Graftekens van natuursteen - schade en herstel: verschil tussen versies

Versie van 26 nov 2020 12:47

Elementtype ontbreekt of is ongeldig.

@@ Regel 5: / Regel 5: @@
 |Kennisitemtype=Onderhoud
 |Introductie=Alle materiaal is aan verwering onderhevig, ook natuurstenen graftekens. Onder verwering wordt de aantasting door weersinvloeden verstaan. Chemische en fysische aspecten spelen daarbij een belangrijke rol. Deze zijn vaak te herleiden tot de invloed van warmte (zon), koude (vorst), water (neerslag) en luchtstromingen (wind). Bovendien kunnen deze invloeden elkaar versterken. De kwaliteit van het milieu speelt eveneens een rol van betekenis bij de verwering, en kan naast mechanische en biologische schadeprocessen zowel gelijktijdig als afzonderlijk plaatsvinden.
+|Omschrijving=Zon kan materiaal opwarmen, waardoor het uitzet. Indringend water kan bevriezen. Voortdurende luchtstroming kan materiaal eroderen. Een hoge zuurgraad kan kalksteen aantasten. Korstmossen kunnen door zuurafscheiding kalkgesteenten, zoals hardsteen en marmer, licht aantasten. Roestende ijzeren doken kunnen een steen doen scheuren en een dekplaat op een graf kan breken door het instorten van het graf of door het opdrukken door boomwortels. De snelheid van verweren, de kwaliteit van het milieu, biologische effecten en mechanische krachten, al dan niet in onderlinge samenhang, zijn in relatie met de kwaliteit van het toegepaste materiaal bepalend voor de duur van het bestaan van het grafteken. De natuurlijke verwering van natuurstenen graftekens is niet te voorkomen. Chemische en fysische invloeden zijn niet uit te sluiten.
-Zon kan materiaal opwarmen, waardoor het uitzet. Indringend water kan bevriezen. Voortdurende luchtstroming kan materiaal eroderen. Een hoge zuurgraad kan kalksteen aantasten. Korstmossen kunnen door zuurafscheiding kalkgesteenten, zoals hardsteen en marmer, licht aantasten. Roestende ijzeren doken kunnen een steen doen scheuren en een dekplaat op een graf kan breken door het instorten van het graf of door het opdrukken door boomwortels. De snelheid van verweren, de kwaliteit van het milieu, biologische effecten en mechanische krachten, al dan niet in onderlinge samenhang, zijn in relatie met de kwaliteit van het toegepaste materiaal bepalend voor de duur van het bestaan van het grafteken. De natuurlijke verwering van natuurstenen graftekens is niet te voorkomen. Chemische en fysische invloeden zijn niet uit te sluiten.
+Eén vorm van verwering verdient hier bijzondere aandacht, aangezien het bij natuurstenen graftekens vaak voorkomt. Veel graftekens zijn namelijk gemaakt van hardsteen. Deze harde kalksteen heeft, samen met de aanverwante Naamse steen, de eigenaardige gewoonte om na ongeveer 150 jaar (soms ook pas veel later) spontaan te scheuren. De steen deelt zich op in stukken door middel van kaarsrechte scheuren in de steen, zogenoemde ‘steken’. Deze steken beginnen vaak als kleine scheuren vanuit de rand van de steen, en delen na verloop van tijd de steen op. Ook is vaak te zien dat er parallelle steken door de steen lopen of dat juist haaks daarop ook steken ontstaan.
-Eén vorm van verwering verdient hier bijzondere aandacht, aangezien het bij natuurstenen graftekens vaak voorkomt. Veel graftekens zijn namelijk gemaakt van hardsteen. Deze harde kalksteen heeft, samen met de aanverwante Naamse steen, de eigenaardige gewoonte om na ongeveer 150 jaar (soms ook pas veel later) spontaan te scheuren. De steen deelt zich op in stukken door middel van kaarsrechte scheuren in de steen, zogenoemde ‘steken’. Deze steken beginnen vaak als kleine scheuren vanuit de rand van de steen, en delen na verloop van tijd de steen op. Ook is vaak te zien dat er parallelle steken door de steen lopen of dat juist haaks daarop ook steken ontstaan.
+==Soorten schade==
-|Omschrijving===Soorten schade==
 ===Schade door struiken en bomen===
 Algen, korstmossen en mossen kunnen direct en indirect schade veroorzaken aan steenachtige ondergronden. De oorzaken en achtergronden daarvan staan beschreven in de kennisitems over Algen, korstmossen en mossen op monumenten. Het volume van bomen en in mindere mate struiken neemt met de tijd toe. Wanneer deze te dicht bij een grafteken staan, kan dat leiden tot schade. Niet alleen de stam van een boom kan een grafteken raken en op den duur wegdrukken, maar vooral de wortels kunnen door hun volumetoename complete graftekens inclusief fundering oplichten. Scheefstand is dan het gevolg. Ook kan deze eenzijdig op fundering en steen werkende kracht leiden tot breuk. Het betreft hier niet zozeer bomen en struiken die opgenomen zijn in het oorspronkelijke ontwerp van de begraafplaats, maar voornamelijk bomen die als zaailing spontaan zijn opgeschoten. Het plegen van tuinonderhoud is een belangrijke bijdrage aan het instandhouden van een begraafplaats.
@@ Regel 80: / Regel 80: @@
 [[Bestand:20201123 15.Liggende graftekens waarvan sommige met ijzeren hekwerk.jpg|400px|rechts|thumb|Liggende graftekens waarvan sommige met ijzeren hekwerk.|alt=Liggende graftekens waarvan sommige met ijzeren hekwerk.]]
 [[Bestand:20201123 16.Grafkelder waarvan de dekstenen hersteld zijn via geboorde gaten aan de zijkant.jpg|400px|rechts|thumb|Grafkelder waarvan de dekstenen hersteld zijn via geboorde gaten aan de zijkant. Er is zelfs een nieuw stuk ingezet.|alt=Grafkelder waarvan de dekstenen hersteld zijn via geboorde gaten aan de zijkant.]]
-|Bron=20201123_gids-techniek-18-historische-graftekens-3e-druk_2005.pdf-1.pdf ‎
+|Bron=Bestand:20201123_gids-techniek-18-historische-graftekens-3e-druk_2005.pdf-1.pdf ‎
+|Lid van=Thema/Begraafplaatsen en grafmonumenten,Thema/Steen,Thema/Monumentenzorg,Thema/Restaureren
 |Specialisten=Leon Bok
 |Gerelateerd=Graftekens van natuursteen,Begraafplaatsen - vergunningen en subsidies,Begraafplaatsen - beheer en onderhoud,Begraafplaatsen
-|Lid van=Thema/Begraafplaatsen en grafmonumenten,Thema/Steen,Thema/Monumentenzorg,Thema/Restaureren
 }}