Geervliet - Bij Spuikade 2 - Joodse begraafplaats
< Rijksmonumenten⇐ (9377) monumentenregisterMonumentnummer: 9377
Introductie
Joodse begraafplaats met zo’n 50 grafstenen en verschillende fragmenten, die in sommige gevallen half in de bodem verdwenen waren. De oudste steen dateert van 1809.
Kenmerken
- Datering: 1781
- Architect: Onbekend
- Rijksmonument sinds: 29 januari 1975
Historie
Rond 1700 kwamen de eerste Joden naar Voorne-Putten. Veel van hen vestigden zich in Heenvliet. Begraven deden de Joden in eerste instantie in Rotterdam, maar in 1781 kon aan de westkant van Geervliet een eigen begraafplaats in gebruik worden genomen. De locatie was een smalle strook grond tegen een oude dijk gelegen en ongeveer 420 m2 groot. Bij de ingang stond een metaheerhuis, in het kadaster een schuur genoemd. In de 19de eeuw werd de begraafplaats verschillende keren uitgebreid. In 1833 werd een boomgaard aangekocht die onder aan de dijk lag en in 1882 een tweede. Bij de laatste uitbreiding werd een sloot rondom de begraafplaats gegraven, waarvan met de grond waarschijnlijk het perceel enigszins opgehoogd werd. De uitbreidingen hadden samen een oppervlakte dat bijna 3 keer zo groot was als het oorspronkelijke gedeelte.
Al voor de Tweede Wereldoorlog woonden er nauwelijks nog Joden in Geervliet en Heenvliet. De laatste begrafenis vond plaats in 1940 en in 1947 werd de Joodse gemeente officieel bij die van Rotterdam gevoegd. De synagoge in Heenvliet werd na 1953 gesloopt, met name vanwege de waterschade na de Watersnoodramp. Het metaheerhuisje bij de begraafplaats werd gesloopt vanwege bouwvalligheid.
Rijksmonument
De Joodse begraafplaats werd in 1975 aangewezen als rijksmonument. In 1983 werd gestart met een grootschalig herstel van de begraafplaats. Dat gebeurde zonder al te veel begeleiding, maar wel met goede bedoelingen. Een groot aantal grafmonumenten die soms onder decimeters grond vandaan werden gehaald, kwamen weer tevoorschijn. Bij een latere onderhoudsronde, begin van deze eeuw, kwamen er nog een aantal stenen onder het maaiveld vandaan. Toen zijn de meeste liggende stenen op een betonplaat gelegd om ze daarmee te behouden. Bij dat laatste herstel zijn helaas veel authentieke steunankers verwijderd, een en ander zonder overleg met monumentenzorg. Wel is een houten stèle, daterend uit 1926, in een metalen cassette geplaatst en met glas afgeschut van de elementen.
Huidige situatie
De begraafplaats kan betreden worden via een eenvoudig houten hekwerk. Langs de dijk en verder aan de rand van de begraafplaats is een beukenhaag aanwezig. Een aantal bomen op en buiten de begraafplaats bepaalt het beeld, maar op het overgrote deel van de begraafplaats is gras te vinden. Vanaf de toegang loopt een talud naar beneden. Op de begraafplaats staan nog steeds veel grafmonumenten overeind, maar samen met de platgelegde stenen zijn er 88 stenen. De oudste verwijzing naar een begrafenis dateert van 1809.
De grafmonumenten verkeren over het algemeen in goede staat en nagenoeg alle op de stenen genoemde namen zijn uitgezocht en vastgelegd. De gemeente Nissenwaarde doet het nodige onderhoud op de begraafplaats.
Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met stichting Dodenakkers.
Bronnen en verwijzingen
- Foto's van de begraafplaats
- Leeuw van Weenen-Van der Hoek, Riet de en Toledo-Azulai, Hanna van; Matsewa. Joodse begraafplaatsen op Voorne-Putten. Geervliet en Zuidland, Zuidland 1998
- Michman, Jozeph, Beem, Hartog en Michman, Dan; Pinkas. Geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland, Amsterdam 1985.
- Project Het Stenen Archief
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema's BegrippenSpecialist(en)Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 4 apr 2024 om 03:01.