Lemmer - Gemaalweg 1 - Ir. D.F. Woudagemaal

⇐ (25772) monumentenregisterMonumentnummer: 25772

Introductie

Het D.F. Woudagemaal in Lemmer is een uitzonderlijk voorbeeld van het grootste en sterkste door stoom aangedreven gemaal en een meesterstuk van de Nederlandse ingenieurs en architecten. Het staat sinds 1998 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Kenmerken

• Datering: 1917-1918
• Architect: Dirk Frederik Wouda
• Ontwerper machinepark: prof. ir. J. Dijkshoorn
• Fabrikant: machinefabriek Jaffa en Werkspoor
• Rijksmonument sinds: 30 augustus 1977
• Uitbreiding omvang bescherming: 20 september 2022

Afb. 1. Woudagemaal. Foto: Beeldbank RCE

Afb. 2. Binnenkant van het Woudagemaal. Foto: Wouter van der Sar

Uitbreiding van de bescherming

In 1977 is het Woudagemaal aangewezen als rijksmonument. De bescherming richtte zich op de gebouwde objecten, terwijl het gemaal uit meer elementen bestaat die allemaal onlosmakelijk zijn verbonden met het functioneren ervan. Op grond van het Unesco managementplan van 30 januari 2012 is de bescherming van dit rijksmonument verbeterd door de terrein- en wateraanleg in de bescherming op te nemen.

In alle opzichten is sprake van een uniek object van ingenieurskunst ten tijde van de stoomtechniek. Het geheel is op kwalitatief hoogwaardig niveau vormgegeven in (landschaps-)architectuur in een zakelijke, functionele stijl. Het is het enige nog werkende stoomgemaal van deze afmeting en is erg zeldzaam.

Aanpassen van de omschrijving

Om de identificatie van het rijksmonument voldoende te borgen is naast het uitbreiden van de bescherming, de omschrijving aangepast. Hierin is opgenomen dat nu ook de schoorsteen met de ondergrondse kanalen beschermd zijn. Dat was al zo, maar dit bleek onvoldoende uit de omschrijving.

Bronnen en verwijzingen

• Besluit: officieel besluit van de rijksoverheid tot het aanwijzen van dit rijksmonument (11 juni 1977) Bestand:Besluit aanwijzen 25772 01061977.pdf
• Besluit en motivering bijbescherming: officieel besluit van de rijksoverheid tot het bijbeschermen van dit rijksmonument, inclusief toelichting van de redenen (20 september 2022) Bestand:Besluit bijbeschermen 25772.pdf
• Friesland: Het Woudagemaal
• Graf van Dirk Wouda
• UNESCO: Woudagemaal, Wouda stoompompstation
• Website Woudagemaal
• Werelderfgoed: Woudagemaal

Zie ook

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---