Laren - Brink 31 - Sint Jansbasiliek
< Rijksmonumenten⇐ (511274) monumentenregisterMonumentnummer: 511274
Introductie
In baksteen opgetrokken kruisbasiliek met dubbeltorenfront aan de westzijde.
Kenmerken
- Datering: 1924-1925
- Architect: W.A.M. te Riele Gzn
- Bouwstijl: late neogotiek, expressionisme
- Rijksmonument sinds: 3 november 1998
Geschiedenis
De huidige kerk verving een waterstaatskerk uit 1844 die iets westelijker stond. De geschiedenis van de parochie in Laren gaat terug tot in de late middeleeuwen. In de zestiende eeuw kerkte men in de nabijgelegen huidige protestantse Johanneskerk. De heilige Johannes de Doper heeft voor Laren sinds eeuwen een grote betekenis: elk jaar in juni vindt hier de Jansprocessie plaats, een van de weinige katholieke processies die boven de grote rivieren plaatsvinden. Aan het begin van de twintigste eeuw was de toenmalige waterstaatskerk van Laren te klein geworden voor de groeiende katholieke geloofsgemeenschap. Daarom werd deze kerk in 1924-1925 vervangen door de huidige grote kerk met dubbeltorenfront naar ontwerp van de architect Wolter te Riele (1867-1937). Te Riele was een leerling van Pierre Cuypers en heeft in het aartsbisdom Utrecht (waaronder Laren destijds nog viel) tientallen nieuwe kerken gebouwd en bestaande kerken gerestaureerd. De Larense Sint Jan behoort tot zijn grootste kerkgebouwen. In 1936 werd de kerk door paus Pius XI verheven tot Basilica Minor, vanwege de grote betekenis ervan bij de jaarlijkse processie.
Beschrijving exterieur
De kerk is een ruim opgezette, driebeukige kruisbasiliek met niet-uitspringend dwarsschip, een lage achtzijdige vieringkoepel met lantaarn en een westgevel met twee forse torens. De kerk is geheel in baksteen uitgevoerd. De kappen zijn bedekt door rode Hollandse pannen. De architectuur is kenmerkend voor de kerkgebouwen uit de latere periode van het oeuvre van architect Te Riele. Daarin is sprake van aansluiting bij de neogotiek, met een moderne, hier en daar expressionistische detaillering. De lichtbeuk bevat uitwendig topgevels met steekkappen en de twee zijbeuken zijn relatief breed en hoog. Aan de oostzijde sluiten een vijfzijdig gesloten koor en met zijkapellen aan. Het dubbeltorenfront heeft een groot spitsboogvormig hoofdportaal, met daarboven een loggia en een vierdelig spitsboogvenster. De bijna identieke vierkante torens zijn ter hoogte van de derde geleding met elkaar verbonden door middel van een luchtbrug en hebben korte achtzijdige, gemetselde spitsen. De zuidelijke toren heeft boven de galmgaten een wijzerplaat aan alle vier de zijden. Het kerkgebouw is beeldbepalend aan de Brink in het centrum van Laren.
Beschrijving interieur
Het weidse interieur is geheel opgebouwd in schoonmetselwerk van rode baksteen, uitgevoerd in de kenmerkende geabstraheerde neogotische vormen van architect Te Riele. De lichtbeuk is overdekt door kruisribgewelven. Boven de viering bevindt zich een koepel die veel licht binnen laat. Het gebouw rust op dunne natuurstenen zuilen, om de zichtbaarheid op het altaar zo optimaal mogelijk te maken. Langs de muren van de zijbeuken staan forse muraalbogen. De lichtbeuk is voorzien van vensterbanktriforia (smalle loopgangen voor de vensters), wat in meerdere kerkgebouwen van architect Te Riele voorkomt. De kleurrijke gebrandschilderde ramen in het koor en de zijkapellen zijn gemaakt door Han Bijvoet en dateren van kort na de bouw. De kruiswegstaties zijn geschilderd door Pieter Cornelis de Moor in frescotechniek in de jaren 1925-1928. Het huidige Adema-orgel dateert uit 1904 en stond aanvankelijk in St. Willibrorduskerk in Amsterdam, waar het als koororgel diende. Toen deze kerk in 1970 werd afgebroken, verhuisde het orgel naar de St. Jan de Doperkerk in Amsterdam-West, die in 1997 ook is gesloopt. In 2002 is dit orgel herplaatst in de kerk in Laren.
Bronnen en verwijzingen
Zie ook
Hoort bij deze thema's- Kerken
- Kerkenvisies
- Thema/Religieuze gebouwen (Let op: pagina bestaat niet.)
Laren, Jansbasiliek, Te Riele
Specialist(en)
Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 19 jan 2024 om 17:33.