Bingelrade - Dorpsstraat 6A

⇐ (21327) monumentenregisterMonumentnummer: 21327

Introductie

Op het oude kerkhof van Bingelrade 23 oude grafkruisen, daterend van de 16de tot de 19de eeuw.

Kerk en kerkhof op de kadastrale kaart van Bingelrade rond 1830.

Een van de hardstenen kruisen bij het calvariekruis voor een priester, zichtbaar aan de priesterkelk op de steen.

Kenmerken

• Datering: 16de tot 19de eeuw
• Architect: Onbekend
• Rijksmonument sinds: 17 januari 1967.

Historie

Bingelrade wordt voor het eerst vermeld in 1263 als de kerk en omliggende goederen overgaan van Heer Arnold van Stein naar het Onze Lieve Vrouw Munster te Aken. In 1381 behoorde het tot het hertogdom Brabant en in 1654 ging de heerlijkheid Bingelrade over tot het graafschap Amstenrade. Bij het Partagetraktaat in 1661 werd het dorp toebedeeld aan de door Spanje geregeerde Zuidelijke Nederlanden.

Vroeger was het dorp Bingelrade gesitueerd rond het kruispunt Kneijkuilerweg met de Dorpsstraat. Ten zuidwesten van de kruising stond de H. Lambertuskerk. Deze was in 1788 vernieuwd, maar dateerde waarschijnlijk uit de 16de eeuw. Rondom lag een kerkhof dat getuige de oudste grafkruisen zeker van de 16de eeuw dateert. Kerk en kerkhof lagen hoger dan de omliggende wegen en bebouwing. In de jaren ’30 van de vorige eeuw werd de oude kerk gesloopt en werd naar het oosten een nieuwe kerk gebouwd In de nieuwe kern van het dorp.

Rijksmonument

Nadat de kerk kort na 1935 werd gesloopt, bleef het kerkhof gewoon in gebruik. In totaal 23 oude grafkruisen bleven bewaard en de meeste zijn aan de rand van het kerkhof geplaatst, waar sommige opgaan in de heg die daar staat. Enkele kruisen, waarschijnlijk voor priesters, zijn bij het centrale kerkhofkruis geplaatst. De meeste kruisen zijn van hardsteen, met uitzondering van twee exemplaren van zandsteen.

Niet alle grafmonumenten zijn nog even goed leesbaar, maar de teksten zijn opgesteld in het Latijn, Nederlands, Duits of een combinatie van de laatste twee. In 2003 werd bij een inspectie in het kader van project Actualisering Monumentenregister (AMR) vastgesteld dat de 23 kruisen nog aanwezig waren en de volgende jaartallen nog leesbaar: 1579, 1594, 1614, 1622, 1627, 1631, 1632, 1655, 1656, 1661, 1664, 1693, 1697, 1702, 1703, 1737, 1756, 1825, 1834, 1835, 1849 en 1901. De grafkruisen kennen diverse varianten waaronder exemplaren met in- en uitgezwenkte balkeinden of met uitgezwenkte hoeken tussen de balkeinden. Een drietal kruisen is versierd met de kruisiging van Jezus in vlakreliëf, anderen met de afkorting IHS (In Hoc Signo = In dit teken (zult gij overwinnen)), een priesterkelk of een doodshoofd.

Huidige situatie

Het kerkhof is met een uitbreiding aan de noordwestzijde nog steeds in gebruik. De contouren van het oude kerkhof, dat grind als bodembedekking heeft, zijn nog zichtbaar.

---

Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met stichting Dodenakkers.

Bronnen en verwijzingen

• Bingelrade. In: Agt, J.F. van; De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst. – Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 1962
• Bingelrade. In: Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer). Algemeene Landsdrukkerij, Den Haag / A. Oosthoek, Utrecht 1926

Zie ook

Artikelen

• Katholieke begraafplaatsen in Nederland
• Graftekens van natuursteen

Hoort bij deze thema's

• Begraafplaatsen en grafmonumenten

Specialist(en)

• Leon Bok

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---