezit vensters met bakstenen strekken, houten lekdorpels, ongeprofileerde kozijnen en 6-ruits schuiframen (tweede bouwlaag) of 4-ruits schuiframen (derde bouwlaag). Voorts staafankers. De achtergevel is geheel gepleisterd. Tegen het linker deel staat een niet monumentale lage uitbouw met op het plat een balkon. Rechts hiervan in de eerste bouwlaag een oud kozijn met duivejager en een 15-ruits schuifraam. In de tweede bouwlaag bevinden zich twee vensters met kozijnen met duivejager en 6-ruits schuiframen. Hierboven twee kleine vensters met 4-ruits schuiframen. Op het balkon bevindt zich een niet oorspronkelijke balkondeur. In de derde bouwlaag hierboven een klein venster met dubbel draairaam.
In het inwendige zijn onder meer van belang: een kelder met rondboogvormig tongewelf onder het achterste deel van het pand, met het gewelf evenwijdig aan de achtergevel. De kelder meet ca.5,95 x 3 meter en bezit een kruinhoogte van 1,80 meter. Baksteenformaat: 28x6x.. cm. In eerste bouwlaag in achterkamer een aan de bovenzijde rondboogvormige kachelnis met houten pilasters en kroonlijstjes. Tussen voor- en achterkamer een groot geprofileerd kozijn. Houten trappenhuis met gedraaide spijlen en houten trappalen met casementen en lijstkapitelen. Diverse eenvoudig geprofileerde binnendeurkozijnen en paneeldeuren. Tussen voor- en achterkamer in tweede bouwlaag een kozijn met dubbele paneeldeuren met schouderboogpanelen (Lodewijk XIV). In de voorkamer een stucplafond met geprofileerde lijsten, een middenrozet met bloemmotieven en hoekornamenten met bloem- en rocaille-motieven (Lodewijk XV). Schouw met boezem met gestucte geprofileerde omlijsting en kroonlijst. De houten mantel is niet oorspronkelijk. Eenvoudige rondhouten sporenkap, thans verstevigd met ijzeren H-balken.
Waardering
In oorsprong middeleeuws huis met gave eenvoudige lijst-gevel en winkelpui uit het derde kwart van de 19de eeuw. De middeleeuwse oorsprong blijkt uit de oude gewelfkelder en de zijgevels, bekroond door middeleeuwse zijtrapgevelrestanten. In het inwendige voorts enige karakteristieke 18de- en 19de-eeuwse interieurelementen. Het pand heeft derhalve een interessante bouwgeschiedenis, welke grotendeels afleesbaar is. Het huis is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde. Voorts van stedenbouwkundig belang vanwege situering in karakteristieke gevelwand van de Kerkstraat, te midden van andere rijks- en gemeentelijke monumenten. Voorts als onderdeel van de oorspronkelijke nederzettingsstructuur (rooilijn, verkaveling) van de middeleeuwse stadskern.
Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 16 jul 2024 om 03:01.