Maastricht - Vrijthof 36 - De Groote Sociëteit

⇐ (27713) monumentenregisterMonumentnummer: 27713

Introductie

Voormalig woonhuis, in verschillende stappen verbouwd tot sociëteitsgebouw. De Société de Maestricht werd opgericht op 1 oktober 1760 met een lijst van 52 oprichters, aangevoerd door de gouverneur van Maastricht, Hobbe baron van Aylva. Al in 1762 bleek de toevoeging Grande of Groote al zo ingeburgerd dat de sociëteit vrijwel direct bekend stond en bleef als De Groote Sociëteit. De sociëteit is mogelijk een van de oudste van Nederland, en had als doel om voor de leden een select gezelschap te creëren waarmee men gezamenlijk op plezierige wijze de tijd kon doorbrengen in een omgeving die van alle gemakken voorzien was.

Het interieur van de grote zaal uit 1868.

Kenmerken

• Datering: omstreeks 1760, in gebruik als sociëteit sinds 1763
• Architect: oorspronkelijke woonhuis onbekend, Auguste Castermans verbouwing t.b.v. sociëteit
• Bouwstijl: neoclassicisme
• Rijksmonument sinds: 30 juni 1966

Tijdens hun verblijf in de sociëteit hoefden de leden zich geen zorgen te maken om ‘geraas en onbetamelijkheden’ die niet bij hun manier van denken en status pasten. Dit paste bovendien in de geest van het midden van de achttiende eeuw, de tijd van de Verlichting, waarin heren van stand elkaar steeds vaker in een besloten omgeving wilden ontmoeten: ook elders in Nederlandse steden werden in deze periode dergelijke sociëteiten opgericht.

Vrijthof 36 als sociëteitsgebouw

In 1763 nam de Sociëteit haar intrek in het voormalige woonhuis aan het Vrijthof 36. Voor een bedrag van 15.000 gulden werd het huis van wijlen Anna Eleonora Jacob-Weber aan het Vrijthof 36 verworven van de erfgenamen. Na aankoop van het huis vonden verschillende, ondergeschikte aanpassingen en reparaties plaats. Het voormalige woonhuis aan het Vrijthof kreeg waarschijnlijk rond 1750-1760 stenen gevels, en is dus in de kern mogelijk ouder. Ook de kelders met middeleeuws breuksteenwerk duiden op een oudere voorganger van het gebouw. Onduidelijk is hoe het pand op het moment dat het in gebruik was als woonhuis was ingedeeld. Uit de archieven wordt wel iets duidelijk over de indeling van het pand als sociëteitsgebouw in het laatste kwart van de achttiende. Zo beschikte de sociëteit over een grote zaal, biljartkamer, een rookkamer en een woning voor de conciërge. In 1765 werd de rookkamer hersteld, mogelijk vanwege brand, en tijdens de belegering door de Fransen in 1794 liep het gebouw grote schade op, waardoor enige tijd alleen de rookkamer kon worden gebruikt.

De bouwgeschiedenis van Vrijthof 36 in het kort

Tot aan 1867 werd het gebouw niet ingrijpend verbouwd, hoewel waarschijnlijk tussen 1800 en 1867 een toegangsdeur en een veranda werden geplaatst tegen de gevel aan het Vrijthof. Vanaf 1860 echter nam de roep om het gebouw te moderniseren en te laten voldoen aan de gemakken van de nieuwe tijd echter langzaam toe. In november 1866 vergaderde het bestuur voor het eerst met de uit Luik afkomstige architect Auguste Castermans (1828-1881) over een noodzakelijke verbouwing. In januari 1867 kwam Castermans onder meer met het voorstel om het plafond van de grote zaal te verhogen, ten koste van een deel van de eerste verdieping. Hier werden vervolgens ter plaatse van de vroegere verdieping schijnvensters aangebracht. De interieurs van de zalen op de begane grond werden voorzien van rijke neoclassicistische interieurs. In de twintigste eeuw vonden verschillende verbouwingen plaats, waarbij met name op de verdiepingen de indeling ingrijpend wijzigde.

Zie ook

Artikelen

• Rijksmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Monumenten

Begrippen

Neoclassicisme

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---