's-Gravenhage (Den Haag) - Binnenhof 20 - Binnenhof, Ministerie van Waterstaat

⇐ (17477) monumentenregisterMonumentnummer: 17477

Introductie

Het Binnenhof is in veel opzichten een symbool van de Nederlandse geschiedenis. Hier heeft zich veel afgespeeld wat die geschiedenis heeft bepaald en dat gebeurt nog steeds. Gebeurtenissen en personen en de bouwgeschiedenis van het complex als geheel, maken dit tot een zeer rijk en gelaagd monument. Op dit moment is ervoor gekozen één aspect van het gebouw te belichten in relatie tot de Canon van Nederland en de figuur van Elisabeth Samson.

Statenzaal, Detail van het cassetteplafond met beschildering naar ontwerp van D. Marot.

Kenmerken

• Datering: 1879-1882, met behoud van oudere onderdelen zoals de Statenzaal 1696
• Architect: F.J. Nieuwenhuis (ministeriegebouw) D. Marot (Trêvezaal en Statenzaal)
• Bouwstijl: neo-renaissance (ministeriegebouw), barok of Lodewijk XIV-stijl.
• Rijksmonument sinds: 11 januari 1967

Aanleiding voor de bescherming

Dit deel van het Binnenhof is bij de eerste tranche van aanwijzingen onder de Monumentenwet 1961 ingeschreven in het rijksmonumentenregister. Het gebouw van Van Nieuwenhuis moet naar toenmalige begrippen nog een jong monument zijn geweest. Het was wel 50 jaar oud en kon dus beschermd worden. De belangrijkste monumentale waarde van destijds betrof de zeer grote oudheidkundige en kunsthistorische waarde van de oudere bewaarde delen zoals de Hofkapel, de Trêvezaal en de Statenzaal.

Omdat het gebouw al beschermd was, is het niet opnieuw beoordeeld in het kader van het MIP/MSP (1850-1940).

Geschiedenis

Zoals in de introductie gemeld, is de geschiedenis van het Binnenhof een lange en gelaagde aangelegenheid. Het ene gebouw/rijksmonument kan daarbij niet losgezien worden van het andere. De verbouwing en restauratie die op dit moment plaats vindt, is er één in een lange traditie van bouwen, slopen en verbouwen. De huidige verbouwing wordt archeologisch en bouwhistorisch begeleid. Daardoor is er opnieuw veel kennis beschikbaar gekomen. Op een later moment zal deze ook zijn weg vinden naar de kennisbank.

Canon van Nederland, venster 25 - Sara Burgerhart

Elisabeth Samson (Paramaribo, 1715 - Paramaribo, 21/22 april 1771) was een vrij geboren zwarte vrouw in Suriname. Zij werd opgevoed in het huishouden van haar halfzus. Ze leerde lezen en schrijven en maakte via haar zwager, voor wie zij de administratie deed, kennis met diens handelsonderneming. Hierin ontwikkelde zij haar talent. Zij bleek zeer succesvol en kan gerekend worden tot één van de rijkste vrouwen uit haar tijd. Overigens is haar positie niet onomstreden omdat op de koffieplantages die zij bestierde ook tot slaaf gemaakten werkten. Het woonhuis dat zij in Paramaribo bewoonde, is onder de Monumentenwet van Suriname beschermd.

In het kader van dit canonvenster is de manier waarop zij haar recht is komen halen bij de de Staten Generaal in Den Haag van belang. Zij wilde trouwen met een witte man, Christoph Policarpus Braband.

In februari 1764 deden zij voor de commissarissen van Huwelijkszaken aangifte van het voorgenomen huwelijk. Dit werd echter verboden door de Raden van Politie, destijds het hoogste bestuursorgaan in Suriname. Raciale motieven speelden daarbij een rol: vermenging van het zwarte en blanke bevolkingsdeel was formeel niet toegestaan. Elisabeth liet zich hierdoor niet afschrikken en richtte zich rechtstreeks tot de Staten-Generaal. Deze kwamen na drie jaar tot de uitspraak dat er geen wet bestond die een huwelijk tussen blank en zwart verbood. Elisabeth kreeg haar recht uiteindelijk met een andere, opnieuw witte echtgenoot, Hermanus Daniel Zobre, met wie zijn op 21 december 1767 in het huwelijk trad. Christopher Braband was het jaar daarvoor overleden.

Het is bekend dat Elisabeth zelf naar Den Haag is gekomen om haar zaak te bepleiten. Waar zij zich precies op het Binnenhof heeft opgehouden, is niet bekend. De Staten-Generaal vergaderden vanaf 1588 in de Statenzaal. Elisabeths' zaak zal daar ongetwijfeld op de agenda hebben gestaan gedurende de drie dat de Staten zich ermee bezig hebben gehouden.

Bronnen en verwijzingen

• Marcel Otto, Samson, Elisabeth, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. Marcel Otto, Samson, Elisabeth, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland.

Zie ook

Monumenten

• 's-Gravenhage (Den Haag) - Binnenhof 1 A - V/m paleis Prins Willem V
• Monumenten/17475 (Let op: pagina bestaat niet.)
• Monumenten/17478 (Let op: pagina bestaat niet.)

Artikelen

• Rijksmonumentenregister - Canon van Nederland
• Rijksmonumenten-Canonvenster 23 Slavernij (Let op: pagina bestaat niet.)
• Rijksmonumentenregister - Canonvenster 25: Sara Burgerhart (1782)
• Rijksmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Thema/Canon van Nederland (Let op: pagina bestaat niet.)
• Monumenten

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---