Kapelle - Bij Kerkhofweg 2 - Kerkhof Eversdijk
< Rijksmonumenten⇐ (23486) monumentenregisterMonumentnummer: 23486
Introductie
Kerkhof van voormalige parochie Eversdijk, omheind terrein.
Kenmerken
- Datering: middeleeuwen tot 20ste eeuw
- Architect: onbekend
- Rijksmonument sinds: 24 mei 1967
Historie
Eversdijk is ontstaan in een gebied langs de Westerschelde waar oude veengebieden waren bedekt met een dunne kleilaag. Omdat er in het veen veel zout gevonden werd, werd dit door middel van afgraven en verbranden van het veen gewonnen. De eerste bewoners van Eversdijk, gesticht op de plek waar twee wegen bij elkaar kwamen, hielden zich hier vooral mee bezig. Na de stichting van een parochie in de 13de eeuw en de bouw van een kerk bleef de groei van het dorp achter omdat het veen rondom het dorp opraakte. De stichters van het dorp uit het geslacht Evere, namen later de naam Eversdijk aan. In de volgende eeuwen raakte deze familie meer verbonden met Goes en hielden ze Eversdijk aan als Heerlijkheid. Deze werd eind 17de eeuw overgedaan aan een andere heer. Ondertussen was het dorp tot gehucht geworden en de kerk in verval geraakt. Tot 1815 had Eversdijk nog een eigen bestuur, maar nadien werd het bij Kapelle gevoegd. De kerk is in 1821 ingestort en de bouwvallige toren werd in 1840 gesloopt. Rond die tijd telde Eversdijk nog een kleine 80 inwoners. Anno 2023 zijn dat er zo’n 65. Centraal op het kerkhof is in 1891 een rode beuk geplant, achter het graf van Pieter Hendrik Saaymans Vader. Nadien bleef het kerkhof in gebruik en werd het beheer gedaan door de Hervormde gemeente van Biezelinge waar Eversdijk na de Reformatie onder was komen te vallen. In 1947 werd er voor het laatst begraven en een jaar later werd het kerkhof gesloten.
In de jaren zestig van de vorige eeuw kon de kerkelijke gemeente de kosten niet meer opbrengen. De gemeente Kapelle heeft toen om niet het kerkhof overgenomen. Voor verbetering van het kerkhof is toen 3.000 gulden beschikbaar gesteld. Voorgesteld werd om het ijzeren hekwerk te vervangen door een haag van taxus. In 1969 was er nog niets gedaan. Uiteindelijk is het hekwerk verdwenen en ter plekke staat nu een dunne haag van Spaanse aak.
Rijksmonument
Sinds de aanwijzing van het kerkhof in 1967 tot rijksmonument is er relatief weinig veranderd. Wel is het smeedijzeren hekwerk rond het kerkhof verdwenen. Bij de ingang is nog een deel van het hekwerk aanwezig in de vorm van een dubbel hek tussen betonnen hekpijlers. In de jaren zestig was het kerkhof sterk begroeid, maar dat is al geruime tijd niet meer het geval. Tot 2024 werd in de omschrijving ook een vijver genoemd, waarschijnlijk de brandvijver die ten zuiden van het kerkhof ligt. Omdat de vijver op een eigen perceel ligt en geen connectie heeft met het kerkhof is deze geschrapt uit de omschrijving.
Huidige situatie
Het kerkhof ligt in een driehoek van wegen midden in het gehucht. Rondom staan enkele woningen, maar wat vooral opvalt is de omzoming met bomen en de kolossale beuk midden op het kerkhof. Er zijn nog maar 9 grafmonumenten op het kerkhof te vinden, alle van Belgisch hardsteen. Het oudste grafmonument is voor landbouwer Adriaan Meijaard (1818-1880), toenmalig eigenaar van de naast het kerkhof gelegen Hofstede Geerhoek. Op diens zerk staat onder meer dat hij wethouder in de gemeente Kapelle was, voorzitter van het dijkbestuur en dijkgraaf van de Willem Anna Polder. Centraal, onder de beuk en deels daarmee vergroeid, ligt een zerk met smeedijzeren grafhek. Het gaat om het eerdergenoemde grafmonument voor Pieter Hendrik Saaymans Vader (1799-1891). Saaymans Vader was niet geheel onbemiddeld, jurist van beroep en van 1866 tot 1879 lid was van de Tweede Kamer. In de zomermaanden bewoonde hij met zijn gezin in Eversdijk een hofstede buitenplaats met dezelfde naam, niet ver van het kerkhof. In zijn tijd liet Saaymans Vader de hofstede met 2 hectare ombouwen tot buitenplaats. Achter zijn graf werd na diens overlijden een rode beuk geplant.
De beuk op het kerkhof en enkele beuken rondom zijn alle opgenomen in het register van monumentale bomen van de Bomenstichting. Rondom de beuk is een brede rand van klimop gegroeid waarbinnen de meeste grafmonumenten staan of liggen. Aan de zuidzijde is nog een hekwerk op een bakstenen rand te vinden met daarbinnen twee stèles.
Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met stichting Dodenakkers.
Bronnen en verwijzingen
Zie ook
Hoort bij deze thema'sTrefwoordenKerkhof
Specialist(en)
Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 4 apr 2024 om 03:02.