Heemskerk - Tolweg 9 - Kasteel Assumburg

⇐ (21210) monumentenregisterMonumentnummer: 21210

Introductie

Omgrachte vierkante hoofdburcht van het laatmiddeleeuwse kasteel Assumburg met ten noordwesten daarvan een bijgebouw en de voorgevel van een bijgebouw. Ten zuidoosten op een groot omgracht terrein de gereconstrueerde baroktuin.

Kenmerken

• Datering: diverse bouwperioden vanaf circa 1400
• Bouwstijl: n.v.t.
• Architect: n.v.t.
• Rijksmonument sinds: 17 november 1967

Geschiedenis

De oudste vermelding van een huis op de plek van het kasteel dateert ui 1335, wanneer Bertout van Assendelft de ‘huizing en hofstede, waar de leenman op woont met de heemwerf binnen de uiterste gracht’ van de heren van Polanen in leen krijgt. Dit huis blijkt in 1574 de Assumburg te zijn en moet dus vóór 1335 gebouwd zijn. De in 1334 genoemde ‘heemwerf’ blijkt later de voorburcht te zijn. Hoe dit kasteel eruit heeft gezien is niet duidelijk. In de 15de eeuw wordt begonnen met de eerste delen van het huidige kasteel.

In de eerste helft van de 16de eeuw is het leengoed onder Gerrit van Assendelft fors uitgebreid. Het is denkbaar dat hij ook de financiële middelen had om het kasteel uit te breiden.

In het begin van de 17de eeuw wordt het kasteel gekocht door een Amsterdamse patriciër, J. Deutz. Hij laat het kasteel dan ingrijpend verbouwen en uitbreiden. De zoon van Deutz heeft het werk van zijn vader afgemaakt.

In 1911 is het kasteel, dat al langdurig leegstond, geschonken aan de Staat. In 1932 is het ingericht als jeugdherberg, een functie die het nog steeds heeft.

Omschrijving

De vroegste bouwfase van de hoofdburcht het kasteel dateert uit de 15de eeuw en betreft vermoedelijk één of twee hoektorens en een deel van de ringmuur. In de 16de eeuw is de bebouwing van deze hoofdburcht aan de zuidwestzijde uitgebreid. Uitbreiding aan de noordwestzijde volgde in de 17de eeuw en in de periode 1708-1719 volgde de completering van de bebouwing door vleugels aan de noord- en zuidoostzijde waarbij een vierkant kasteel ontstond met woonvleugels aan alle zijden rondom een binnenplaats. Het is denkbaar dat het oorspronkelijke plan een vierkant kasteel met vier hoektorens was, maar dat door de gefaseerde bouw nooit voltooid is. Vanwege de geringe muurdikte wordt het kasteel wel een coulissenkasteel genoemd, puur bedoeld voor representatie en als residentie en niet voor verdediging.

In oorsprong lag de toegang tot het kasteel aan de zuidwestzijde en lagen hier ook enkele bijgebouwen. Rond 1730 is de toegang ten behoeve van een centrale zichtas door kasteel en baroktuin verplaatst naar de noordwestzijde en zijn de oude bijgebouwen gesloopt en vervangen door twee nieuwe langs de nieuwe oprijlaan. Deze bijgebouwen zijn in 1912 gesloopt. Het noordoostelijke, de oranjerie, is in 1971/72 gereconstrueerd. Van het zuidelijke bijgebouw, het koetshuis, is de gevel als folly gereconstrueerd en achter deze gevel is een ontvangstruimte gebouwd.

Omgeving

Ten zuidoosten van het kasteel is op een groot omgracht terrein de baroktuin gereconstrueerd met daaromheen een boomgaard en ten noordoosten van het kasteel een kruiden-groentetuin en ten zuidwesten een rozentuin.

Bronnen en verwijzingen

• Beeldbank RCE Meer foto's van dit rijksmonument
• Groesbeek, J.W., Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland, Rijswijk 1981, 118-128.
• Kastelenlexicon
• Orsel, E.D. (Edwin), ‘Schloss Assumburg bei Heemskerk : Mittelalterliche Symbolik in der Neuzeit‘, in: Château Gaillard : Études de castellologie médiévale, 20(2002), 195-199.
• Orsel, E.D. en B. Olde Meierink, Bouw- en tuinhistorische opname kasteel Assumburg, ’s Gravenhage 1999.
• Pol-de Groot, K. van der, De geschiedenis van slot "Assumburg", Amsterdam 1980.
• Tuin, Michel, Kasteel Assumburg, Beverwijk 2011.

Zie ook

Artikelen

• Rijksmonumenten
• Monumenten - Kastelen, landhuizen en parken

Hoort bij deze thema's

• Kastelen, landhuizen en parken
• monum (Let op: pagina bestaat niet.)

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---