Lollum - Berghuizerweg 1 - Molen Marswâl

⇐ (39364) monumentenregisterMonumentnummer: 39364

Introductie

Marswâl of Meerswal. Achtkante, rietgedekte poldermolen met water in- en uitlaat en kruipalen. Stichtingssteen in de gemetselde plint. Molenerf waarop stenen molenaarswoning van één bouwlaag.

Kenmerken

• Datering: molen 1903, molenaarshuis vermoedelijk ouder.
• Bouwstijl: traditioneel ambachtelijk.
• Rijksmonument sinds: molen 10-09-1968, bijbescherming erf en molenaarshuis 15-11-2022.

Technische informatie en geschiedenis

Molens in Nederland worden gedetailleerd beschreven in verschillende molendatabases. De RCE verwijst graag naar deze initiatieven. Zie de links in het kopje Bronnen en verwijzingen onderaan deze pagina. De Stichting De Hollandsche Molen beheert het Ten Bruggencate-nummer: 03179.

Erf en molenaarswoning

Op voorstel van de Stichting De Fryske Mole, is onderzocht of het molenerf (molenpôle) en de molenaarswoning voldoende monumentale waarden bezitten om bij te beschermen bij de eerder beschermde molen. Nadat dit was gebleken, zijn beide bijbeschermd. Het erf is de karakteristieke, door water omgeven open ruimte rondom de molen. Op ouder foto's is onder andere een moestuin zichtbaar. Het huis vertoont bouwsporen uit diverse perioden met onder andere nog een enkelvoudige balklaag en een bedstedenwand.

Waardering

De verkorte waardering luidt: Het geheel vormt een inmiddels zeldzaam, karakteristiek voorbeeld van een sociaal economische, waterbeheers werk-leefeenheid. Niet alleen betreft het de geschiedenis en activiteit van de polderbemaling, maar ook de leefwijze van de molenaar en eventueel zijn gezin, dat hier geïsoleerd en grotendeels zelfvoorzienend woonde en werkte. Het molencomplex is beeldbepalend voor zijn omgeving. In het bijzonder de molen heeft grote landschappelijke waarde en is van alle kanten goed zichtbaar.

Bescherming van molens en hun omgeving

De traditionele rijksbescherming van molens was gericht op de iconische maalinstrumenten. De relatie van de molen tot de omgeving kwam minder aan bod. Tegenwoordig is de aandacht voor molens verbreed. Het molenambacht, de inventaris, het molenerf met tal van kleine elementen zoals bijvoorbeeld een molenaarshuis, een schuur en de moestuin. De Stichting De Fryske Mole heeft aan dit aspect aandacht besteed door een voorstel tot bijbescherming te doen voor de twee beste voorbeelden uit haar bezit te weten deze molen te Lollum en die van Tjerkwerd.

Bronnen en verwijzingen

• AlleMolens Historische informatie
• Bibliotheek RCE Debby Gerritsen, Onno Helleman, Ellen Steendam, Het molenerf van de Zuid-Hollandse poldermolen : geschiedenis, beschrijving en tips voor (her)inrichting. Erfgoedhuis Zuid-Holland 2019
• Ellen Steendam, Gerard Troost, 'Erf-Goed, de directe omgeving van molens'. Tijdschrift Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 1 2020 p. 12-17.
• Nederlandse Molendatabase Technische informatie
• Stichting De Fryske Mole

Zie ook

Monumenten

• Tjerkwerd - Bij Baburen 9 - Beabuorster molen

Artikelen

• Rijksmonumenten
• Monumenten - Boerderijen molens en bedrijven (Let op: pagina bestaat niet.)

Hoort bij deze thema's

• Thema/Boerderijen molens en bedrijven (Let op: pagina bestaat niet.)
• Molens
• Monumenten

Trefwoorden

Molen, poldermolen, molenerf, molenaarswoning

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---