Sloten - Vestingwerken

⇐ (33880) monumentenregisterMonumentnummer: 33880

Introductie

Omwalling met drie bastions en voorgelegen gracht met twee waterpoorten.

Afb. 1. Deel van de omwalling van Sloten. Foto door Arch via Wikimedia Commons, Publiek Domein.

Kenmerken

Datering: 1581
Architect: onbekend
Bouwstijl: n.v.t.
Rijksmonument sinds: 10 september 1968

Geschiedenis

Sloten werd aan het einde van de 14e eeuw voor het eerst als stad aangeduid. Begin 15e eeuw werd de stad versterkt met een wal en een gracht. In 1420 kon de vesting tijdens de strijd tussen de Schieringers en Vetkopers een belegering doorstaan. Rond 1500 vond een verdere versterking van de vesting plaats. In de strijd tussen Gelre en de Habsburgers, waarbij de Friezen aan de kant van Gelre vochten werd de stad in 1523 ingenomen door de troepen van Karel V. Acht jaar later werd de omwalling in opdracht van Karel V grotendeels geslecht. Tijdens de Nederlandse Opstand begon men in 1581 met de aanleg van een nieuwe omwalling, bestaande uit drie bastions aan de westzijde. Dit sloot aan op het over gebleven deel van de bemuurde wallen met daarin drie kleine muurtorens. Verder werden twee landpoorten en twee waterpoorten gebouwd. Tussen 1850 en 1861 sloopte men de landpoorten en groef men de omwalling deels af. Wat daarna nog restte is sindsdien goed bewaard gebleven.

Als onderdelen van de stadsomwalling zijn in 1581 de Snekerwaterpoort (bij Kapelstreek 223) en de Lemsterwaterpoort (bij Bolwerk Zuidzijde 81) gebouwd. Na diverse verbouwingen of vernieuwingen, onder meer in 1759 en 1821, zijn beide waterpoorten in 1918 gerestaureerd. Ze zijn opgetrokken in gele baksteen en vormen een brug (of pijp) over Het Diep, met aan de veldzijde een korfboogvormige doorgang en aan de landzijde een rondboogdoorgang. Beide poorten zijn voorzien van een in zandsteen uitgevoerd stadswapen. Bij de Lemsterpoort is tussen de water- en de landdoorgang een klein cachot gemaakt. Restanten van de omwalling zijn nog zichtbaar aan de noord- en zuidzijde van de stad.

Monumentale waarde

De historische structuur van de vesting is goed bewaard gebleven. Dat geldt ook voor de beide waterpoorten. De vesting Sloten geeft daarmee een goed beeld van de aanleg van een vesting aan het einde van de 16e eeuw. Bovendien is het een van de weinige vestingsteden in Noord-Nederland waar de vestingwerken zo gaaf bewaard zijn gebleven.

Bronnen en verwijzingen

Monumenten in Nederland Sabine Broekhoven e.a., Monumenten in Nederland, Fryslân - Sloten, Zwolle 2000, pag. 276
Stichting Menno van Coehoorn, Atlas van historische verdedigingswerken Groningen-Friesland-Drenthe, (2014), pag. 187-189

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

Vragen, verbeteringen of opmerkingen?
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.