Rijksmonumenten - Canonvenster 25 - Sara Burgerhart

Versie door RCEbot (overleg | bijdragen) op 15 mei 2024 om 02:03
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)

Introductie

De Canon van Nederland geeft dit venster de ondertitel "Rebelse vrouwen in tijden van Verlichting" en introduceert dit venster als volgt:

De schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken publiceren in 1782 een opmerkelijk en vernieuwend boek. Het gaat over de negentienjarige wees Sara Burgerhart: een jonge vrouw op zoek naar geluk en liefde. De inhoud is vooruitstrevend omdat het boek een pleidooi is voor de ontwikkeling van vrouwen.
Voorpagina van de 8ste druk van het boek. In een cartouche zijn figuren uit de roman geplaatst.
Voorpagina van de 8ste druk van het boek. In een cartouche zijn figuren uit de roman geplaatst.
Oude, vergeelde foto van gevels aan de Herengracht.
Drie voorgevels aan de Herengracht te Amsterdam, met links weeshuis de Oranjeappel, nr. 346, en daarnaast de nrs. 348 en 350. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0
Foto van het huis met rode kozijnen en een auto in de voorgrond.
Rechtestraat 36, De Rijp. Jane023, CC BY-SA 3.0 NL https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/nl/deed.en, via Wikimedia Commons
Foto van een ommuurde begraafplaats met poort en toegangshek. Op het terrein staan meerdere plantpotten.
Begraafplaats Ter Navolging. Foto door Gerard J. Dukker, 2003. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0
Het museum is frontaal gefotografeerd, op de voorgrond een hek en een voortuin met leibomen. Daarachter, deels verstopt, de witte voorgevel met een pannendak. Boven de erker in het midden staat de tekst 'Betje Wolff'.
Overzicht van de voorgevel van Museum Betje Wolff, mei 1998. Foto door A.J. van der Wal, Beeldbank RCE CC BY-SA 3.0
Zwart-witfoto van een fontein met struiken en huizen in de achtergrond.
Fontein te Vlissingen. Foto door Gerard J. Dukker, 1978. Beeldbank RCE, CC BY-SA 3.0

Sara Burgerhart, van fictie naar feiten

Aan de fictieve Sara Burgerhart en ook aan de roman als geheel zijn géén concrete gebouwen of monumenten te verbinden. De roman lijkt naast Sara’s avonturen een ode te zijn aan ‘de geïdealiseerde huiskamer’. Voor de rijksmonumenten bij dit venster is gekozen voor de beide schrijfsters en wordt een aantal historische vrouwen uit de 18de eeuw gepresenteerd. Zij zijn te kwalificeren als "rebelse vrouwen in tijden van Verlichting." De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed nodigt graag iedereen uit om een rijksmonument uit het rijksmonumentenregister aan te dragen voor dit venster. Uw voorstel kunt u, met een toelichting indienen via het reactie formulier onder aan de pagina.

Betje Wolff en Aagje Deken

De beide schrijversnamen van de roman Sara Burgerhart zijn in de loop van de tijd vrijwel een eenheid geworden, zij worden vaak in één adem genoemd. Toch hebben beide vrouwen een eigen leven geleid voordat zij in 1777 na het overlijden van de echtgenoot van Betje Wolff besluiten samen door het leven te gaan. Hoe we hun relatie precies moeten duiden, is niet met zekerheid te zeggen. In ieder geval vonden zij elkaar in het schrijverschap en in hun Patriotse sympathieën. Het levenspad van beide schrijfsters is vrij goed te koppelen aan, soms alweer verdwenen, gebouwen, waarvan enkele rijksmonument zijn.

Andere verlichte en opstandige vrouwen

Om dicht bij de romanfiguur van Sara Burgerhart te blijven, wordt hier nog een aantal historische vrouwen uit de 18de eeuw opgevoerd. Ieder op hun eigen manier hebben zij een geëmancipeerd, verlicht, ontwikkeld en of politiek geëngageerd leven geleid. Het begrip "opstandig" is in dit verband relatief. Wie staat op tegen wie, wie heeft de macht en wie betwist deze? Tegenover de Patriotten staan de Orangisten. Beide groepen kennen hun heldinnen en slachtoffers.

Lijst van rijksmonumenten

Betje Wolff en Aagje Deken

Overige vrouwen

  • Amsterdam Spinhuis, rijksmonument 59 - Maria Aletta Hulshoff
  • Den Haag, Gevangenpoort, rijksmonument 17487 - Kaat Mossel
  • Den Haag, Binnenhof, rijksmonument 17477 - Elisabeth Samson
  • Doornweerd, Kasteel Doorwerth, rijksmonument 32429 - Charlotte Sophie Bentinck, geboren von Aldenburg
  • Haarlem, Hodshonhuis, rijksmonument 19705 - Catharina Hodshon
  • Oud Zuilen, Slot Zuylen, rijksmonument 519611 - Belle van Zuylen
  • Warnsveld, Huis 't Velde, rijksmonument 526688 / Lichtenvoorde, Johanneskerk, rijksmonument 25819 - Johanna van Dorth
  • Woerden, Kasteel van Woerden, rijksmonument 39307 - Etta Palm
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 15 mei 2024 om 02:03.