Winsum - Bij Maarhuizen 3

⇐ (39041) monumentenregisterMonumentnummer: 39041

Introductie

Verhoogd gelegen en door een muur omgeven kerkhof waarop een aantal zerken uit de 17de eeuw en later.

Overzicht van de begraafplaats in 1969 (Beeldbank RCE).

Belangrijk aspect van de begraafplaats is de omringende muur die vooral aan de voorzijde goed in het zicht komt.

Kenmerken

• Datering: middeleeuws in oorsprong
• Architect: Onbekend
• Rijksmonument sinds: 27 september 1972

Historie

Net als Bellingeweer is Maarhuizen een dorp dat zijn kerk is verloren. De kerk in Maarhuizen was er waarschijnlijk al in de 12de eeuw. In 1211 werd de kerk van Maarhuizen namelijk verheven tot parochiekerk. Het wierdedorp verloor echter in de loop van de tijd zijn belang en in 1726 werd de hervormde gemeente samengevoegd met die van Obergum. In het tweede kwart van de 18de eeuw volgde de afbraak van de kerk, waarna het kerkhof overbleef.

De zerken op het kerkhof werden geroemd om hun materiaalgebruik en grafpoëzie. Een zerk van Mello Sichterman bevatte een koperen familiewapen, maar dat werd al in de Eerste Wereldoorlog gestolen. Opvallend is ook een nog aanwezige zerk met rondom een gietijzeren profiel. Veel oudere zerken zijn er niet op het kerkhof te vinden, wel veel uit de 18de en 19de eeuw. Overigens is het kerkhof niet door een muur omgeven. Die is namelijk alleen aan de voorzijde te vinden, aansluitend op het toegangshek. De rest van het kerkhof kent geen muur, maar een rand van hakhout en bomen.

In de Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, Deel XI, De provincie Groningen uit 1933 wordt het kerkhof genoemd, met vermelding dat er een groot aantal grafzerken ligt, waaronder de oudste uit 1630. Juist in die jaren werd de wierde van Maarhuizen gedeeltelijk afgegraven

Rijksmonument

In 1972 werd het kerkhof met de oude zerken aangewezen als rijksmonument, min of meer in het verlengde van het kerkhof in Bellingeweer. Het is mogelijk dat het kerkhof eertijds ook geheel omgeven was met een muur. De wierde werd in 1981 aangewezen als archeologisch monument. Van herstel of onderhoud zijn geen berichten bekend. Muur en grafmonumenten zijn als collectief beschermd.

Huidige situatie

Het kerkhof is bereikbaar via een klinkerpad dat aansluit op een pad dat vroeger ongetwijfeld richting Obergum voerde. Maarhuizen, nu een gehucht, bestaat feitelijk nog uit drie boerderijen. Het kerkhof is te betreden via een eenvoudig smeedijzeren hekwerk dat tussen hardstenen pijlers hangt. De lage muur aan de voorzijde kent aan de buitenkant uitgemetselde steunberen en is voorzien van een ezelsrug. Rondom het kerkhof loopt en zogenaamd ommepad en daarbinnen het kerkhof, niet veel groter dan 20 bij 25 meter. Op het voorste deel bij de ingang liggen maar weinig grafmonumenten. Het betreft veelal hardstenen zerken op een roef met een karakteristieke uitvoering, zoals vaker aangetroffen wordt in Groningen. Een enkel graf is voorzien van een hekwerk.

De oudste zerken die er liggen verkeren in een matige staat. Sommige zijn gebroken, andere zijn door verwering nauwelijks leesbaar. In het voorjaar bloeit hier uitbundig de stinsenflora en de begroeiing rondom maakt het kerkhof in de zomer tot een beschutte plek.

---

Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met stichting Dodenakkers.

Bronnen en verwijzingen

• Kerk en kerkhof in Maarhuizen

Zie ook

Artikelen

• Begraafplaatsen - beheer en onderhoud

Hoort bij deze thema's

• Begraafplaatsen en grafmonumenten

Specialist(en)

• Leon Bok

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---